Hong Kong'da yüzbinler neden sokaklara döküldü?
Hong Kong'da yüz binlerce kişi, kentteki suçluların Çin'e iade edilmesinin önünü açacak olan suçlu iade yasa tasarısını protesto etmek için sokaklara akın etti.
Sokaklara dökülen yüzbinler söz konusu iade yasa tasarısının kabulü halinde Çin'in Hong Kong'da istediği kişileri siyasi suçlar sebebiyle alıkoyabileceği ve kentin yarı özerk sistemine darbe vuracağını savunuyor.
Protesto gösterilerinin ardından Hong Kong’da Yasama Meclisinde (LegCo) zanlıların Çin'e iadesini kolaylaştıran yasal düzenlemeye ilişkin bugün yapılması planlanan görüşmenin gösteriler nedeniyle ertelendiği belirtildi.
Hong Kong 150 yıldan uzun bir süre İngiliz idaresinde kaldıktan sonra 1997'de Çin'e devredilmişti. Kendi yasaları ve sivil özgürlükleri olan Hong Kong'da yaşayanlar Çin topraklarından farklı hayatlar sürüyor.
Çin'in Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde zanlıların Çin'e iadesini kolaylaştıran yasal düzenlemeyi protesto eden yüzbinlerce kişi sokaklara döküldü.
Gösterileri düzenleyenler, yürüyüşe bir milyona yakın kişinin katıldığını, polis ise sayının en fazla 240 bin olabileceğini söyledi.
Hong Kong Özel İdari Bölgesi Başyöneticisi Carrie Lam Cheng Yuet-ngor, pazartesi günü yaptığı açıklamada, zanlıların yargılanmak üzere Çin'e iade edilmesinin önünü açacak yasa tasarısının önemli ve gerekli olduğunu, Hong Kong'un adaleti savunmasına ve uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesine yardımcı olacağını ifade etmişti.
Göstericiler söz konusu düzenlemenin Hong Kong'da muhalif isimlerin hedef alınması ile sonuçlanacağından endişe duyuyor.
Yasa değişikliği neleri kapsıyor?
Tasarıda Çin, Tayvan ve Macau'daki yetkililerin cinayet ve tecavüz gibi suçlarla yargılanan şüpheliler için iade başvurusu yapmasına izin verilmesi, son kararı ise her davayı özel olarak inceleyecek mahkemelerin vermesi öngörülüyor.
Tasarıda siyasi ya da dini suçlardan yargılanan kişilerin iade edilmeyeceği belirtiliyor.
- Hong Kong hükümeti sadece hapis cezası en az 7 yıl olan mahkumların iade edilmesi gibi bazı tavizlerle Hong Kongluların tepkilerini azaltmaya çalışsa da, özerk bölgede büyük çoğunluk insanların Çin'in yargı sistemi altında keyfi gözaltılar, adil olmayan yargılama süreçleri ve işkenceye maruz kalacağından endişeli olduğunu ifade ediyor.
Hong Kong Parlamentosunda geçtiğimiz ay kavga çıkmıştı
Hong Kong Parlamentosunda, geçen ay değişikliğe karşı çıkan milletvekilleriyle değişiklik yanlıları arasındaki kavgada çok sayıda milletvekili yaralanmıştı. Muhalifler, iade yasasında yapılacak bu değişikliğin, Hong Kong'un özgürlüklerini ortadan kaldırılacağını savunuyor.
Muhalifler, yasanın çıkması halinde bunun, Çin'in Hong Kong'daki siyasi muhalifleri hedef almasıyla sonuçlanacağından endişe ediyor.
Çin devlet medyası tasarıya nasıl bakıyor?
Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı China Daily gazetesinin başyazısında, bazı Hong Kongluların "muhalefet kanadı ve onların yabancı müttefiklerinin oyununa geldiği", tasarının uzun vadede Hong Kong'u "suçlular için güvenli bir liman" olmaktan çıkaracağı ve her adil insanın tasarıya destek vermesi gerektiğine ilişkin ifadeler yer aldı.
Tasarı neden gündeme gelmişti?
Tasarı, geçtiğimiz yıl 19 yaşındaki Hong Konglu bir adamın 20 yaşındaki hamile kız arkadaşını Tayvan'da tatilde olduğu sırada öldürdüğü iddiaları sonrası gündeme geldi.
Tayvan'dan kaçan şüpheli geçen yıl Hong Kong'a döndü. Hong Konglu yetkililer, Tayvanlı yetkililerin iade talebine karşın iki ülke arasında bir iade anlaşması olmadığı gerekçesiyle bunu yapamayacaklarını söylediler.
Protestolarda neler yaşandı?
Yüzbinlerin katıldığı yürüyüşler genel olarak barışçıl geçti. Hong Kong'ta protesto gösterilerine avukatlardan öğrencilere, iş insanlarından dini gruplara pek çok kesimden insan katılım gösterdi.
Göstericiler protesto esnasında "Şeytani tasarıyı iptal et" ve "Çin'e iadeye karşı çık" yazılı pankartlar taşıdı.
