0

DERİN TARİH HAKKINDA // NEDİR, KİMDİR?

Vaftiz töreninde mehteranın işi ne?

Derin Tarih
DERİN TARİH
06 TEMMUZ 2017 , PERŞEMBE 14:55
Abone ol
Selenelilerin Vaftizi (The Baptism of the Selenites)
Selenelilerin Vaftizi (The Baptism of the Selenites)

Venedikli ressam Vittore Carpaccio’ya sipariş edilen Selenelilerin Vaftiz adlı eser, Osmanlı-Venedik ilişkilerine dair sembolik mesajıyla dikkat çeker. Prof. Dr. Engin Beksaç Derin Tarih dergisinde eserdeki sembolik ögelerin mesajlarını kaleme aldı.

Eserin yapıldığı dönemde Adriyatik ve Dalmaçya kıyılarında Osmanlılar ile Venedik arasında çetin bir mücadele yaşanmaktaydı. Siparişi veren cemiyetin Dalmaçya ve çevresiyle ilişkili olduğunu düşünürsek Carpaccio, Osmanlı-Venedik ilişkileriyle yakından ilgili olması hasebiyle San Giorgio ikonografyası için çok da alışılmış olmayan bir konuyu tercih etmiştir diyebiliriz.

Tablonun da içinde yer aldığı 7 eserden oluşan seri cemiyetin koruyucu azizlerine adanmıştır. Vaftiz olayı Libya topraklarında geçer ve Oryantal kimliği vurgulanmaya çalışılan Selene kenti konu edilir. Ejderhayı öldürüp Prensesi kurtaran Aziz, Selene’de hürmetle karşılandıktan sonra kentin Kral ve Kraliçesi Hıristiyanlığı kabul eder. Bu sebeple de Hıristiyanlığın koruyucusu durumundaki Aziz onları vaftiz ederken tasvir edilir.

1502’de başlanan ve 5 yılda tamamlanan eser 141x285 cm boyutlarında olup tual üzerine tempera tekniğiyle yapılmıştır.

İşte esere yerleştirilmiş, ana mesajı destekleyen sembolik öğeler:

