Türkistan'ın yükselen gücü: Kırgız ordusu modernleşmeyi hızlandırıyor

Türkiye'den TB2, Aksungur ve Akıncı SİHA'ları 2022'den itibaren envanterine ekledi. Çünkü Tacikistan'la yaşanan yoğun sınır çatışmaları sebebiyle dağlık coğrafyada SİHA desteğinin önemi ortaya çıktı.

Kırgız üretimi Saara-02 model iha'nın geliştirilmesine de hız verdiler.

2020-2025 arasında çatışmalar zaman zaman arttı. Ancak 2025'te sorun resmen çözüldü. Tacikistan'la yaşanan savaşta Akrep Birliği'ne ait özel askerlerde kullanıldı.

Türkiye'den Kirpi model zırhlı personel taşıyıcı da satın aldılar. 300'den fazla Kırgız subay 1994-2025 yılları arasında Türkiye'deki askeri okullarda eğitim görerek göreve hazırlandı.

Ordu nasıl yapılanıyor?

18-27 yaş arasındaki erkekler için zorunlu askerlik uygulanıyor.

Kara Kuvvetleri, Sınır Muhafızları ve Ulusal Muhafızlarda bu süre 18 ay, hava ve hava savunma kuvvetlerinde 12 ay olarak uygulanıyor.

2023'ten itibaren askerlik yapmak istemeyenler için ise zorunlu kamu hizmeti yaptırılıyor

Savunma Bakanlığı 2026'dan itibaren tüm birliklerde askerlik süresini 12 aya düşürme planı açıkladı. Henüz yürürlükte değil.

Kadınlar için ise gönüllülük esasına göre orduya katılım yapılıyor.

Ordunun başkomutanlık makamında devlet başkanı Sadr Caparov bulunuyor.

Genelkurmay Başkanlık makamında şu an için vekaleten albay Kumarbek Kalmataev görev yapıyor.

Ordu 3 kuvvetten oluşuyor. Bunlar; Kara kuvvetleri, hava ve hava savunma kuvvetleri, ulusal muhafız kuvvetleri.

Kırgızistan ordusu Global Firepower Index'in araştırmasına göre, 145 ülke içinde 105. sırada bulunuyor.

Yaklaşık 25.500 askerin bulunduğu tahmin ediliyor. Bunların 20.000'inin kara kuvvetlerinde, 2.500'ünün hava ve hava savunma kuvvetlerinde, 3.000 askerin ise ulusal muhafızlarda görev yaptığı düşünülüyor.

Ordunun bütçeden aldığı pay konusunda; 2020' de yüzde 3, 2021'de yüzde 2.8, 2022'de yüzde 3, 2023'te yüzde 3.5 ve 2024'te yüzde 3'lük pay ayrılmış.

Kara Kuvvetleri hangi ekipmanları kullanıyor?

Tabanca olarak Makarov ve Stechkin'ler tercih ediliyor.

Piyade tüfeklerinde geniş bir yelpaze söz konusu. AK-47, AKM serisi, AK-74 ve AN-94'ler Rusya'dan alındı.

Çin'den QBZ-95 ve Amerika'dan M4 Carbine tüfekleri satın alındı.

Ana muharebe tankı olarak sadece Sovyetler'den kalan T-72'ler kaldı. 214 adet envanterde.

Piyadelere harp sahasında destek vermek için BRDM-2 ve BRDM-2MS araçları kullanılıyor. İki araçta sovyetlerden kaldı.

Zırhlı piyade muharebe araçlarının da tamamı Sovyetler'den geldi.

230 adet BMP-1 ve 90 adet BMP-2 model araçlar tercih ediliyor.

Zırhlı personel taşıyıcılarda da geniş bir envanter kullanıyorlar. İlk etapta Sovyetler'den kalan BTR-80 ve BTR-70'ler bulunuyor.

Ayrıca, Amerika'dan 50 adet Humvee model araçta satın aldılar.

