Meşhed'de müstesna bir mescit
Timurlular döneminde inşa ettirilen tarihî Meşhed Ulu Camii; sırlı tuğlalardan örülen duvarları, mavi, turkuaz, sarı, kırmızı ve kahverengi çinilerinin yanı sıra süslemelerde kullanılan hat sanatıyla ön plana çıkmasının yanı sıra on iki imamın sekizincisi Ali er-Rızâ'nın meşhedi ile irtibat halinde bulunması ve ona bağlı olarak yapılması sebebiyle büyük bir manevî değere sahip.
1-13
İran’ın Rezevi Horasan eyaletinin Meşhed şehrinde bulunan Meşhed Ulu Camii, tarihî dokusu ve mimarisiyle bölge gelen yerli ve yabancı turistlerin en önemli uğrak yerlerinden biri olarak biliniyor.
2-13
Timurlular döneminde, Timur Gürkan’ın küçük oğlu Şâhruh’un eşi Gevher Şâd tarafından yaptırılan caminin kitâbesinde, imarı 1405-1406 olarak tarihlendiriliyor ve mimarının Kıvâmüddin b. Zeynüddin Şîrâzî olduğu söyleniyor.
3-13
“Mescid-i Gevher Şâd” ve “Camii-i Meşhed” adlarıyla da anılan cami, 5 asır evvelki dönemin mimarî zevkini yansıtarak, sırlı tuğlalardan örülen duvarları, mavi, turkuaz, sarı, kırmızı ve kahverengi çinilerinin yanı sıra süslemelerde kullanılan hat sanatıyla dikkati çekiyor.
4-13
Timurlular devri mimarî anlayışını yansıtan en önemli yapılardan biri olan caminin, turkuaz, sarı ve siyah renklerde sırlanmış tuğlalardan örülen duvarlarının alt kısımları ise yaklaşık 2 metre yüksekliğinde mermer ile kaplı. Duvarların özel bir karışım olan Horasan sıvasıyla sıvanmış kısımlarında da çeşitli işlemeler ve Kur'ân-ı Kerîm ayetleri yer alıyor.
5-13
Caminin, aslına uygun restore edilen minber ve mihrabı ise ilgi çeken bölümlerin başında geliyor. Minber, muhafaza amaçlı cam panellerle de kapatılmış. Yüksek kemeri ve büyük kubbesiyle dikkatleri çeken caminin minarelerinin yüksekliği ise kubbe ile aynı boyda kalıyor.
6-13
Ağırlıklı olarak iç dizaynına önem verilen camilerin aksine Meşhed Ulu Camii'nin dış süslemeleri de 5 asırlık yapıya farklı bir ihtişam katıyor.
7-13
Caminin iç avlu ve dış duvarları da dönem özelliklerine göre sırlı tuğla ve çinilerle imar edilmiş, kapı kemerlerinin çevresi ise ayetler işlenmiş çinilerle süslü.
8-13
Mihrabın bulunduğu kısım, mukarnaslı bir yarım kubbeyle örtülmüştür.
9-13
Sarı ve mavi tonlarındaki geometrik desenli mukarnaslar, 5 asır sonra bile göz almaya devam ediyor.
10-13
Yapının en belirgin özelliği ise şehrin büyük caddeleri ve yüksek yerlerinden bakıldığında görünen büyük kubbesi. Turkuaz renkli sırlı tuğlayla örülmüş kubbenin çemberi boyunca belirli aralıklarla Arapça "La İlahe İllallah" ibaresi bulunuyor.
11-13
Çift minaresi bulunan caminin avlusunda yedi "şebistan" yer alıyor. Şebistanlar tarihte kış aylarında namaz kılmak için tahsis edilmesinin yanı sıra ziyaretçilerin kalması, öğrencilerin Kur'ân-ı Kerîm öğrenmesi gibi amaçlar için kullanılmış.
12-13
Caminin iç avlu duvarının hemen arkasında ise, Şiîlerin on iki imamının sekizincisi Ali er-Rızâ’nın türbesi yer alıyor. Caminin, İran’ın en önemli ziyaretgâhlarından olan bu kutsal kabul edilen İmam Rıza Türbesi’nin yanı başında yer alması, büyük bir ilgi ve alakaya sebebiyet vermiş. Öyle ki, eskiden farklı mekânlar olarak imar edilen türbe ve cami etrafında zamanla geniş bir külliye teşekkül etmiş.
13-13
