Engelli çocuk annelerine erken emeklilik hakkı: Kimler faydalanabiliyor? Başvuru süreci nasıl işliyor?
Engelli çocuğu bulunan annelere erken emeklilik hakkı tanıyan düzenleme, 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile birlikte hayatımıza girdi. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu olan kadınlar, bu yasa sayesinde hem prim günü avantajı elde ediyor hem de emeklilik yaşını daha erken tamamlama hakkı kazanıyor. Peki bu uygulamadan kimler faydalanabiliyor? Başvuru süreci nasıl işliyor? İşte tüm detaylar...
Kanuna göre, engelli çocuğu bulunan annelerin 2008 Ekim ayından sonraki hizmet sürelerine her 360 gün için 90 gün ekleniyor. Yani her yıl için toplamda 450 gün çalışılmış gibi sayılıyor. Bu ek süre sadece prim gün sayısına değil, emeklilik yaşından da düşülerek doğrudan erken emekliliğe katkı sağlıyor.
4 yıl daha erken emeklilik
Doğuştan engelli çocuğu olan ve ilk kez sigortalı olarak 2008 Ekim ayında çalışmaya başlayan bir annenin bugün itibarıyla 5940 prim günü bulunuyor. Eklenen 1485 gün ile toplam prim günü 7425’e çıkıyor. Normal şartlarda 58 yaşında emekli olacakken, bu anne 54 yaşından önce emekli olabiliyor.
Kimler yararlanabiliyor?
- 4/a (SSK),
- 4/b (BAĞ-KUR),
- 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki kadın sigortalılar ile
- İsteğe bağlı sigorta primi ödeyen kadınlar
Başvuru süreci nasıl işliyor?
Erken emeklilik hakkından yararlanmak isteyen annelerin SGK sağlık kurullarından çocuğun “başkasının sürekli bakımına muhtaç” durumda olduğuna dair resmi rapor alması gerekiyor. Birden fazla engelli çocuğu olanlar her biri için rapor alsa da sadece bir çocuk için bu haktan yararlanabiliyor.
İşçi, esnaf veya isteğe bağlı sigortalılar, SGK il müdürlüklerine ya da merkezlerine başvuru yapıyor.
Devlet memurları ise en son görev yaptıkları ildeki SGK birimlerine başvurmalı.
Rapor almak için aktif çalışma zorunlu mu?
Rapor talep edildiği tarihte aktif çalışmak zorunlu değil. Ancak daha önce sigorta girişi olup hiç prim ödemesi yapılmamış olan annelerin başvuruları dikkate alınmıyor.
Emekliliğe hak kazanılacağı tarihte de rapor başvurusu yapılabiliyor. Ancak raporun geçerli olacağı süre, çocuğun “bakıma muhtaç” olduğu dönemi kapsadığı için mümkün olduğunca erken başvuru yapmak avantaj sağlıyor. Çocuk iyileşirse, bu tarihten sonraki süre için hak kaybı yaşanabiliyor.
2008 öncesi süreler geçerli mi?
Düzenleme yalnızca 1 Ekim 2008 sonrası hizmet süreleri için geçerli. Bu tarihten önceki prim günlerine ilave yapılmıyor.
Çocuk evlendiğinde hak devam eder mi?
Çocuk evlenirse, o tarihten sonra annenin hizmet süresine ekleme yapılmıyor. Ayrıca velayet annede değilse, boşanmış anneler bu haktan yararlanamıyor. Öte yandan ağır engelli çocuk evlat edinilmişse, evlat edinme tarihi esas alınarak hak tanınıyor.
Çocuk sigortalı olursa hak kaybolur mu?
Engelli çocuk sigortalı olarak çalışmaya başlarsa, engellilik durumunun kontrol muayenesiyle devam ettiğinin tespiti şartıyla annenin hakkı sürüyor. Ancak çocuk sadece isteğe bağlı sigortaya dahil olmuşsa kontrol muayenesi gerekmiyor.
Yıpranma payı ile birlikte kullanılabilir mi?
Engelli çocuğu olan anne aynı zamanda yıpranma payı uygulanan bir meslekte çalışıyorsa (örneğin asker, polis gibi), her iki haktan da birlikte yararlanabiliyor. Böylece erken emeklilik süresi daha da öne çekilebiliyor.