Çin'den yaklaşık 65 adet Dongfeng EQ2050 sipariş edildi.

Rusya tarafından üretilen Tigr model araçlardan da 105 adet envanterde.

Japonya'dan da Toyota'nın ürettiği yeni araçlar 2021'de satın alındı. 40 adet envantere eklendi.

Çin'den CS/Vn3 Dajiang araçları da temin ettiler. Türkiye'den Kirpi model zırhlı personel taşıyıcılar satın alındı.

Çekili obüslerin de tamamı Sovyetler'den geldi.

122mm mühimmat ateşleyebilen iki model var. Bunlar: D-30 ve M-30.

152mm mühimmat ateşleme kapasitesine sahip olan D-1 ve 2A65 MSTA-B obüsleri de bulunuyor.

Ayrıca, BS-3 ve T-12 obüsleri de kullanımda. Bu sistemler 100mm mühimmat ateşleyebiliyor.

Kundağı motorlu topçu sistemi olarak sadece iki farklı model kullanılıyor. Bunlar; 2S1 Gvozdika ve 2S9 Nona.

Hava savunma sistemlerinden, Rusya'dan satın alınan S-300 sistemleri Kırgızistan hava sahasını koruyor.

Satıhtan havaya ateşlenebilen füzelere sahip 9K35 Strela-10 ve 9K32 Strela-2 sistemleri de bulunuyor.

ZSU-23-4 Shilka aracı da kullanılıyor. Füze olarak ise S-75 ve S-125'ler tercih edildi.

9K35 Strela-10 sistemleri ise kundağı motorlu olup satıhtan havaya atış yapabilen sistem olarak envanterde.

Gözlem amacıyla Rusya üretimi Orlan-10E ve Çin'den gelen WJ-100 İHA'ları kullanılıyor.

Türkiye'den Akıncı, TB2 ve Aksungur SİHA'ları da satın aldılar.

Ayrıca, Kırgızistan'ın kendi üretimi olan Saara-02 model sihalarda envanterde.

"Akrep Birliği" nedir?

25. Özel Kuvvetler Tugayı olarak adlandırılıyor. "Scorpion Spetsnaz" olarakta anılıyorlar. Kara kuvvetlerine bağlılar.

Özel kuvvet birlikleri oldukları için hava muharebesi, göğüs göğüse muharebe, gizli operasyonlar ve toplumsal olayların bastırılmasında uzmanlaşıyorlar.

1994'teki Afgan savaşında sahada yer aldılar. Ayrıca, 1999 Batken Savaşı'nda da bulundular.

2010 yılında Oş'taki Özbek mahallelerinde rehine kurtarma operasyonları yürüttü

2021-2022'deki Tacikistanla yaşanan çatışmalarda da aktif olarak görev yaptılar.

AK-12, AK-103 ve AN-94 Abakan tüfeklerini kullanıyorlar.

Ayrıca Sovyetler'den kalan AS Val model sessiz piyade tüfeğini de tercih ediyorlar. Tabanca olarak Glock-19 ve CZ-75'ler bulunuyor.

GAZ Tigr-M model zırhlı araç, silah monteli Ford Ranger pikap ve Polaris MRZR-D4 hafif saldırı aracı da envanterde.

Hava ve Hava Savunma Kuvvetleri hangi araçları kullanıyor?

Tamamen Rusya menşeili ürünler yer alıyor. Ağır nakliye için Antonov An-26 model uçaklar tercih edildi.

Hem nakliye hem tanker işlemleri için de İl-76 model uçaklar envantere alındı.

Genel maksatlı görevlendirmelerde ise Mi-8 ve Mi-17 helikopterleri bulunuyor.

Taarruz için Mi-24 model helikopterler satın alındı.

An-28 model helikopterler de hafif taarruz görevlendirmeleri için kullanımda.

Ayrıca, Rusya'dan gözlem için Orlan-10 model İHA'lar sipariş edildi.

