Tavşan deliği

Z Kuşağı “tavşan deliği”nin içine doğdu.
Z Kuşağı “tavşan deliği”nin içine doğdu.

Alice Harikalar Diyarı’nda kitabını ya da filmini bilirsiniz. Kitapta Beyaz Tavşan’ı takip eden Alice, bir tavşan deliği ile karşı karşıya gelir. O tavşan deliği her şeyin başladığı yerdir. Delikten girdikten sonra Alice, kendisini çok başka bir dünyada, çok başka karakterlerle mücadele ederken bulur.

Bugün bu bölümü yazarken başıma gelenleri kısaca anlatayım size. Alice Harikalar Diyarı’nın girişinin nasıl olduğunu izlemek için internete girdim. Yabancı filmden ilgili sahneyi izlerken Alice Müzikali’nin fragmanı çıktı karşıma, ona biraz baktım. Ardından oyunda Ezgi Mola var diye, Youtube Masumlar Apartmanı dizisini önerdi, ondan da bir sahne izledim ve ne kadar da gergin bir dizi diye düşündüm. Bu sırada daha önce çok izlediğim Ramiz Dayı sahneleri gözüme ilişti. Ramiz Dayı’nın Kerpeten Ali ile sahnelerini izledim. Sonra Tuncel Kurtiz’in bir şiir videosuna tıkladım ve kendimi bir İsmet Özel şiiri dinlerken buldum. O şiirde çok güzel bir fon müziği vardı, onu Spotify listeme eklemek aklıma geldi ve eklerken birden kendime yeni bir “Softs Songs” listesi yapmaya karar verdim. Bu süreç tam iki saatimi aldı. Gün içerisinde araştırma yaparken Messi’nin harika gollerini de izledim. BBC’den kısa bir belgesel de. Sırf buraya alıntı bir sözünü koyarım diye Trever Noah’ın bir Stand Up’ını da izledim.

İşte bu yaşadığım şeye internetin tavşan deliği deniyor. Bugün internetteki farklı jenerasyonlar bu bahsettiğim süreci benzer şekilde yaşıyor. Pek çoğumuz bazen araştırdığımız şeyi bile unutuyoruz. İki saatin sonunda kendimizi slime videosu izlerken bulabiliyoruz. Fakat X ve Y kuşakları kendi entelektüel gelişim süreçlerinde, kendi gençliklerinde hiç bu kadar çok bilgiyle, uyaranla, dikkat dağıtıcıyla karşılaşmadılar. Z Kuşağı işte tam bu “tavşan deliği”nin içine doğdu. O yüzden odaklanma becerileri çok daha düşük. 30 yaşından büyük pek çok kişi gelişim süreçlerinde daha az uyaranla karşı karşıyayken bugün milyarlarca dolarlık şirketler milyonlarca dolar reklam bütçeleri ayırıp, algoritmalarla sizin davranışlarınızı tahmin edip sizi kendi uygulamalarına bağlamak istiyorlar. Üstelik bunu yüzlerce şirket yapıyor. Bu kadar çok uyarana maruz kalan gençler de odaklanıp bir konunun uzmanı olmakta çok zorlanıyorlar.

Tavşan Deliğinden çıkmak için 8 öneri:

Aslında oldukça eğlendirici ve öğretici olan bu tavşan delikleri, siz farkına varmadan sizi ele geçirip üretken olmanız gereken vakitleri kaybetmenize yol açıyor, sizi o anda öncelikli olarak ilgilenmeniz gereken şeyden uzaklaştırıyor.

1-Zamanlayıcı Kullanın Zamanınızı çerçevelendirin.

Her görev için bir zaman sınırı belirleyin, ardından kendinizi sorumlu tutmak için bir zamanlayıcı kullanın veya bir telefon görüşmesi için önceden bir zaman sınırı seçin. Örneğin arama için yalnızca 10 dakikanız olduğunu, aradığınız kişinin önceden bilmesini sağlayın. Bu şekilde kabaca veya aniden aramayı bitirmek zorunda kalmadan zamanınızı koruyabilirsiniz.

2-Liste Yapın

Bir liste yaparak kendinizi ondan sorumlu tutun. Listenizden sapmaya kalktığınızı fark ederseniz, söz konusu aktiviteyi listenize ekleyin, ardından diğer görevlerinizden daha öncelikli olup olmadığını değerlendirin.

3-Farkında Olun

Her birimizin tavşan deliği eğilimiyle ilişkili bir örüntüsü vardır, bu nedenle örüntünüzün ne olduğunu fark etmeye çalışın. Deliğe düşmeden hemen önce nasılsınız? Aç, yorgun, sıkılmış yahut sinirli? Tavşan deliğine düşüşünüzü nelerin tetiklediğini saptamak, bir dahaki sefere düşüşten kaçmanıza yardımcı olabilir.

4-Uygulamalardan Yardım Alın: RescueTime

Arka planda sorunsuz bir şekilde çalışan, tüm dijital etkinliğinizi izleyen ve ardından size günlük aktivitenizle ilgili istatistikler sağlayan bu uygulama oldukça işinize yarayabilir.

5-Önceden Plan Yapın

Şehir dışından gelen misafirler gibi tavşan deliği sendromunuzu tetikleyebilecek dış olaylara veya unsurlara karşı duyarlı olun. Bu olayları mümkün olduğunca önceden planlayın ve gerekirse kendinizi ortamdan uzaklaştırın.

6-Kulaklık Takın

Bu, özellikle aynı ofis alanını paylaşan ve etrafındaki insanlarla tavşan deliği sohbetine düşenler için faydalı bir yöntem. Kulaklıklar ve sevdiğiniz bir çalma listesi sizi anda tutabilir ve dikkatinizin dağılmasını önleyebilir.

7-Daha Sonra Okuyun

Gelen kutunuzda biriken e-postaları temizlemenin bile zor geldiği korkunç bir çıkmaz olabilir ancak üstesinden gelmek, düşündüğünüzden daha kolay. İşe, gelen kutunuzda gezinip tüm gereksiz listelerden çıkarak başlayın. Ardından, bir "Daha Sonra Oku" klasörü oluşturun ve tüm gözden geçirmek istediğiniz, ancak görece önemsiz e-postaları bu klasöre otomatik olarak göndermek için bir kısayol belirleyin. Son olarak, bu klasörü gözden geçirmek için haftada bir gün ve saat aralığı belirleyin.

8-İki Karpuz Bir Koltukta Taşınmaz

Tavşan deliği sendromu mesai saatlerimizle sınırlı değil maalesef. Genellikle başka alanlarda da etkisi oldukça fazla. Film izlerken aynı anda mesajlaşıyor ya da yemek yerken gazete okuyorsanız basit bir kuralı benimseyerek işinizi kolaylaştırabilirsiniz. Hayatınızın diğer alanlarında “tek görev” alıştırması yapın. O sırada yaptığınız şeyden başka bir şey yapmamayı olabildiğince alışkanlık haline getirin ve alışkanlığın iş hayatınıza yansımasını da izleyin.

Yavuz Yiğit. Münazara Hitabet Derneği Başkanı, Okul Dışı Kurucusu.