İran-İsrail gerilimi: İsrail İran'a karşılık verecek mi?

İran, 13 Nisan Cumartesi gecesi İsrail'e İHA ve füzelerle saldırı başlattı.

Hava saldırısı sirenleri çalan İsrail'de halka sığınaklara gitmeleri çağrısı yapıldı. Hava savunma sistemleri devreye girerken, patlamalar duyuldu.

Ülke genelindeki bazı noktalarda İran’ın yolladığı çok sayıda SİHA ve füzeler imha edilirken, bir çoğu da İsrail topraklarına giremeden önce İsrail ve müttefiklerince vuruldu.

İsrail'e yüzlerce İHA, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlatan İran ise, bazı askeri hedeflerin vurulduğunu açıkladı.

Gerilim nasıl başladı?

İsrail, İran'ın Suriye'nin başkenti Şam'daki konsolosluk binasına 1 Nisan 2024 tarihinde hava saldırısı düzenlemişti. Saldırıda, İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan ikisi general rütbesinde toplam yedi kişi hayatını kaybetmişti. İran, İsrail'in konsolosluk saldırısının ülkesinin topraklarına saldırı anlamına geldiğini ve misillemede bulunacaklarını duyurmuştu. İsrail de İran'ın saldırılarına karşılık vereceğini bildirmişti.

300’den fazla SİHA ve füze gönderildi

İsrail Ordusu, İran’ın İsrail’e doğru 300’den fazla SİHA ve füze gönderdiğini açıkladı.

İsrail’e göre 170 SİHA, 30 güdümlü füze yer alırken, bunların hiç biri İsrail hava sahasına ulaşamadı. İsrail Ordu Sözcüsü Amiral Daniel Hagari ateşlenen 110 balistik füzenin de küçük bir kısmının ülkeye ulaşabildiğini söyledi. BBC, bu sayıları bağımsız kaynaklarca doğrulatamadı.

İran’dan İsrail’e en kısa mesafe Irak, Suriye ve Ürdün üzerinden 1000 kilometre civarında.

Komşu ülkeler hava sahasını kapattı

Lübnan, Ürdün ve Irak, İran'ın tepkisi sonrasında yaşanan gelişmeler nedeniyle hava sahalarının kapatıldığını açıklamıştı.

Dün itibarıyla söz konusu üç ülkenin yetkili makamları, saldırı nedeniyle tüm uçuşlara kapattıkları hava sahalarını yeniden açtı.

Mısır Hava Yolları da yaptığı açıklamayla, 'bölgesel olaylar ve hava sahalarının kapatılması nedeniyle bir sonraki duyuruya kadar' bu ülkelere gidiş-dönüş uçuşlarını askıya aldı.

Kuveyt Hava Yolları da 'tüm gelen ve giden uçuşların gerilimli bölgelerden uzağa yeniden yönlendirileceğini ve uçuşların yeni seyahat programlarına göre planlanacağını' duyurdu.

ABD'den İsrail'e destek

İstihbarat kaynakları, İran İHA'larının büyük çoğunluğunun ABD ve İsrail tarafından Suriye üzerinde düşürüldüğünü söyledi.

ABD ve İsrail jetleri, Suriye hava sahası üzerinde İran İHA'larına müdahale etti. Suriye-Irak sınır hattı, Deraa vilayeti ve Golan tepeleri üzerinde müdahaleler yoğunlaştı.

ABD hava savunma sistemleri, El Tanf'taki üssün yanı sıra Ürdün sınırı ve Doğu Suriye'de faaliyet gösterdi. ABD'nin Deyr ez-Zor kentinde bulunan El Omar Petrol sahası ve El Şaddadi üslerinde yaklaşık bine yakın askeri bulunuyor.

ABD Başkanı Joe Biden, İran'ın İsrail'e yönelik saldırılarını en güçlü şekilde kınarken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya 'ülkeye desteklerinin tam olduğu' mesajını iletti.

CNN'de yer alan bir habere göre Biden, Netanyahu'ya 'İran'a karşı saldırıya ABD'nin destek vermeyeceğini' söyledi

Fransa Cumhurbaşkanı Macron: İsrail'in yanında durmalıyız

İran'ın İsrail'e düzenlediği hava saldırısının ardından konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Orta Doğu'da gerilimin yükselmemesi için ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını söyledi. Macron, İsrail'in İran'a karşılık vermemesi için Netanyahu ile iletişime geçeceğini de belirtti. Macron, "Durum şu an çok istikrarsız" dedi.

