İyilik yapma psikolojisi

Hiç tanımadığınız birinin size en son ne zaman nazik davrandığını hatırlıyor musunuz? Belki birisi size yol tarifi konusunda yardım etti ya da belki de bir yabancı sadece “İyi günler” deyip yanınızdan geçti. Sadece küçücük bir nezaketle yardım eden ve edilen kişinin yüzünde bir gülümseme oluştu. Aslında iyilik yapmanın en büyük yararlarından biri bu: Sevginin her iki yöne de yayılması… Yani bir nevi kazan-kazan durumu…

İnsanlara iyilik yaparak onlarla bağlantı kurmak, günümüze küçük ama anlamlı bir dokunuş yapmamızı sağlar, bize gurur ve m utluluk verir. Bu iyi hissetme hali saatlerce bizimle kalmaya devam eder ve gelecekte daha fazla iyilik yapma olasılığımızı da artırır.

İyilik yaparak yardım ettiğimiz insanların da başkalarına yardım etme olasılıklarını artırdığımızı biliyor muydunuz? Buna “dalgalanma etkisi” deniliyor. Bir başkasının iyilik yaptığını duymak bile insanları aynı şeyi yapmaya motive ediyor. Çünkü iyilik bulaşıcıdır.

Bundan 4 yıl önce bir İspanyol şirketinde çalışanlara odaklanan bir araştırmada, çalışanların birbirlerine iyilik yapmaları ve iyilik yapılan çalışanların kaç nazik davranışla karşılaştıklarını saymaları istendi. Sonuçlar, iyilik yapanların daha mutlu olduğunu ve iyilikseverliğin şirketin verimini artırdığını gösterdi. Bununla birlikte iyilik yapanlar, iyilik yapılanlardan daha fazla fayda sağladı. Çünkü ölçeklere göre iyilik yapanlar yaşam ve iş doyumunda artış, depresyon etkilerinde ise azalma göstermişti. Ayrıca iyiliğin etkileri bulaşıcıydı. Kendisine iyilik yapılan çalışanlar diğer meslektaşları için güzel şeyler yapmayı hedefledi ve bu araştırma dalgalanma etkisinin en önemli örneklerinden biri haline geldi.

Bilimsel araştırmalar, nazik ve yardımsever olmanın iyilik yapanlar üzerinde açıkça olumlu ve moral verici bir etkisi olduğunu gösteriyor. Peki, birine iyilik yaptığımızda vücudumuzda tam olarak neler oluyor? İşte iyiliğin fiziksel faydaları:

1-İyilik, mutluluk hormonlarını etkiler.

Başkaları için iyilik yapmak, mutluluk ve tatmin duygularından sorumlu nörotransmitter olan serotonin salınımını artırır. Endorfin seviyeleri de yükselir ve kişi kendini mutlu hisseder.

2-İyilik, kaygıyı azaltabilir.

İyiliğin bir başka fiziksel faydası, kaygıyı azaltmaya yardımcı olmasıdır. British Columbia Üniversitesi'nden mutluluk üzerine dört haftalık bir araştırma, nazik eylemlerde bulunan katılımcıların, çalışma süresi boyunca olumlu ruh hallerinde büyük artışlar sergilediğini buldu.

3-İyilik, bazı hastalıkları hafifletmeye yardımcı olabilir.

Vücuttaki iltihaplanma, kronik ağrı, diyabet, obezite ve migren gibi çok sayıda sağlık sorunuyla bağlantılıdır. Bu yüzden özellikle büyüklerimiz için gönüllü olarak iyilik yapmak sağlık sorunlarını azaltmak için faydalı olabilir. Ayrıca iyilikle salgılanan oksitosin, kalbinizin kimyasal dengesinin korunmasını doğrudan etkileyebilir.

4-İyilik stresi azaltır.

Başkalarına iyilik yapmak sizi kendi zihninizden uzaklaştırır ve potansiyel olarak diğer insanlarla ilişkiler kurmanıza yardımcı olabilir.

Peki bunu bilen insanlar bile neden iyiliğin gücünden faydalanmıyor? Neden daha fazla insan başkalarının hayatlarını değiştirmek için bilinçli bir çaba göstermiyor?

Yüksek tempolu hayatımızda yardımseverlik ve merhamet genellikle kişisel çıkarların gerisinde kalıyor. İnsanlar durup başkalarına yardım etmeye ya da kendi hayatına odaklanmaktan etrafında neler olup bittiğini fark etmeye zaman ayırmıyor gibi görünüyor. Ayrıca bazı insanlar nezaket ve merhamet göstermenin bir zayıflık olduğuna ve bu zayıflık yüzünden güçsüz görüneceklerine inanıyorlar. Ancak iyilik yapmak bir zayıflık, sıkı çalışma veya çok fazla zaman gerektiren bir şey değildir. Bu, hepimizin her gün başarmak için çabalayabileceği bir şeydir. İyiliğin gücünün ve faydalarının sadece yardım edeceğimiz kişi için değil, kendimiz için de çok büyük olduğunu bilerek neden başkalarına daha fazla yardım etmek istemeyelim ki?

Buğra Serdaroğlu / Klinik Psikolog