Osmanlı'nın şifa deposu demirhindi şerbeti yeniden hayat buluyor!
Demirhindi halkarasında “TemirHindi “ veya “HintHurması” ismiyleanılır. Osmanlı’dademirhindi şerbetiHindistan’dan gelen Hint Hurmasıisimli bir meyvenin ezilip 40 çeşitbaharatın eklenmesiyle yapılıyordu.Serinletici etkisi, iştah açıcılığı ve şifadeposu olması sebebiyle dört mevsimtüketilen Şerbetin farklı din ve esnaf gruplarına kadar uzanan etkisini Ramazan Bingöl Derin Tarih dergisinde kaleme aldı
Osmanlı döneminde hemen hemen her evin mutfağında kaynıtılan demirhindi, biberden (fülfül) sonra en çok tüketilen baharattı. Ayrıca dükkânların yanı sıra şerbetçi diye isimlendirilen, ibriklerde şerbet satan sokak satıcılarıyla adım başı karşılaşmanız işten bile değildi.
Evliya Çelebi’ye ait kaynaklarda 17. yüzyılda İstanbul’da 500 şerbetçi esnafının, 300 de dükkânın olduğu belirtilir. Ayrıca kendi döneminde şerbetiyle meşhur esnaftan söz ederek şerbet kültürünün farklı veçhelerine de ışık tutar. Eserlerinde, “… dükkânında müşterinden omuz omuzu sökmeyip cemi vüzera ve ayan- ı kibara nice bin sim halis meşrebeler ile şerbet taşınır…” gibi ifadelerde demirhindi şerbetinden ve esnafından sıkça bahsetmiştir. Yine belgeler gösteriyor ki, demirhindi şerbeti sadece Müslümanlarla sınırlı kalmayıp Hıristiyan ve Yahudilerin de yer aldığı farklı din ve esnaf gruplarını da etkisi altına almış bir lezzetti.
Yine Evliya Çelebi, Tahtakale’deki Bülbül Ermeni’nin imal ettiği şerbetin ününe vurgu yapar. Ayrıca basılı ilk yemek kitabı olan Melceü’t-Tabbahin’de de demirhindi şerbetinin tarifine rastlarız.
Böylece
farklı kültürleri etkilemiş, lezzetli, bir o kadar da sağlıklı olan bu içeceği kendi evimizde, en ucuza üretebileceğimiz de anlaşılır.
Gazlı içeceklerin en ciddi rakibi
Evliya Çelebi’nin de dediği gibi usta ellerde yapılan demirhindi şerbeti adamı bülbül, aksi ise insanı şerbetten eder.
Yakın zamanlara kadar demirhindi şerbeti de onun tam anlamıyla hakkını veremeyen, aslına uygun imal edemeyen esnaf yüzünden beğenilmemekte, dolayısıyla tüketilmemekteydi.
Ferahlatıcı etkisinin yanı sıra kan yapması, demir eksikliğini önlemesi gibi vücudun birçok fonksiyonlarını harekete geçiren demirhindi, işin ehli olmayan insanların elinde ne yazık ki önemini yitirdi. İnsanlar gerçek demirhindi şerbetini tatmamanın verdiği eksiklikle aslına uygun olmayan demirhindileri referans alarak ondan yüz çevirmeye başladılar.
Ancak son dönemlerde demirhindinin gazlı içeceklere rakip çıkması, eski önemini kazanma aşamasında olduğunun en güzel kanıtı. Elbette bunun en büyük sebebi toplumun bilinçlenmesi. Ayrıca orijinaline sadık kalarak demirhindi üretimi yapan restoranların çoğalması ve geleneksel lezzete önem verilmesi, bu geleneksel şerbetin gün geçtikçe hem beğenilen, hem de değer kazanan lezzetlerimizden biri olmasını sağladı.
Artık sağlıklı, lezzetli ve kaliteli demirhindi şerbetini afiyetle içebilirken diğer yandan unutulan bir geleneksel lezzete hayat kazandırıyoruz. Hepsinden önemlisi, bir şifalı içeceği ihya etmenin mutluluğunu yaşıyoruz.