İran'ın, İsrail'in Suriye'nin başkentindeki İran Büyükelçiliği'ne düzenlediği saldırıya 'orantısız' yanıt verdiğini söyleyen Macron, "İsrail'i korumak için elimizden geleni yapmalı ve İsrail'in yanında durmalıyız" ifadesini kullandı.

Macron, "Bugün Netanyahu ile konuşacağız. Bölgedeki diğer ülkelerle de temasa geçeceğiz" dedi.

Arap ülkelerinden itidal çağrısı

Arap ülkeleri, İran'ın Suriye'nin başkenti Şam'daki konsolosluk binasını hedef alan İsrail saldırısına, füzeler ve kamikaze insansız hava araçlarıyla (İHA) karşılık vermesinin ardından ilgili taraflara gerilimi durdurma ve itidal çağrısında bulundu.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, "tüm taraflara en üst düzeyde itidal gösterme, bölgeyi ve halkını savaş tehlikelerinden koruma" çağrısında bulunuldu.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) de uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına yönelik sorumluluğunu üstlenme çağrısı yapıldı ve büyümesi halinde söz konusu krizin ciddi sonuçları olacağı kaydedildi.

Umman Dışişleri Bakanlığı da bölgeyi ve halkları savaş tehlikelerinden korumak için itidalli olunmasının önemini vurguladı.

Bakanlık yaptığı açıklamada, BMGK'nin uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına yönelik sorumluluğunu yerine getirmesi gerektiğini belirtti.

Umman ayrıca Gazze Şeridi'nde derhal ateşkes sağlanmasının gerekliliğine, bölgenin tamamına insani yardımların engelsiz şekilde ulaştırılması ve yardım koridorlarının açılması gerektiğine dikkati çekti.

Kuveyt de itidal, bölgeyi ve halkını gerilimin tırmanmasından koruma çağrısında bulundu.

Mısır ise "bölgeyi ve halklarını daha fazla istikrarsızlık ve gerilim faktörlerinden korumak için en üst düzeyde itidal" çağrısı yaptı.

Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budeyvi, ilgili tarafların, bölgenin istikrarını ve halkının güvenliğini tehdit edecek herhangi bir gerilimi önlemek için itidalli davranması gerektiğini bildirdi.

İngiltere Dışişleri Bakanı Cameron: İsrail kalple değil akılla düşünmeli

İngiltere Dışişleri Bakanı David Cameron, BBC'ye yaptığı açıklamada İsrail'e 'kalple değil, akılla düşünmesi' çağrısı yaptı.

İran'ın dünkü saldırısının bir 'çifte yenilgi' olduğunu söyleyen Cameron, saldırının hem İsrail'e verilen zarar anlamında başarısız olduğunu hem de İran'ın 'bölgedeki habis etkisini gösterdiğini' vurguladı.

Türkiye-İran görüşmeleri

Dışişleri Bakanlığı, İsrail ile İran arasındaki gerilime ilişkin açıklama yaptı.

Açıklamada, İsrail’in Gazze’de sürdürdüğü savaşın yayılma ve tırmanma riski barındırdığına dair uyarılarımızı uzun süredir tüm muhataplarımıza hatırlatmaktayız. İsrail’in, İran’ın Şam Büyükelçiliğine gerçekleştirdiği uluslararası hukuka aykırı saldırı, kaygılarımızı haklı çıkarmıştır. İran’ın bu saldırıya yaptığı misilleme ve takip eden gelişmeler, olayların hızlı biçimde bölgesel bir savaşa dönüşebileceğini bir kez daha göstermiştir." ifadelerini kullandı.

Bakanlığın açıklamasında şu ifadeler kullanıldı:

"Yaşanan hadise öncesinde İran ve ABD makamlarıyla görüşerek itidal çağrısında bulunmuştuk. Tarafların karşılıklı beklenti ve mesajları da ülkemiz üzerinden iletilmiş, tepkilerin orantılı olması yönünde gerekli girişimler yapılmıştır.

