Suriye'nin yeniden imarı

‘Komşuda olan evin içinde sayılır’ düsturuna göre Suriye’de meydana gelen her şey ülkemizi etkiler. 911 kilometre sınırı, 13 giriş kapısı, 400 yıllık ortak Osmanlı tarihi ve derin akrabalık bağları ile Suriye evin içi sayılır. 1917 yılından itibaren ayrı kalsak da 1938'de yapılan oylamayla Türkiye sınırlarına katılan Hatay son gelen parça oldu. Akrabalık ilişkilerinin sürekliliği, bayram günlerinde sınırdaki hareketlilik bağların devamının en güzel göstergesiydi.

Yeni bayrağı ile yeni Suriye

61 yıl süren katı Baas dönemi, Türkiye düşmanlığını pompalasa da etkisi mevzi ve sathî kaldı. 2010 yılında başlayan Arap Baharı döneminde şiddetle bastırılmaya çalışılan özgürlük talepleri, dış ülkelerin bilhassa İran ve Rusya’nın desteği ile katliama dönüştü. Ortaya çıkan insanlık dışı görüntüler yürekleri dağlarken, akabinde oluşan göç dalgasında sınırlarını kardeşlerine ana kucağı gibi sorgusuzca açan Türkiye, insanlığa büyük bir ders verdi.

Geçen 10 yılı aşkın süre içinde 4 milyondan fazla insan Türkiye’nin çeşitli şehirlerine yerleşerek hayatlarını bazen zor koşullarda olsa da devam ettirdi. Göçle beraber gelen insanların çocukları (800.000 yeni doğanla birlikte) yepyeni bir nesil olarak Türkiye’de okudu ve yetişti. Allahu Teala'nın Yusuf Süresi 110. ayetinde müjdelediği “Sonunda peygamberler ümitlerini kestikleri ve kendilerinin yalana çıkarıldıklarını sandıkları bir sırada, onlara yardımımız geldi de dilediğimiz kimseler kurtarıldı. Suçlu topluluktan ise azabımız geri çevrilmez” ayeti mucibince ümitlerin bittiği anda sebep halk oldu ve Suriye’de en büyük şehirler Şam, Hama, Humus, Halep, Lazkiye özgürleşti ve bütün dünyanın şaşkınlığı içinde yeni bayrağı ile yeni Suriye ortaya çıkmaya başladı.

Suriye ziyareti yaptık

Bizler de son gelişmeler ışığında belirgin olmayan bir ortam var olsa da acil bir Suriye ziyaretinde fayda mülahaza ettik. Küçük bir grupla hareket merkezi İdlib'den başlayarak, Halep ve Şam rotası üzerinden durum tesbiti gayesiyle yola çıktık. Savaş’ın kısmen sürdüğü bir ortamda yeni yönetimin durumunu, ihtiyaç ve imkânlarını, halkın ve yönetimin entegrasyon seviyesini ve muhtemel bir zirve yapma niyetiyle üç gün incelemelerimizi sürdürdük.

Öncelikle yeni yönetimin getirdiği hürriyet havasını solumak çok kolay oldu. Boş sokaklardan rejimin düşmesiyle dolan sokaklara ve oluşan mini pazarlara gelen heyecan ve hareketlilik çok âşikâr. Kontrol noktalarının neredeyse sıfıra yaklaştığı bu ortam sevindirici. Akşamları elektrik yokluğunun getirdiği karanlığı azaltan jeneratör sesleri çok yaygın olmasa da zifiri karanlık olmasını engelliyor. Halep'in bombalarla tarumar edilmiş tarihi dokusu içler acısı ama tarih kokan kale ve çevresi, iyi bir planlama ile 10 yılda kendine gelebilecek bir seviyede.

Halep Ticaret Odası'na ve sonrasında Sanayi Odası'na yaptığımız ziyaret yeni rejimin yeni bir yapıyı ortaya koyma çabalarını hissetmemizi sağladı. Yeniden yapılanmanın zorlukları olsa da heyecan ve azmin varlığı gelecek için ümit veriyor. Esed döneminde ülkeyi terk eden birçok işadamı, ön inceleme için geliyor ve tekrardan fabrikalar kurma noktasında güven ortamının tesisini bekliyor. Geçmiş dönemle ilgili fabrika sahiplerinden rüşvet alma, el koyma gibi her hukuksuzluğun olduğu bir yapıyı devir alan yeni yönetim, bir ön temizlik yaparak zalimleri uzaklaştırma ve gerçek sahiplerine iade etme çabası içinde.