Selenelilerin Vaftizi (The Baptism of the Selenites)
Selenelilerin Vaftizi (The Baptism of the Selenites)
1-Süleyman mabedi muadili Diğer tablolarında Kudüs’ü temsil eden şehir tasvirleri yapmış olan Carpaccio, burada da benzer öğeler kullanır. Bunların en ilginci, Kudüs tasvirlerinde Süleyman Mabedi’ni temsil eden kule benzeri binanın burada da yer alması. Yapının bir tür evrensel güç sembolü olarak sahneye bilinçli olarak yerleştirildiği fark ediliyor.
1-Süleyman mabedi muadili Diğer tablolarında Kudüs’ü temsil eden şehir tasvirleri yapmış olan Carpaccio, burada da benzer öğeler kullanır. Bunların en ilginci, Kudüs tasvirlerinde Süleyman Mabedi’ni temsil eden kule benzeri binanın burada da yer alması. Yapının bir tür evrensel güç sembolü olarak sahneye bilinçli olarak yerleştirildiği fark ediliyor.
2-Kavuklu en aşağıda Eserin en can alıcı sembolik öğeleri sağ kısımda. Vaftiz sahnesi, Hıristiyan Avrupa inancındaki sağ tarafın sol taraftan daima daha hayırlı olduğu fikrine göre kurgulanmıştır. Kral ve Kraliçenin maiyeti sahneyi zenginleştirirken, Aziz’in sağ alt yanında, diğerlerinden oldukça aşağıda, muhtemelen çömelmiş vaziyette resmedilen kavuklu Osmanlı karakteri, iktidar savaşında Hıristiyanların Osmanlı’ya üstünlüğünü şuur altına işleyecek şekilde konumlandırılmıştır.
2-Kavuklu en aşağıda Eserin en can alıcı sembolik öğeleri sağ kısımda. Vaftiz sahnesi, Hıristiyan Avrupa inancındaki sağ tarafın sol taraftan daima daha hayırlı olduğu fikrine göre kurgulanmıştır. Kral ve Kraliçenin maiyeti sahneyi zenginleştirirken, Aziz’in sağ alt yanında, diğerlerinden oldukça aşağıda, muhtemelen çömelmiş vaziyette resmedilen kavuklu Osmanlı karakteri, iktidar savaşında Hıristiyanların Osmanlı’ya üstünlüğünü şuur altına işleyecek şekilde konumlandırılmıştır.
3-Mehteran Solda üzerine Osmanlı pazarlarından ithal edilmiş olduğu anlaşılan bir halı serilmiş duvarın ardındaki Mehteran tasviri, en az sağdaki vaftiz sahnesi kadar dikkat çeker. Vaftizi kutlayan bu müzisyenlerin Osmanlı kimliğiyle karşımıza çıkması ilginç. Hristiyanlığın koruyucusu olan Azizin üstünlüğü yanında, Venedik ile birlikte cemiyetin de Osmanlı’ya karşı gücünü bu Azizden aldığı vurgulanır. Carpaccio muhtemelen Mehteranı Venedik’e gelen bir Osmanlı elçilik heyeti vasıtasıyla görmüş ve işlemiştir. Konunun Avrupa dışında geçtiğini vurgulamak üzere fonda birçok yerde Osmanlı askerlerinin tasvir edildiği gözden kaçmaz.
3-Mehteran Solda üzerine Osmanlı pazarlarından ithal edilmiş olduğu anlaşılan bir halı serilmiş duvarın ardındaki Mehteran tasviri, en az sağdaki vaftiz sahnesi kadar dikkat çeker. Vaftizi kutlayan bu müzisyenlerin Osmanlı kimliğiyle karşımıza çıkması ilginç. Hristiyanlığın koruyucusu olan Azizin üstünlüğü yanında, Venedik ile birlikte cemiyetin de Osmanlı’ya karşı gücünü bu Azizden aldığı vurgulanır. Carpaccio muhtemelen Mehteranı Venedik’e gelen bir Osmanlı elçilik heyeti vasıtasıyla görmüş ve işlemiştir. Konunun Avrupa dışında geçtiğini vurgulamak üzere fonda birçok yerde Osmanlı askerlerinin tasvir edildiği gözden kaçmaz.
4- Basamaktaki sahipsiz kavuk İlk basamağa yerleştirilen yapayalnız Osmanlı kavuğu eserin belki de en önemli unsuru. Yalın, bir o kadar güçlü bir sembol... Asıl mesajı yüklenerek fondaki her şeyi kuşatan bir dönüşüme işaret eder. Sahibi belirsizdir ve bir daha arayanı soranı çıkmayacakmışçasına bir başına bekler. Kaderine sahibinin başı üstünde durmak değil, taş merdiven üzerinde vaftiz hadisesine şahit olmak düşmüş gibidir. Osmanlılar karşısında Venedik’in ve bu eseri yaptıran cemiyetin galibiyetini ve kaybedilenlerin geri alınması arzusunu işaret eder. Dahası, bu yalnız kavukla Osmanlılar tarafından fethedilen kaleler ve Adriyatik topraklarına karşı Venediklilere bir moral takviyesi yapıldığını düşünebiliriz.
