Sosyal medyada itibar korumak için 10 temel netiket önerisi

Çevrim içi iletişimde uyulması gereken görgü kuralları, “netiket” kavramıyla ifade edilmektedir. Netiket, çevrim içi ağları anlatan “net” ve görgü kuralı anlamına gelen “etiket” kelimelerinin bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Netiket, Batı’da farklı üniversitelerde ders programlarına girmektedir. Örneğin, Slovak Teknik Üniversitesinde netiket üzerine dersler verilmektedir. Bunun dışında uzaktan eğitim veren pek çok üniversite, netiket kurallarının öneminin altını çizmektedir. Standford, Humbolt State, Community College of Baltimore, Australian Catholic, Cowley College, Memphis, Rassmussen College ve New Mexico State bu üniversitelere birkaç örnektir.

Geleceğin anahtarı

Türkiye’de netikete dair yapılan bir araştırmada, lise ve üniversite öğrencilerinin netiket farkındalıklarını karşılaştırmıştır. 192 lise ve 179 üniversite öğrencisinin katıldığı çevrim içi anket, üniversite öğrencilerinin lise öğrencilerine göre netiket konusunda daha duyarlı olduğunu ortaya koymuştur. Lise öğrencileri dil bilgisi, yazım ve noktalama kurallarını üniversite öğrencilerine göre daha fazla ihlal etmektedir. Yine lise öğrencileri, üniversite öğrencilerinden daha fazla şekilde arkadaşlarının fotoğraflarını onlara sormadan etiketlemekte, sosyal medyada takma isim kullanmakta ve elektronik posta gönderirken konu kısmını boş bırakabilmektedir. Bu farka rağmen, her iki grubun netiket düzeyleri yeterli seviyede değildir. Ayrıca araştırma, büyük şehirlerde yaşayan katılımcıların, diğer şehirlerde yaşayanlara göre netiket konusunda daha bilinçli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu durum, daha iyi eğitim olanakları ve internete erişim imkânlarının fazlalığının deneyimi artırmasıyla bağlantılı olabilir. Öğrencilerin netiket ya da yeni medya okuryazarlığı gibi derslerle farkındalıkları artırılırsa hatalı paylaşımlar azalacaktır.

Hem sağlıklı bir sosyal çevre hem de iş yaşamı için netiket bilgisi şarttır. Siber ortamlarda başkalarıyla iletişime geçmeden önce bulunulan ortamın dinamikleri düşünülmelidir. Gerçek hayatta her yerde aynı davranmadığımız, bazı yerlerde kabul edilebilir olan davranış ve hâllerin bir başka ortamda kabul edilmez oluşu gibi sanal dünyanın da farklı dinamikleri vardır. Özellikle profesyonel yaşama hazırlanan gençler, netiketin dijital ayak izi ve itibarla ilişkisi konusunda aydınlatılmalıdır.

10 adımda netiket tavsiyeleri

Gençlerin geleceğini yakından ilgilendiren temel netiket önerileri şunlardır:

1- Çevrim içi platformlarda yazılan her ifade, paylaşılan her fotoğraf, çok uzun yıllar orada kalabilir. Bu nedenle ileride pişmanlık yaratabilecek paylaşımlardan kaçınılmalıdır.

2- Çevrim içi platformlardaki profiller ve yine kişinin paylaşımları kimliğine eklenmektedir. Profesyonel ya da özel yaşantıda temas edilen herkes, bu platformlardan yola çıkarak birey hakkında fikir yürütebilir. Bu nedenle yapılan paylaşımlar aceleye getirilmemelidir.

3- Noktalama işaretleri ve dil bilgisinin düzgün kullanımı, olumlu bir dijital imaj oluşturmak için önemli bir adımdır. Tıpkı yüz yüze ilişkilerde olduğu gibi, çevrim içi platformlarda da bulunulan ortamı incelemek ve grubun diğer üyeleri tarafından kabul edilen normlara uymak gerekir. Örneğin “dijital yerliler” olarak adlandırılan gençler, mesajlaşmalarda cümlenin sonuna nokta konulmasını bir gerginlik işareti olarak algılayabilmektedirler. Öte yandan belirli mevkilerde noktalama işaretleri kullanmamak, büyük bir kabalık kabul edilebilmektedir.

4- Birine haddini bildirmek, teessüf sunmak ve tartışmak için çevrim içi platformlardaki herkese açık alanlar kullanılmamalıdır. Başkalarını rencide edici ifadelerden kaçınılmalıdır.

5- Kişisel bilgiler ve özel hayatın detayları, bu platformlardan duyurulmamalıdır.

6-Paylaşılan bir içeriğin doğru olduğundan emin olunmalı, şüpheli içerikler paylaşılmamalıdır.

7- Emoji kullanıp kullanmama kararını vermek için iletişim kurulacak kişiyle ilişkinin resmî ya da gayriresmî olması, temel kıstas olmalıdır. Profesyonel yazışmalarda emoji kullanımından kaçınılmalıdır.

8- Sosyal medya mecralarında çok sayıda özçekim ya da farklı fotoğraf veya içerik peş peşe paylaşılmamalı, belirli zaman aralıklarında paylaşım yapılmalıdır. Çok sık paylaşım yapan bir sosyal medya hesabı, takipçiler tarafından sessize alınabilmekte ya da takipten vazgeçilebilmektedir.

9-Yapılan her paylaşım üzerinde düşünülerek, planlanarak ve belirli bir amaca hizmet etmesi amaçlanarak yapılmalıdır. Bu amaçlar, iyi bir imaj oluşturmak, başarılı görünmek, arkadaş çevresinde popülarite kazanmak, tanınmak ve buna benzer şeyler olabilir. “Dışarıda yağmur yağıyor, çok sıkıldım,” gibi gereksiz paylaşımlardan kaçınılmalıdır.

10- Sosyal medya mecralarında paylaşılan fotoğraflar bireyin karakteri, özel yaşantısı, kültürel ve sosyal sermayesi hakkında bir fikir oluşmasını sağlar. Bu nedenle söz konusu fotoğraflarda özel bilgilerin ifşa edilmemesi, yapmacık pozlardan kaçınılması, mahrem olarak değerlendirilebilecek görsellere yer verilmemesi, fotoğraf arka planına dikkat edilmesi gerekir.

Sonuç olarak netiket, tıpkı diğer sosyal normalar gibi kültürden kültüre, ortamdan ortama ve zaman içerisinde değişen dinamik bir süreçle ilgilidir. Yeni medya mecralarını kullanan gençler bu dinamizme ayak uydurmaya çalışmalı; netiket, medya okuryazarlığı gibi içeriklere zaman ayırmalıdır.

*Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.