ABD’nin gizli sevkiyat zinciri: Çin ürünlerini etiket oyunuyla alıyor
ABD’nin teknoloji ve savunma sanayisi için kritik öneme sahip antimon, galyum ve germanyum gibi stratejik mineraller, Çin’in ihracat kısıtlamalarına rağmen üçüncü ülkeler üzerinden ABD’ye ulaşmaya devam ediyor. Tayland ve Meksika’nın köprü olarak kullanıldığı, neredeyse yerel üretimi olmayan bu ülkelerden yapılan sevkiyatlarda rekor artış yaşandığı belirtiliyor. Bu durum, Çin kaynaklı ürünlerin etiket değiştirerek ticarete konu olduğu şüphesini güçlendiriyor.
ABD’nin teknoloji ve savunma sanayisi için hayati öneme sahip kritik minerallerin tedarikinde yeni bir yöntem dikkat çekti. Çin’in Aralık 2024’te antimon, galyum ve germanyum ihracatına getirdiği yasağın ardından, bu metallerin Tayland ve Meksika gibi üçüncü ülkeler üzerinden ABD’ye yönlendirildiği öne sürüldü.
Söz konusu verilere göre, ABD’nin Aralık 2024-Nisan 2025 döneminde Tayland ve Meksika’dan ithal ettiği antimon oksit miktarı 3 bin 834 tona ulaştı. Bu rakam, önceki üç yılın toplamını geride bırakıyor.
Bir üretim yok
Antimon; piller, yarı iletkenler ve alev geciktiricilerde kullanılan stratejik bir metal olarak öne çıkıyor. Dünyada bu alanda lider olan Çin, ABD’nin kendi çip sektörüne yönelik baskılarına karşılık antimonun yanı sıra galyum ve germanyum ihracatını Aralık 2024’te yasaklamıştı. Ancak veriler, Çinli üreticilerin ürünlerini Tayland ve Meksika gibi ülkeler aracılığıyla ABD’ye ulaştırmaya devam ettiğini gösteriyor.
RFC Ambrian danışmanlık şirketine göre, Tayland ve Meksika’da yalnızca birer antimon izabe tesisi bulunuyor ve Meksika’daki tesis de bu yıl Nisan ayında faaliyete geçti. Yerel üretimin neredeyse yok denecek kadar az olması, Çin kaynaklı ürünlerin etiket değiştirerek ihraç edildiği iddialarını güçlendiriyor.
Aynı metal farklı etiket
Gallant Metals CEO’su Levi Parker, Reuters’a yaptığı açıklamada, Çinli tedarikçilerin ürünleri başka Asya ülkeleri üzerinden farklı menşe belgeleriyle ABD’ye gönderdiklerini söyledi. Nakliye verilerine göre Çinli Youngsun Chemicals’ın Tayland’daki iştiraki Unipet, sadece Aralık-Mayıs döneminde ABD’ye 3 bin 366 ton antimon ürünü gönderdi. Bu miktar, geçen yılın aynı dönemine göre 27 kat artış anlamına geliyor.
Öte yandan gönderim belgelerinde hammaddenin gerçek menşei belirtilmiyor. Ne Youngsun Chemicals ne de Unipet, bu iddialarla ilgili bir yorumda bulunmadı.
Kaçakçılık sayılabilir
Her ne kadar ABD yasaları antimon, galyum veya germanyumun Çin menşeli olmasını doğrudan yasaklamasa da Çin, bu metallerin ihracatı için lisans zorunluluğu getiriyor. Bu durum, dolaylı yolları zorunlu kılıyor. Çin Ticaret Bakanlığı ise geçtiğimiz Mayıs ayında bazı yabancı şirketlerin yerel “kanunsuzlarla” iş birliği yaptığını duyurarak, bu faaliyetlerin ulusal güvenlik açısından risk oluşturduğunu açıkladı.
White & Case hukuk firmasından James Hsiao’ya göre, bu tür dolaylı ihracatlar Çin mevzuatına göre kaçakçılık kapsamında değerlendirilebilir ve beş yıla kadar hapis cezasına neden olabilir.
Bu süreçte kritik minerallerin fiyatları küresel ölçekte rekor seviyelere ulaşmış durumda. Çin’in resmi ihracat verileri düşük seyretse de yasaklara rağmen sürdüğü öne sürülen bu ticaret zinciri, Pekin’in ihracat kontrollerini ne ölçüde uygulayabildiği sorusunu gündeme taşıyor.