4- Basamaktaki sahipsiz kavuk İlk basamağa yerleştirilen yapayalnız Osmanlı kavuğu eserin belki de en önemli unsuru. Yalın, bir o kadar güçlü bir sembol... Asıl mesajı yüklenerek fondaki her şeyi kuşatan bir dönüşüme işaret eder. Sahibi belirsizdir ve bir daha arayanı soranı çıkmayacakmışçasına bir başına bekler. Kaderine sahibinin başı üstünde durmak değil, taş merdiven üzerinde vaftiz hadisesine şahit olmak düşmüş gibidir. Osmanlılar karşısında Venedik’in ve bu eseri yaptıran cemiyetin galibiyetini ve kaybedilenlerin geri alınması arzusunu işaret eder. Dahası, bu yalnız kavukla Osmanlılar tarafından fethedilen kaleler ve Adriyatik topraklarına karşı Venediklilere bir moral takviyesi yapıldığını düşünebiliriz.
5- Üç müneccim kral Diz çökmüş halde resmedilen üç dinî kişilik, üç müneccim kralı hatırlatan Katolik kurguyla sahneye dahil edilmiş. Bunlar Hz. İsa dünyaya geldiğinde gökyüzünde aniden parlayan yıldızın tam altına gelip burada onunla karşılaşan ve peygamberliğine şehadet eden üç kral olarak geçer. Kasper, Melhiyor ve Baltazar adlı krallar Kaldeli, yani aşağı Mezopotamyalıdır. Bir başka inanışa göre Afrika, Asya ve Avrupa’dan geldiklerine inanılan bu krallar 15-16. yüzyıllarda dünya hakimiyetini vurgulamak amacıyla sanat eserlerine dahil edilirdi. Tabloda bu kurguya gönderme yapılarak Venedik’in dünya hâkimiyetine işaret edilir.
5- Üç müneccim kral Diz çökmüş halde resmedilen üç dinî kişilik, üç müneccim kralı hatırlatan Katolik kurguyla sahneye dahil edilmiş. Bunlar Hz. İsa dünyaya geldiğinde gökyüzünde aniden parlayan yıldızın tam altına gelip burada onunla karşılaşan ve peygamberliğine şehadet eden üç kral olarak geçer. Kasper, Melhiyor ve Baltazar adlı krallar Kaldeli, yani aşağı Mezopotamyalıdır. Bir başka inanışa göre Afrika, Asya ve Avrupa’dan geldiklerine inanılan bu krallar 15-16. yüzyıllarda dünya hakimiyetini vurgulamak amacıyla sanat eserlerine dahil edilirdi. Tabloda bu kurguya gönderme yapılarak Venedik’in dünya hâkimiyetine işaret edilir.
6-Çift sütunlu kapı Vaftiz seremonisini yücelten merdivenli platform arkasına gelen ve Azizin önünde durduğu çift sütunlu kapı yer ve göğün birliğini sembolize eder. Sahneye semavi bir mânâ bahşeder
6-Çift sütunlu kapı Vaftiz seremonisini yücelten merdivenli platform arkasına gelen ve Azizin önünde durduğu çift sütunlu kapı yer ve göğün birliğini sembolize eder. Sahneye semavi bir mânâ bahşeder
7-Leylak,papğan,köpek Ön taraftaki beyaz leylak genel olarak Hz. Meryem’e işaret eden bir sembol olmasına rağmen, burada Kraliçeye yönelik bir yeniden doğuş işaretidir. Yanında bulunan masumiyet ve saflık sembolü papatyalarla tam bir uyum içinde. Kırmızı papağan borçtan kurtulmayı ve bir yanlışı telafi etmeyi işaret eder; beyaz köpek ise şeytana ve uğursuzluklara karşı koruyucu sadakat ve asaleti... İkisi birlikte eserin ana mesajını destekler şekilde, Azizin himmetiyle kaybedilenlerin kazanılacağına ve tehlikelerin def edileceğine yönelik umudu hatırlatır.
7-Leylak,papğan,köpek Ön taraftaki beyaz leylak genel olarak Hz. Meryem’e işaret eden bir sembol olmasına rağmen, burada Kraliçeye yönelik bir yeniden doğuş işaretidir. Yanında bulunan masumiyet ve saflık sembolü papatyalarla tam bir uyum içinde. Kırmızı papağan borçtan kurtulmayı ve bir yanlışı telafi etmeyi işaret eder; beyaz köpek ise şeytana ve uğursuzluklara karşı koruyucu sadakat ve asaleti... İkisi birlikte eserin ana mesajını destekler şekilde, Azizin himmetiyle kaybedilenlerin kazanılacağına ve tehlikelerin def edileceğine yönelik umudu hatırlatır.
8-Üç kavuklu Mehteranın önündeki üç sarıklı şahıs, Kral ve Kraliçenin maiyetine dahil edilmiştir. Kavuklarından ve kostümlerinden Osmanlı tebaasından oldukları düşünülen bu kişilerin maiyetten olması, yine Venedik’in Osmanlı karşısındaki müstakbel muzafferiyetine gönderme yapar.
8-Üç kavuklu Mehteranın önündeki üç sarıklı şahıs, Kral ve Kraliçenin maiyetine dahil edilmiştir. Kavuklarından ve kostümlerinden Osmanlı tebaasından oldukları düşünülen bu kişilerin maiyetten olması, yine Venedik’in Osmanlı karşısındaki müstakbel muzafferiyetine gönderme yapar.
9-Genç ve ihtiyar nedimeler Dönem Avrupa’sında yaşlı ve genç kadının halkı temsil ettiğini düşünürsek Kraliçenin yaşlı ve genç iki nedimesi eserin mesajına halkın da ön planda dahil edildiğini gösterir.
9-Genç ve ihtiyar nedimeler Dönem Avrupa’sında yaşlı ve genç kadının halkı temsil ettiğini düşünürsek Kraliçenin yaşlı ve genç iki nedimesi eserin mesajına halkın da ön planda dahil edildiğini gösterir.