Göstericilerden bazıları ile polis arasında arbede çıkarken, bir grup maskeli gösterici Meclis binasına girmeye çalıştı. Güvenlik görevlileri meclis binasına girmeye çalışan göstericilere biber gazı ve coplarla müdahale etti.
Protestocular amacına ulaştı mı?
1997 yılında İngiltere'den ayrılıp Çin'e bağlanan özerk Hong Kong'un lideri Carrie Lam tasarıyı yasalaştırmakta kararlı olduğunu söylese de kitlesel protesto yürüşleri sonrası tasarının meclisteki ikinci görüşmesi askıya alındı.
Göstericiler görüşmeyi erteletebildi; ancak Hong Hükümetinin yasa tasarısının kabul edilmesine yönelik ısrarının devam edeceği belirtiliyor.
South China Morning Post gazetesinin haberinde, görüşme tarihiyle ilgili açıklama yapılmadığı ifade ediliyor.
Tepkilerin odağındaki Hong Kong lideri Carrie Lam kimdir?
Çin'in Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde 2017 yılının mart ayında yapılan başyönetici seçiminden zaferle ayrılan Carrie Lam, Pekin merkezi hükümeti ve Hong Kong halkına bağlılık yemini ederek görevi selefi Leung Chun-ying'den devralmıştı.
Eski bir İngiliz kolonisi olan Hong Kong'un ilk kadın başyöneticisi olan Lam, "Hong Kong'u halkının hayatından hoşnut olarak yaşayacağı bir yer yapmayı amaçladığını" ifade ediyor.
Hong Kong'da yaklaşık 40 yıllık kamu hizmeti bulunan Lam, 26 Mart 2017'de bin 194 üyeli seçim komisyonunun yaptığı başyönetici seçiminde 777 oy alarak bölgenin yeni lideri olmaya hak kazanmıştı.
Liderliğine kesin gözüyle bakılıyordu
Etkili ve pragmatist yönetici karakteriyle bilinen Carrie Lam'ın, Pekin yönetimi tarafından desteklendiği için bölgeyi gelecek 5 yılda yönetecek lider olarak seçilmesine kesin gözüyle bakılıyordu.
Kapitalist ekonomi modeli ve "üst seviyede özerklik" yapısını koruması koşuluyla bölgeyi 1997'de İngiltere'den devralan Çin, Hong Kong liderinin halk tarafından seçilmesi yerine geniş temsilli bir komite tarafından kendi belirleyeceği adayların oylanacağı bir sistemi uyguluyor.
Gözlemciler her ne kadar "tek ülke iki sistem" ilkesiyle idare edilse de Çin hükümetinin, Carrie Lam üzerindeki etkisini sürekli artırdığı vurgulanıyor.
Egemenliği İngiltere'den Çin'e devredilen Hong Kong'un siyasi yapısı
İngiltere ile Çin arasında 1984 yılında Londra’da imzalanan ‘Ortak Deklarasyon’la, Ada’nın Çin'e devri 1 Temmuz 1997 tarihinde gerçekleşirken, Hon Kong ‘Özel Yönetim Bölgesi’ ilân edildi.
Çin tarafının görüşmelerde gündeme getirdiği ‘tek devlet iki sistem’ kavramı da böylece uluslararası siyaset literatüründe yerini aldı.
İlk etapta, ‘sömürge’ kelimesinin içerdiği olumsuzluk dikkate alındığında Hong Kongluların bu devir işleminden hoşnut olması beklenebilirdi. Ancak aradan geçen yirmi yıllık süre zarfında Hong Kong toplumunda tam aksi istikamette bir psikolojik ve toplumsal tepkinin gündeme geldiğinden, giderek artan bir gelecek endişesi ve hatta korku halinden bahsetmenin mümkün olduğu konuşuluyor.
Çin'in hâkimiyeti altına giren Hong Kongluların sivil özgürlükleri sayesinde Çinlilerden farklı hayatlar sürebiliyor.
2014 yılında şehirde yaşanan demokrasi yanlısı 'Occupy' (İşgal) hareketi
2014 yılında Çin'in, özel yönetim bölgesi Hong Kong'ta demokratik reformlara izin vermemesi üzerine başlayan olaylar sonrası 'Occupy Central' hareketi, Hong Kong'un merkezinde hükümet binalarının önünde oturma eylemi yapmıştı.
Öğrenciler ve demokrasi yanlısı eylemcilerin bu yürüttüğü kampanyalar daha sonra kitlesel gösterilere dönüşmüştü.
Protestolara Çin yönetiminin özel idari bölgesi Hong Kong için açıkladığı seçim reformu yol açmıştı. Zira Hong Kong'un yönetim başkanının 2017'de halk tarafından seçilmesini öngören yasa, adayların Pekin'e yakın bir komite tarafından belirlenmesini öngörüyordu.
Gösteriler temelinde, demokrasi yanlılarının oluşturduğu Occupy Central'ın (Merkezi İşgal Et) başlattığı bir sivil itaatsizlik hareketi yer alıyordu. Merkezi İşgal Et'in uzun adı Occupy Central with Love and Peace (Aşk ve Barışla Merkezi İşgal Et).
Kampanyayı yürütenler siyasi reform ve uluslararası standartları karşılayan ölçüde demokratik seçimler talep etmişti.