Üniversite isimleri analizi
Türkiye’de peş peşe üniversite açılıyor. İyi ki açılıyor. Bugün itibariyle Türkiye’de toplam 181 üniversite var. Ancak bu üniversitelerin isimleri konusu da önemli… Dolayısıyla bu üniversite isimleri konusu bir tahlili hak ediyor.
Türkiye’de peş peşe üniversite açılıyor. İyi ki açılıyor. Bugün itibariyle Türkiye’de toplam 181 üniversite var. Ancak bu üniversitelerin isimleri konusu da önemli… Dolayısıyla bu üniversite isimleri konusu bir tahlili hak ediyor.
Tahlile başlayalım: Adlarına üniversite açılmış cumhurbaşkanları şunlar: Atatürk, İnönü, Celal Bayar, Turgut Özal (Fetö’den kapatıldı), Süleyman Demirel, Abdullah Gül, Recep Tayyip Erdoğan… Bu isimlerden ilk ikisi zaten tarihi şahsiyet... O yüzden bu iki ismi sıralama dışında tutuyorum. Ama dikkat; adlarına üniversite kurulan son beş isim de sivil cumhurbaşkanı… (Başbakanlardan ise sadece Adnan Menderes ve Necmettin Erbakan’ın adı var.)
Asker kökenli olan cumhurbaşkanlarının isimleri ise ancak ve ancak ilköğretim okulları ve liselere verilmiş. (Cevdet Sunay ve Fahri Korutürk’ün isimleri bu okullarda kalmalı elbette ama Cemal Gürsel ve Kenan Evren gibi darbecilerin isimleri mutlaka silinmelidir.)
Mustafa Kemal Üniversitesi var ama İsmet Üniversitesi adında bir üniversite olmadığını da ilave edelim. Hatta Gazi de var.
Geriye bir tek Ahmet Necdet Sezer kalıyor. Gerçi bir darbe olsaydı ve Selimiye Kışlası üniversiteye dönüştürülseydi en şanslı isim zannımca o olurdu!
Bu arada Atatürk ve İnönü’nün sadece “soyadlarının” üniversite ismi olarak verildiğini ama yukarıda saydığım beş sivilin “hem ön adının hem soyadının” isim olarak verildiğini de ekleyelim.
Bu arada, Mustafa Kemal Üniversitesi var ama İsmet Üniversitesi adında bir üniversite olmadığını da ilave edelim. Hatta Gazi de var. Gazi demişken… Gazi var, Gaziantep var, Gazikent var, Gaziosmanpaşa var, Osmangazi var, Orhangazi var ama şehit sıfatıyla başlayan sadece Niğde Şehit Ömer Halisdemir Üniversitesi var.
İşadamı olup da ismi verilenler ise şunlar: Koç (Vehbi’si yok), Sabancı (Hacı’sı ya da Sakıp’ı yok), Özyeğin (Hüsnü’sü yok), Okan (Bekir’i yok), Yaşar (Selçuk’u yok), Kadir Has, İzzet Baysal, İbrahim Çeçen, Nuh Naci Yazgan, Sıtkı Koçman, Hasan Kalyoncu…
“Tarihi şahsiyetler” olarak ise Piri Reis, Bezm-i Alem, Fatih, Fatih Sultan Mehmet, Osmangazi, Gaziosmanpaşa, Karamanoğlu Mehmet Bey, Mevlana, Mehmet Akif Ersoy, Korkut Ata, Mimar Sinan, Namık Kemal, Alparslan, Süleyman Şah, Melik Şah, Karatekin, Şeyh Edebali, Biruni, Katip Çelebi,Alaaddin Keykubat, İbni Haldun, Yıldırım Beyazıt, Sütçü İmam…
Tarihi şahsiyetler yanında bir de “tarih”li olanlar var: Dokuz Eylül (İzmir), 29 Mayıs (İstanbul), 18 Mart (Çanakkale) 7 Aralık (Kilis), Yüzüncü Yıl (Van), 17 Eylül (Bandırma)…
Bazı üniversite adları ise o vilayetle özdeşleşen bir ürün ile ilgili... Örneğin, Zonguldak Karaelmas... Herhalde Zonguldak Kömür Üniversitesi diye bir üniversite olmazdı.