Genel asayiş iyi

Genel asayiş iyi, özgürlüğün getirdiği sokak yoğunluğu ve kontrolün az olduğu merkez trafiğe erişimi engellese de tadili kolay bir eksiklik. Eski arabalar geçmişi temsil eden çoklu vuruklarla âdeta bezenmiş. Türkiye ve Türk ürünlerine ilgi zirvede. Cumhurbaşkanımız Erdoğan en sevilen örnek kişi. Türk halkına karşı olan minnet duygusu mahcubiyet yanında insana derin bir mutluluk veriyor.

Yol arkadaşımız Suriyeli Gazi Bey'in 45 yıldır memleketini ve doğduğu şehir olan Halep'i görmemiş olması üzücü ama kavuşma anına şahitlik etmek de bir o kadar hüzünlü ve sevindirici oldu.

Hızlı kalkınma için gerekli doğal kaynaklara sahip olan, âdeta varlık içinde yokluk çeken Suriye’ye kısaca göz atmak meseleyi anlamak için yeterli.

Suriye Petrol ve Doğalgaz Kaynakları:

* Ömer Petrol Sahası (Deyrizor): Orta Doğu’nun en büyük petrol sahalarından biri olup, iç ve dış ihtiyaçları karşılayabilecek kapasitede.

* Şair Gaz Sahası (Humus): Suriye’nin gaz ihtiyacını tamamen karşılayabilecek ve büyük ihracat potansiyeli sunan bir saha.

* Rümeylan Sahası (Haseke): Büyük miktarlarda sıvılaştırılmış doğalgaz rezervine sahip olup, Suriye’nin küresel bir rakip olmasını sağlayabilir.

* Tank Petrol Sahası (Deyrizor): Petrol üretiminde sürekli bir akış sunarak “petrol şelalesi” olarak adlandırılmaktadır.

Mineral ve Tarım Kaynakları:

* Fosfat: Suriye, dünya çapında en kaliteli fosfat rezervlerine sahip olup, bu alanda rekabet edebilir durumdadır.

* Mermer ve Granit: İnşaat sektöründe yerel ve uluslararası ihtiyaçları karşılayabilecek geniş rezervlere sahiptir.

Zirâî Üretim:

* Durum Buğdayı: Dünya çapında en kaliteli türlerden biri olup, üretimde dördüncü sıradadır.

* Zeytin ve Zeytinyağı: Dünya çapında ikinci büyük üreticidir.

* Pamuk: Tekstil sanayisi için yüksek kaliteli bir üründür ve küresel pazarda önemli bir yere sahiptir.

Coğrafi ve Turistik Konum:

* Stratejik Konum: Suriye, Bab el-Hava ve Nasib gibi geçitlerle doğu ile batıyı birleştiren bir geçiş noktasıdır ve yıllık milyarlarca dolar gelir sağlayabilir.

* Turizm: Suriye, dünya tarihi mirasının dikkate değer bir kısmına sahip ve milyonlarca turisti çekebilecek çok kültürlü bir mirası barındırıyor.

Bütün bunlara dünyaya yayılmış varlıklı diasporayı ve eğitimli insanları eklerseniz bir ülkeyi yeniden inşa ve imar etmek için temel kaynaklar var demektir. İstikrar, huzur ve güven ortamı sağlanabilirse, gerekli hukuki ve sınâî alt yapı için çalışmalar hızla tamamlanırsa Suriye’nin hızla kalkınmasına hiçbir engel yok demektir. Bütün bu potansiyeli bilip, güçlü Suriye'yi istemeyen ülkeler başta İsrail olmak üzere engellemelerde bulunacaktır, bu gerçekle yaşamak ve tedbir almak da aklın ve siyasetin işidir.

Bizler de bu yeniden imara katkıda bulunmak için bölgeye sıklıkla gitmek niyetindeyiz.

Rabbim yâr ve yardımcımız olsun! Âmin!