Bugün de İranlı yetkililere ve İsrail üzerinde etkisi olan Batılı ülkelere, tırmanmaya son verilmesi yönündeki mesajlarımızı açık biçimde aktarmaktayız.

Bölgemizin istikrarına kalıcı biçimde zarar verecek ve küresel düzeyde daha büyük çatışmalara neden olacak bir sürecin tetiklenmemesi için çabalarımızı sürdüreceğiz.

Gelişmeler ilk dakikadan itibaren ilgili kurumlarımızla bilistişare, ülkemize yönelik güvenlik tehditleri bakımından da yakından takip edilmekte ve Sayın Cumhurbaşkanımız düzenli olarak bilgilendirilmektedir."

İran: Operasyonun devamına yönelik bir düşüncemiz yok

İran devlet televizyonuna konuşan Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Ordusu tarafından İsrail'e düzenlenen saldırıyı değerlendirdi.

Bakıri, "Operasyon başarıyla tamamlandı. Biz bu operasyonu tam bir sonuç olarak görüyoruz ve operasyonun devamına yönelik bir düşüncemiz yok." dedi.

Tel Aviv yönetiminin, İran'ın Suriye'nin başkenti Şam'daki konsolosluğuna saldırarak kırmızı çizgiyi aştığını belirten Bakıri, İran'a yönelik yeni bir saldırının olması durumunda İsrail'e daha geniş kapsamlı bir saldırı düzenleyeceklerini ifade etti.

Sivil yerleşim yerleri ile ekonomik bölgelerin vurulmadığını kaydeden Bakıri, çok daha fazla füze atabilme kabiliyetine sahip olmalarına rağmen İsrail'e saldırının uyarı seviyesinde kalmasına çaba gösterdiklerini kaydetti.

İsrail, İran'a saldıracak mı?

İsrail Savaş Kabinesi üyeleri arasında İran'ın saldırısına nasıl ve ne zaman cevap verileceği konusunda anlaşmazlık yaşandığı öne sürüldü.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu son durumu ele almak üzere Savaş Kabinesi'ni topladı.

Toplantıdan önce açıklamalarda bulunan Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz İsrail'e yönelik tehditler savurdu. Gantz, "Bölgesel koalisyon kuracağız. İran'a bizim için doğru tarih ve zamanda bunun bedelini ödeteceğiz" ifadelerini kullandı.

Öte yandan İran'a acil bir misilleme saldırı planı yapan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun dün gece ABD Başkanı Joe Biden ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinden sonra planından vazgeçtiği belirtildi.

New York Times'ın haberine göre, İsrail savaş kabinesinin bazı üyeleri de bir karşı saldırı başlatma taraftarıydı, ancak Netanyahu'nun Biden ile görüşmesine ek olarak İran'ın ciddi bir zarar vermemesi, bu planın iptal edilmesine yol açtı.

AA'nın İsrail'de yayın yapan Kanal 12 Televizyonu'ndan aktardığı habere göre, toplantıda İran'a karşılık verilmesinin gerekliliği konusunda mutabakat sağlandığı ancak, ABD ve uluslararası camianın baskılarını da göz ardı etmeden bunun nasıl ve ne zaman olacağı konusunda anlaşmazlık yaşandığı iddia edildi.

Dün gece İran'ın İsrail'e yönelik saldırılarının ardından savaş kabinesi Başbakan Binyamin Netanyahu'nun başkanlığında Tel Aviv'de toplanmış, İran'dan başlatılan İHA saldırısını ele almışlardı. Konuyla ilgili resmi açıklama yapılmazken toplantıya ilişkin paylaşılan fotoğrafta Savunma Bakanı Yoav Gallant, Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz ile Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi'nin de hazır bulunduğu görülmüştü.

AB dışişleri bakanları olağanüstü toplanacak

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, X hesabından yaptığı açıklamada, AB dışişleri bakanlarını 16 Nisan'da video konferans yoluyla toplanmaya çağırdığını duyurdu.

Borrell, "Amacımız bölgenin geriliminin düşürülmesine ve güvenliğine katkıda bulunmaktır." ifadesini kullandı.

AB, İran'ın İsrail'e saldırısını şiddetle kınayarak, 'bölgesel güvenliğe ciddi tehdit' nitelemesinde bulunmuştu.