Aksi halde, Çorum Leblebi Üniversitesi, Manisa Mesir Macunu Üniversitesi, Çengelköy Hıyar Üniversitesi adında üniversite de kurulurdu ki sonuç hüsran olurdu.
Gelelim bölge adlarına… Marmara var, Ege var, Akdeniz var, Karadeniz var, hatta bölge içinde bölge olan Trakya ve Toros var... Ama İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu yok. İç’siz, Doğu’suz, Güney’siz Anadolu ise var. Bu arada Avrupa, Asya, Avrasya, Ortadoğu, Kafkas, Rumeli de var.
Bazı medeniyetlerden örneğin Selçuk, Hitit, Artuklu, Karatay var ama örneğin Saltuklu, Urartu yok…
Yine, bu memlekette Orhangazi Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi kurmak serbesttir ama Osmanlı Üniversitesi yoktur. Oysa Osmanlıspor var. Aslında Devlet-i Aliyye Üniversitesi ismi Türkiye gibi bir “büyük devlet”e daha çok yakışır.
Keza,dört büyük dağımızdan Uludağ, Ağrı, Erciyes var ama Nemrut yok… (Pardon bu isim problemli bir isim. Kaldı ki bir zamanlar nemrut suratlı bazı rektörler bu açığı kapatıyordu!)
İstanbul’da ise ilçe ve semt isimlerinden mütevellit Beykoz, Maltepe, Üsküdar, Esenyurt, İstinye, Nişantaşı, Kemerburgaz, Bahçeşehir isimli üniversiteler var.
Spor takımlarından Galatasaray var ama Fenerbahçe ve Beşiktaş yok mesela... Mesela niye yok? Niye, mesele mi var?
Ha, bir de FETÖ’nün kurduğu üniversiteler vardı. Sayısı 15 idi. Bunlar: Altın Koza (İpek) Üniversitesi, Bursa Orhangazi, Canik Başarı, Selahattin Eyyubi, Fatih, Melikşah, Mevlana, Şifa, Turgut Özal, Zirve, Kanuni, İzmir, Murat Hüdavendigar, Gediz, Süleyman Şah isimli üniversiteler... (Foyaları meydana çıkmasaydı, Zekeriya Öz Dubai Üniversitesi, Kıtmir Üniversitesi de kurulabilirdi!)
- Evet, konu çok “velud” bir konu. Konuyu noktalamadan bir noktaya işaret ederek sonunda noktalama işaretini koyacağım. Bazı üniversite isimleri, bulunduğu vilayetin ismiyle anılıyor.
Oysa bu kadar tarihi şahsiyet, bu kadar kültür birikimi olan bir medeniyetimiz varken isimleri dar bir alana hapsetmek doğru değil…
Örneğin, Şırnak Üniversitesi Yunus Emre adını alırsa daha anlamlı olur. Yine Erzurum Teknik Üniversitesi Kazım Karabekir Teknik Üniversitesi olmalı... Kocaeli Üniversitesi Körfez olmalı... Batman Üniversitesi Hasankeyf olmalı…
Tabii bu isimleri verirken “Atatürk’ü hatırlatan başka bir isim niye konulmuyor?” diyenler olabilir. Haklılar. Onun da formülü var. Hani her yıl Damal’daki dağda Atatürk’ün silueti görünüyor ya… İşte bundan esinlenip, Ardahan Üniversitesi’ne “Atatürk’ün Gölgesi Üniversitesi” adı verilir ve böylece mesele çözülmüş olur!
Hatta bu üniversiteye bağlı olarak Damal’da “Gölge Etmeyin Başka İhsan İstemem Meslek Yüksek Okulu” da kurulabilir!