Kosova Bağımsızlık Savaşı mahkeme kapısında
Mahkeme ile birlikte Kosova siyasetinde yeni bir dönem başlıyor. Mahkeme, Kosova siyasetini yönlendiren savaşçı kanadın neredeyse tamamını tasfiye etmiş durumda. Artık Kosova siyasetini yönlendirecek olan ismin hâlihazırda alternatifi olmayan Vetevendosje lideri Albin Kurti olacağı açıkça gözüküyor. Bu gelişmeyle birlikte Kosova ile Sırbistan arasında devam eden görüşmelerin yeni bir istikamet alacağı da ortada.
5 Kasım tarihinde Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Taçi kameralar karşısına geçerek Özel Mahkeme tarafından çağırıldığını ve kendisi hakkında hazırlanan iddianamenin kabul edildiğini duyurarak görevinden istifa ettiğini bildirdi. Kosova ne zaman açıklanacağını bilmemekle beraber böyle bir gelişmeyi bekliyordu. Peki, Haşim Taçi ile diğer Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) komutanlarını yargılayacak olan Özel Mahkeme’nin kuruluş süreci nasıl gelişti ve mahkeme neyi amaçlıyor?
Özel mahkeme nasıl kuruldu?
Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi eski başsavcısı Carla Del Ponte 2008 yılında yazdığı bir kitapta UÇK üst düzey komutanlarının 1998-1999 yılları arasında ele geçirilen esirlerden aldıkları organlarla organ kaçakçılığı yaptıklarına dair bulgular elde ettiklerini iddia etmişti.
Kitapta yer alan bu iddialar üzerine ‘Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi’ (Commite on Legal Affairs and Human Rights) örgütü iddiaları araştırması için raportör olarak İsviçreli senatör Dick Marty’yi atadı. Marty yaptığı incelemeler sonucunda bir rapor hazırladı ve bu rapor 16 Aralık 2010 yılında Avrupa İnsan Hakları Parlamentosunda onaylandı. Hemen ardından 25 Ocak 2011 Avrupa Komisyonu Parlamentosu Asamblesi de raporu onayladı. Bunun üzerine AB 2011 yılında ‘rapor’da belirtilen suçlamalarla alakalı ‘‘Özel Görev Grubu’’ oluşturdu. ‘‘Özel Görev Grubu’nun başına ABD’li savcı Clint Williamson geçti.
- Savcı Williamson üç yıl boyunca yaptığı incelemeler sonucu 29 Temmuz 2014 tarihinde araştırmalarının sonucunu açıkladı. Savcı yaptığı açıklamalarda “Az sayıda da olsa bu suçun işlendiğine dair elimizde deliller bulunmaktadır, az sayıda kişinin organlarının alınarak satıldığı kanaatine vardık. Aynı şekilde uluslararası yardım hukukunun çiğnendiği, insanlığa karşı suçların işlendiği ve savaş suçlarının yapıldığına dair ciddi bir kanaatimiz bulunmaktadır. Bu suçların mağdurları arasında başta Sırplar olmak üzere, diğer azınlıklarla beraber düşmanla işbirliği yaptığı öne sürülen Arnavutlar da bulunmaktadır” ifadelerini kullandı.
Savcı bütün bu iddiaların gün yüzüne çıkması için Özel bir Mahkeme’nin kurulması gerektiği fikrini ortaya attı.
Rusya ile şantaj yapıldı
Kosova ilk başlarda böyle bir mahkemenin kurulmasına karşı çıkmış ve Kosova savaşının yargılanamayacağını belirtmişti. Ancak başta ABD olmak üzere AB üyesi ülkelerin temsilcileri bu mahkemenin amacının Kosova Kurtuluş Ordusu UÇK’nın yargılanması olmadığını, burada yargılanacak olanların suç işlemiş kişiler olduğunu belirterek kamuoyunu yatıştırmaya çalıştılar.
Daha sonra ise başta Haşim Taçi olmak üzere Kosovalı siyasilere dış baskılar yapılmaya başlandı. Bu mahkemeyi Kosova’nın kendi iradesiyle kurmaması durumunda Rusya’nın durumu BM’ye taşıyacağı ve BM nezdinde böyle bir mahkemenin kurulması durumunda Kosova’nın işinin çok daha zor olacağı iddia edildi.
Başta eski UÇK üyeleri olmak üzere bir çok STK ve kamuoyu sahipleri bu mahkemeye karşı çıkarken daha sonra bu mahkemenin kurulması için kamuoyu oluşturmaya başladılar. Mecliste yapılan bir kaç başarısız denemeden sonra 3 Ağustos 2015 tarihinde Kosova Meclisi büyük dış baskılar sonucu, Özel Mahkemenin kurulmasının yolunu açtı.
