İmam Gazali'den hakikate dair

İnsan bazen gördüğünü hakikat sanır; oysa hakikat, görünenden çok daha içeridedir. İmam Gazâlî'nin yüzyıllar önce söylediği gibi, “Cevizin kabuğunu kırıp özüne inmeyen kimse, cevizin hepsini kabuk zanneder.” Biz de çoğu zaman hayatın kabuğuna çarpar, onun içindeki hikmeti merak etmeyi unuturuz. Oysa her bilginin, her insanın, her hâdisenin bir dışı ve bir içi vardır. Dış, gözün gördüğüdür; iç ise gönlün duyduğudur. Gazâlî'nin çağrısı tam da buradadır: Bakmakla yetinmemek, derine inmek, meşguliyetlerin gürültüsünden sıyrılıp hakikatin sessizliğine yaklaşmak… Kabuğu kırmadan öz açığa çıkmaz; aceleyle hüküm veren de hiçbir zaman o öze ulaşamaz. Hakikat, sabırla yaklaşanın, incelikle düşünenin, kalbiyle arayanın ödülüdür. Bu yüzden her şeyde derine inmek, görünenin ardındaki mana kapısını aramak gerekir. Çünkü hakikat, kabuktan değil; özden anlaşılır.