Sezar kanunu Esed’i yerinden edecek mi?
Daha kanun yürürlüğe girmeden Suriye’de ciddi tesirlerinin görüldüğünü belirtelim. Suriye lirasında inanılmaz bir düşüş yaşandı. 1 dolar 3 bin 500 Suriye lirasına eşitlendi. Ülkede memur maaşları 15 dolara inmiş oldu. Çarşılar, dükkânlar bir bir kapanmaya başladı. Halk su ve elektrik parasını ödemeye gitmiyor. Faturalar, vergiler ödenmiyor. Havada yakında patlayacak büyük bir isyanın kokusu var.
17 Haziran 2020 itibariyle ABD “Sezar sivil koruma kanunu”nu yürürlüğe sokmuş oluyor. Bu kanun gereği Esed rejimi birçok yaptırımla baş başa kalacak. Yeni durumun ne getireceğini hep birlikte göreceğiz. Bu arada rejimin etekleri şimdiden zil çalmaya başladı bile. Beşşar’ın medya ve siyaset danışmanı Buseyne Şaban halkı bu yaptırımlara karşı koymaya, tepki vermeye çağırdı. ABD, yaptırımların kalkmasını belli şartlara bağlamış durumda. Neydi bunlar, bir hatırlayalım.
● Esed rejimi sivil halkı, hastaneleri ve halkın hayatını idamesi için kritik öneme sahip merkezleri hedef almaktan vazgeçecek.
● Kuşatma altındaki bölgeler artık serbest kalacak, insanî yardımların girmesine izin verilecek.
● Hapishanelerdeki tutuklular serbest bırakılacak.
● Mülteciler güvenli bir şekilde, herhangi bir tacize uğramadan evlerine geri dönebilecek.
Pişmanlık Duyan Bir İşkenceci
Sezar kanunu nasıl çıkmıştı? Esed rejimine çalışan ve hapishanelerde muhaliflere yapılan işkenceleri fotoğraflayan “Sezar” kod adlı şahıs, yaptıklarından pişmanlık duyarak bu fotoğraf arşivini Amerikan Kongresi’ne sunmuştu. Bu bağlamda gündeme gelen konular neydi peki?
● Savaşın ilk beş yılında 14 milyonu aşkın Suriyeli gerek yurt içinde gerekse yurt dışında mülteci haline gelmiş, evlerinden olmuştu.
● Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin tespitlerine göre, aralarında küçücük çocukların da bulunduğu 60 bin sivil Esed’in zindanlarında can vermişti.
● ABD Eski Dışışleri Bakanı John Kerry, Beşşar’ın kendi halkına karşı kimyevi silah kullandığından tamamen emin olduğunu söylemişti.
● ABD Kongresi resmi internet sayfasında da yazılı olduğu üzere Esed rejimi muhaliflerin bulunduğu bölgelere tıbbi yardımların gönderilmesini engellemişti.
● Yine ABD Kongresi’nin ifade ettiği gibi, Esed kendi halkına karşı katliam suçu işlemiş ve yüz binlerce sivili öldürüp ülke altyapısının yüzde ellisini tahrip etmişti. 14 milyonun mülteci olarak yollara düştüğü, son yüzyılın en büyük trajedilerinden birine imza atmıştı.
Kanunda Ne Yazıyor?
Sezar kanununda geçen ifadelere bakalım şimdi de.
“Suriye rejiminin kurumlarıyla teknik veya mali açıdan işbirliği yapanlar, askeri ihalelere girenler, Suriye rejim ordusu yahut Rusya veya İran adına savaşa giren paralı askerler ile daha önceden Suriye konusunda benzer suçu işlemiş olanlar yaptırım cezalarına tabi tutulacaktır. Doğalgaz, petrol veya türevlerine ilişkin Suriye rejimine teknik veya mali yardımda bulunanlar, bu kaynakların işletilmesi ve üretilmesi sürecine iştirak edenler de aynı kapsama alınacaktır.
- Rejime uçak veya uçak yedek parçası tedarik eden, uçak ile alakalı hizmetleri sağlayanlar da yine benzer şekilde yaptırımlara uğrayacaktır. Bu kanun, insan haklarını ihlal eden, sivil kişilere ve aile fertlerine kötü muamelede bulunanları da aynı kapsamda değerlendirir.
Yaptırımlar Suriye rejiminin cumhurbaşkanını, başbakanını ve bakanlarını, kara-deniz-hava ve istihbarat komutanlarını, İçişleri Bakanlığına bağlı olarak hizmet veren emniyet ve istihbarat yetkililerini, Rıfat Esed tarafından kurulan özel 4. bölük komutanlarını, cumhuriyet muhafızlarını, rejimin elindeki bütün hapishanelerdeki sorumluları ve güvenlik şube başkanlarını kapsamaktadır.”
Havada İsyan Kokusu Var
Sezar kanunu, görüldüğü gibi sadece Esed rejimini değil, aynı zamanda Suriye’de cirit atan Rus ve İran nüfuzunu da açıktan hedef alıyor.
Rusya ve İran, rejime verdiği destek itibariyle kanunun yaptırım hudutlarına dâhil görünüyor. Bakalım bu kanun Esed’i hizaya getirmeye yetecek mi? Ülkedeki Rus ve İran hâkimiyetine son verebilecek mi?
Bu arada daha kanun yürürlüğe girmeden Suriye’de ciddi tesirlerinin görüldüğünü belirtelim. Suriye lirasında inanılmaz bir düşüş yaşandı. 1 dolar 3 bin 500 Suriye lirasına eşitlendi. Ülkede memur maaşları bu son gelişmeyle 15 dolara inmiş oldu. Rejim çarşı pazarda hâkimiyetini resmen kaybetti. Şam ve diğer şehirlerde tüccar ile esnaf kesimi faaliyetlerini askıya aldı. Lokantalar, çarşılar, dükkânlar bir bir kapanmaya başladı. Halk su ve elektrik parasını ödemeye gitmiyor. Faturalar, vergiler ödenmiyor.
Havada yakında patlayacak büyük bir isyanın kokusu var. Bunu da belirtmeden geçmeyelim.