Biden Erdoğan’a muhtaç durumda

Yeni ABD Başkanı Joe Biden ile Türkiye lideri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında pek de muhabbetin olduğu söylenemez. Fakat bu durum, karşılıklı menfaatlere dayalı bir başlangıç için engel teşkil etmiyor.

Başkan Erdoğan, Trump'ın felaket yıllarının ardından Ortadoğu'da ilerlemek, dengeli ve âdil bir dış politika geliştirmek istiyorsa, Biden'in ihtiyacı olan bir şeye, Müslüman dünyada çok az yöneticinin sahip olduğu bir itibara sahip. Bu itibar, onun kimseye yaranmaksızın yahut kimseden korkmadan dürüst bir şekilde tavrını ortaya koymasından ileri geliyor. Bu da onu, Müslüman coğrafyada önemli bir figür haline getiriyor.

• Davos’taki panelde İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres’e attığı tokatı kim unutabilir? 2009 yılında Gazze’ye karşı acımasız bir savaşa giriyen Peres’e dönüp “İş öldürmeye gelince, nasıl insan öldürülür, bunu çok iyi bilirsiniz” diyerek sahneyi terketmiş ve orada bulunan gözlemcileri hem şok etmiş, hem de kendine hayran bırakmıştı.

Gazze sınırında onlarca Filistinlinin öldürüldüğü şiddetli protestoların ardından Mayıs 2018’de Türkiye büyükelçisini geri çağırmış, Erdoğan İsrail'i “çocuk katili” bir devlet olarak nitelemişti.

Erdoğan güvenilir bir lider

Sevilsin yahut nefret edilsin, Erdoğan herkes açısından içi dışı bir karakter olarak biliniyor. Putin gibi zor bir muhatapla başa çıkabilmesinin sırrı da burada yatıyor. Karşıt görüşteyseniz bile samimiyetine güvenebilirsiniz çünkü. Pragmatizm ile harmanlanmış bu samimiyet, iletişim mekanizmasının bir şekilde açık kalmasını sağlıyor.

İsrail ile geçinemediği doğru, ancak Tel Aviv bile onun nerede durduğundan şüphe duymuyor. Son on yılda dünyanın en istikrarsız bölgesinde barış için kolları sıvayan bir Türkiye varsa, Erdoğan’ın bunda payı büyük.

Suriye, Irak ve İran’a sınır komşusu olması Türkiye’yi NATO nezdinde vazgeçilmez kılıyor, askeri ve istihbarat yetenekleri bölgede stratejik bir müttefik olarak önemini ortaya koyuyor. Bu nedenle eğer Amerika Ortadoğu’ya ilişkin olumlu bir rol üstlenmeyi düşünüyorsa, güçlü lider Erdoğan’a ihtiyacı olduğu ortada.

Biden-Erdoğan arasındaki karşılıklı hoşnutsuzluğu görmezden gelmiyorum. Fakat Erdoğan’ın yardımı olmadan Biden ne Libya’da, ne Suriye’de, ne Azerbaycan’da, ne de Filistin’de doğru düzgün yol alamaz. Trump yönetiminin son günlerinde Arap ülkeleriyle İsrail arasında oldu bittiye getirilen yakışıksız normalleşme anlaşmalarının hiçbir kıymeti yok. Biden bunun farkında.

Türkiye ile çatışmak doğru değil

Biden’ın geçmişte Ankara ile ilişkileri barışık değildi ancak Amerikan siyasetinde yeni bir dönem başlıyor. Türkiye ile sorunlu ve mesafeli bir yaklaşımın Amerika’ya faydası yok, bilakis zararı var. Türk karşıtı bloktaki Mısır, Suudi Arabistan ve BAE gibi güvenilmez müttefikler yerine Türkiye ile daha verimli bir işbirliği sağlanabilir.

Trump seçimi kaybetmeyi henüz sindirebilmiş görünmüyor. 2006 yılında Gazze ve Batı Şeria’daki Filistinliler Hamas lehine oy sandığına gideli beri hiç bir Amerikan başkanının bir seçim sonucuna bu kadar tepki verdiği görülmüş değil. Zamanın ABD başkanı George W. Bush Hamas’ın seçim zaferini içine sindirememiş, İngiltere başbakanı Tony Blair ile birlikte boykot etmişti. Filistinlilerin sırf demokratik haklarını kullanıp kendi yönetimlerini seçtikleri için zulme maruz kalması utanç vericiydi. Bilhassa Gazze’de yaşayan Filistinliler, Hamas'a oy verdikleri için uluslararası toplum tarafından haksız yere cezalandırıldı ve dışlandı.

Hamas tercihi saygı görmeli

Hamas başkaları için, Washington, Ankara, Londra veya dünyanın başka yerlerinde yaşayanlar için doğru bir tercih olmayabilir ama bunun bir önemi yok. Eğer Filistin halkı Hamas’ı seçmişse, bize düşen bu tercihe saygı duymaktır.

• Nitekim önümüzdeki Mayıs ayında Filistin’de seçim yapılacak. Hamas bu seçimde başarı gösterir, parlamentoda hatırı sayılır sandalye kazanırsa; Biden yönetimi (ve elbette uluslararası toplum) geçmişteki hatayı tekrar etmemeli, Hamas ile sağlıklı bir iletişim yolunu denemeli. Umarız Türkiye de, sağlıklı bir Filistin devletinin geleceğini tartışmak için tüm tarafların masaya oturmasına yardım noktasında gönüllü olur. Nitekim Katar da faydalı bir rol üstlenebilir. Sözde barış masasındaki tanıdık yüzlerin bir faydası görülmedi çünkü.

Bu arada İngiltere’nin eski başbakanı Tony Blair’in 2017 yılında yapmış olduğu itirafı unutmayalım. İş işten geçtikten sonra yapılmış olsa da, bu itiraf önemli. Blair, 2006'daki Hamas boykotunun yanlış olduğunu, İsrail baskısına teslim olmaktan ileri geldiğini söyledi.

Biden, Filistin meselesinde Ankara veya Doha üzerinden iletişim kurmayı deneyecek mi, hep birlikte göreceğiz.

Dürüst kılavuza ihtiyaç var

Hamas, zor geçen yıllar boyunca enerjisini yeni ittifaklara harcadı. Şimdiki lider İsmail Heniye, gerek seküler gerekse İslamcı gruplar arasında saygın bir figür. Erdoğan ve Biden gibi inandığı şeylere bağlı. Filistinliler tarafından seviliyor. Ayrıca son derece mühim olan cuma namazlarını o kıldırıyor.

Heniye’yi 2009 yılındaki İsrail’in Dökme Kurşun Operasyonu devam ederken evinde ziyaret etmiştim. İsrail tarafından suikasta uğrama tehlikesi mevcuttu ve bu yüzden 100 günü aşkın bir süredir ziyaretçi kabul etmiyordu. Bu süreçte ilk ziyaretçisi ben olmuştum. Siyonistlerin Hamas liderlerini hedef aldığı herkesçe biliniyor.

Biden, Trump’ın yanlışları yüzünden iyice kontrolden çıkan Ortadoğu meselesinde olumlu adımlar atmalı. Tıpkı kendi seçim zaferine saygı duyulmasını istediği gibi, Filistin seçimlerinden çıkacak neticeye önce kendisi saygı duymalı.

Ortadoğu’nun ihanetle bilinen coğrafyasında dürüst bir kılavuz arıyorsa Erdoğan’ın kapısını çalmalı. Birbirlerinden hoşlanmaları gerekmiyor. Bölge için doğru adımlar atılsın yeter.