- • Özel Mahkeme Kosova yasalarına göre çalışacak, 1 Ocak 1998 ile 31 Aralık 2000 yılları arasında işlenmiş suçları inceleyecektir.
- • Yargılamanın, mahkemenin bağımsızlığı, delillerin ve şahitlerin korunması için başka bir ülkede (Holanda/Lahey) kurulması kararlaştırıldı.
- • Mahkeme Kosova mahkemesi olsa bile hâkim ve savcılar uluslararası olacak ve mahkemenin sağlıklı çalışması için hiç bir Kosovalı mahkemede çalışmayacaktı.
Kudüs’te elçilik açılacak
• Mahkeme kurulduktan beş yıl sonra ilk iddianame kabul edildi. Mahkemenin, Cumhurbaşkanı Haşim Taçi’nin Haziran’da Sırbistan’la anlaşma imzalamak için Washington’a gitmek üzere yola çıktığı sırada iddianamenin gönderildiğini açıklaması Taçi’nin geri dönmesine neden oldu ve anlaşma imzalanamadı.
• Ancak üç ay sonra başbakan Hoti ile Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç 4 Eylül’de Beyaz Saray’da anlaşmayı imzaladılar ve bu anlaşma sonucu Kosova ile İsrail arasında diplomatik ilişkiler başladı. Halkının çoğunluğu Müslüman olan bir ülke olarak Kosova, büyükelçiliğini Kudüs’te açmayı kabul etti.
Suçlamalar kabul edilmedi
Bu gelişme mahkemenin çalışmalarını hızlandırdığını göstermiştir.
- • Bu süreç içerisinde 24 Eylül 2020 tarihinde ilk tutuklama UÇK’nın ilk kurucularından biri olan Salih Mustafa ile başladı.
- • Daha sonra 4 Kasım’da eski UÇK sözcüsü Yakup Kraşnigi ve
- • Milletvekili Recep Selimi tutuklandı,
- • 5 Kasım’da UÇK istihbarat şefi ve PDK partisi genel başkanı Kadri Veseli ve
- • Cumhurbaşkanı Hashim Taçi tutuklanarak Lahey’e gönderildi.
Haşim Taçi, Kadri Veseli, Yakup Kraşnigi ve Recep Selimi için hazırlanan tek iddianamede 1998 ile 1999 yılları arasında insanlığa karşı suç işleme, öldürme, işkence, hukuksuz şekilde alıkoyma suçlarını işledikleri iddia ediliyor.
8/9/10 Kasım tarihlerinde yapılan ön duruşmalarda Taçi, Veseli, Selimi ve Kraşniki suçlamaların hiçbirini kabul etmediklerini ifade ettiler.
Kosova seçimlere gidebilir
Özel Mahkeme’nin bu faaliyetleri Kosova siyasetini derinden etkileyecektir. Bütün bu isimler son 22 yıldır Kosova siyasetine damga vurmuş ve Kosova’yı yönlendirmiş isimlerdir.
Özellikle Hasim Taçi Kosova’nın en önemli zamanlarında rol almış ve uluslararası toplumla birlikte Kosova’yı değişik süreçlerde etkilemiştir. Kosova’nın bağımsızlığını ilan etmiş, başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı yapmış bir figürden bahsediyoruz. Cumhurbaşkanının istifa etmesinden sonra yerine vekaleten geçen meclis başkanı Vjosa Osmanı bu görevi sadece 6 ay yürütebilir. Bu süreç içerisinde Kosova meclisinin yeni bir Cumhurbaşkanı seçmesi gerekmektedir. Ancak bu konjöktürde meclisin yeni Cumhurbaşkanını seçmesi çok zor. Bu bakımdan Kosova’nın en kısa zaman da yeniden seçime gitme ihtimali çok yüksek.
Askerî kanat tasfiye edildi
Mahkeme ile birlikte Kosova siyasetinde yeni bir dönem başlıyor. Mahkeme, Kosova siyasetini yönlendiren savaşçı kanadın neredeyse tamamını tasfiye etmiş durumda. Artık Kosova siyasetini yönlendirecek olan ismin halihazırda alternatifi olmayan Vetevendosje lideri Albin Kurti olacağı açıkça gözüküyor. Bu gelişmeyle birlikte Kosova ile Sırbistan arasında devam eden görüşmelerin yeni bir istikamet alacağı da ortada.