İklim krizi yüzünden oksijensiz kaldılar: Marmara kıyılarında köpek balıkları yuva arıyor
Her geçen gün insan faaliyetinin ve buna bağlı olarak iklim krizinin olumsuz sonçları insanoğlunun yüzüne çarpıyor. Derin denizlerden Marmara Denizi'ne göçen yerli olmayan köpek balıkları ise kıyılarda daha fazla oksijenli yaşam alanı arıyor. Öte yandan da geldikleri bu kıyılarda ise yoğun balıkçılık faaliyetleri türlerinin yok olmasının eşiğine gelmesine yol açmakta. Marmara Denizi'ndeki oksijen yetersizliği gibi nedenlerle yüksek oksijene ihtiyaç duyan köpek balığı gibi türlerin kıyılardaki hayatta kalma çabası Dr. Hakan Kabasakal tarafından anlatıldı.
WWF-Türkiye Kıkırdaklı Balıklar Danışmanı Dr. Hakan Kabasakal, Türkiye denizlerindeki kıkırdaklı türlerin yüzde 90'ının Akdeniz'de, yüzde 50'den fazlasının Ege Denizi'nde görüldüğünü, Marmara'da 25, Karadeniz'de ise 11 kıkırdaklı balık türü bulunduğunu kaydetti.
Yerli tür değiller
Kabasakal, Türkiye sularındaki kıkırdaklı balık türlerinin büyük çoğunluğunun Atlas Okyanusu'nun kuzeyinden geldiğini, sadece Akdeniz'e özgü endemik birkaç tür olduğunu ve Süveyş Kanalı aracılığıyla da Türkiye sularına giren birkaç tropikal tür bulunduğunu belirtti.
Marmara'da insan faaliyeti ve değişen doğal koşullar türleri kaçırdı
Geçmişte Akdeniz, Ege ya da Marmara'da bulunan ancak bu bölgelerin koşullarındaki değişikliklere uyum sağlayamayan türlerin uzaklaştığını ya da yok olduğunu anlatan Kabasakal, 1950'li yıllarda Marmara Denizi'nin kıkırdaklı balıklar açısından çok zengin bir deniz olduğunu, bugün ise küresel ısınma, yoğun şehirleşme, sanayileşme ve kirlilik nedeniyle sayılarının azaldığını vurguladı.
Dalga dalga göçüyorlar
Kıkırdaklı balıkların metabolizmalarının çok hızlı çalıştığı ve bu nedenle oksijen ihtiyaçlarının yüksek olduğu bilgisini paylaşan Kabasakal, şöyle devam etti:
"1 litre deniz suyunda en az 4,5 miligram oksijen olacak ki normal koşullarda yaşamlarına devam edebilsinler. Bugün derin Marmara'da çözünmüş oksijen miktarı birçok bölgede 2 miligramın altına düşmüş durumda.
Hatta 100 metre derinlikten itibaren 1 miligramın altına düşmüş yerler var. Doğu Marmara'da kıta sahanlığını aştığınızda yani 200 metreden daha derin noktalarda oksijenin sıfır olduğu bölgeler var. Hem kirliliğin hem de iklim değişikliğinin tümleşik etkisi Marmara Denizi'nde özellikle derin dip sularında oksijenin azalmasına ve kendilerine uygun yaşam alanı arayan kıkırdaklı balıkların kitleler halinde kıyısal sulara göç etmelerine neden oldu."
"Korkmaya gerek yok saldırgan değiller"
Marmara Denizi'ndeki kıkırdaklı balık türlerinin yaşamlarını sürdürmek için kıyılara yaklaşmasının insanlar açısından bir tehdit oluşturmadığını ifade eden Kabasakal, büyük beyaz köpek balıkları gibi saldırgan sayılabilecek köpek balığı türlerinin 40 yıl önce Marmara'yı terk ettiğini, Marmara kıyılarına yaklaşan köpek balıklarının genelde camgözler olarak adlandırılan, boyları 2 metreyi geçmeyen ve insandan ürken türler olduğunu aktardı.
"Tek istedikleri yaşayabilecekleri bir yuva"
Bu türlerin yaşayabilecek bir yer arama telaşıyla geldikleri kıyılarda özellikle kıyı balıkçılarının hedefi olduklarını hatırlatan Kabasakal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Biz bu son 3 yılda yürüttüğümüz araştırma sırasında bunların nüfuslarının kıyıda zirve yaptığı dönemlere denk geldik ve araştırmamızın son yılında, 2024'te, bu nüfusun kıyıda dibe vuruşunu izledik.
Yani kıyıda artık o kadar çok köpek balığı yok, o kadar çok kıkırdaklı balık yok. Kıyıda gördüğünüz kıkırdaklı balıklar dip suyundaki oksijensizlik devam ettiği için ne geriye dönebiliyorlar ne de göç ettikleri yeni bölgelerde huzur bulabiliyorlar. Çünkü bu bölgelerde de yoğun bir balıkçılık baskısı var."