Silahları susturan hanım elleri

Haziran 1868'de Mecrûhîn ve Marda-yı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti (Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti) adıyla kurulan Kızılay bugün 150 yıllık bir maziye sahip. 1877'de Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti adını alan cemiyet bünyesinde 20 Mart 1912 tarihinde Osmanlı Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi kuruldu. Hanımlar ev ev, mahalle mahalle dolaşarak para, yiyecek, giyecek, eşya ve malzeme topluyorlar; cephede savaşan askerlere, yaralı ve hastalara, kimsesizlere ve bakıma muhtaç olanlara, şehit ve asker ailelerine, göçmenlere ve esirlere yardım ediyorlardı. Yardım faaliyetleri bağışların yanı sıra aşhane, çayhane, hastane, dispanser, sanat evi, atölyeler, nekahethane gibi kuruluşlar aracılığıyla da sağlanıyordu. Bir masa etrafında yüzlerinde mütebessim bir ifadeyle çalışan Osmanlı Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi gönüllüleri, 1. Dünya Savaşı yıllarında İtilaf devletlerinin askerlerimizi öldürmek yahut ebediyen malûl veya kör bırakmak üzere kullandıkları zehirli gazlardan korunmaya yarayacak ağızlık ve burunluk imal ediyorlar. Sadece ağızlık ve burunluk mu? Topa, tüfeğe ve süngüye karşı değil ama bunların cephe gerisinde açtığı manevî tahribata, yani umutsuzluğa, mahrumiyete, sefalete karşı yürütülen mücadelenin tohumlarını da ekiyorlar gayret toprağına

(Kaynak: Kızılay Arşivi Belgelerinde Birinci Dünya Savaşı, Türk Kızılayı, İstanbul, 2018).