Türk üretimi Bayraktar TB2'ler de kullanılıyor.

Akıncı ve Aksungur SİHA'lar aynı zamanda hava kuvvetlerinde de tercih ediliyor.

Hava savunma sistemi olarak S-75 Dvina ve S-125 Neva/Pechora 'lar envanterde.

Neden az sayıda askeri araç var?

Kırgızistan, Sovyetler'den ayrıldıktan sonra büyük ekonomik buhran içindeydi.

Bu yüzden bütçedeki en büyük yüklerden birisi olan askeriyede kısıtlamalara gidildi.

Personel sayısı azaltıldı, üsler azaldı, ekipmanların bazıları satıldı.

İki adet L-39, bir adet MiG-21 ve 3 adet Mi-8 elden çıkarıldı

2000 yılında 2 adet Mi-24'te ikinci el olarak satıldı.

Biri Liberya'ya diğeri Slovakya'ya gönderilmişti.

2002-2003 arasında 4 adet Mig-21 uçağının Romanya'ya satışı yapıldı.

2003 yılında 19 adet Mig-21 Hindistan'a , 2008 yılında altı Mi-8 ise Kanada'ya satıldı.

Ulusal Muhafızlar hangi araçları kullanıyor?

AK-74M, AK-12 ve AN-94 Abakan piyade tüfeklerini kullanıyorlar.

Makineli tüfek olarak ise PKP Pecheneg ve RPK-74M modelleri tercih edildi.

Devriye için GAZ Tigr-M araçlarını Rusya'dan satın aldılar.

ABD'den Ford Ranger araçlar ve Polaris ATV'ler hibe edildi.

Türkiye'den BMC Kirpi'de temin ettiler. 2025'te teslim edildi.

Birleşik Arap Emirlikleri'nden hibe edilen Toyota Land Cruiser arazi araçları da kullanıyorlar.

Ülke hangi askeri projelerle ilgileniyor?

2021'deki anayasa değişikliği sonrasında askeri reformlar hızlandı.

Rusya-Ukrayna Savaşı'ndan sonra Japarov'un talimatı ile yeni askeri doktrin yürürlüğe girdi.

"Dünya ve bölgedeki askeri-siyasi durum değişti. Ordumuzu dağlık koşullarda savaşabilecek özel birlikler haline getireceğiz.”

“Bütçe kısıtlı diye ordumuzu ihmal etmişiz. Artık dağların efendisi olacağız.” diyerek yeni doktrini duyurdu.

Buna göre, öncelikle özel dağ birlikleri oluşturulacak.

Doktrin, saldırgan olmayan savunma prensibine dayanıyor.

Bölgede artan terör ve hibrit savaş tehditlerine karşı yeni önlemler alınacak

Siber güvenlik ve kamu diplomasisinin ağırlığı arttırılmak isteniyor.

Akrep Tugayı gibi yeni yapılanmaların kurulması da gündeme alındı.

Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü ile ortak hava savunma bölgesi oluşturulacağı duyuruldu.

S-300 ve Tor sistemlerinin entegrasyonu sağlanacak.

Sınır güvenliği ve İHA'ların da yeni askeri doktrine entregrasyonu sağlanacak.

Ancak, 2025 yılı için ordunun bütçesi yaklaşık olarak 220 milyon dolar seviyesinde. Bu da sürecin biraz yavaş seyretmesine sebep oluyor.

Sınır muhafızlarına ağırlık veriliyor. Kırgız vatandaşların sınır bölgelerindeki seferberlik eğitim programları da arttırıldı.

Ayrıca, sıfırdan drone filosu kurma çalışmaları da devam ediyor. Saara-02 sınıfı drone üretimi yapılacak.

Rusya'nın savaş dolayısıyla yaşadığı topçu ve iha sıkıntısını gören kırgızistan, elindeki envanteri genişletmek istedi.

Bunun için Türkiye ile temas arttırıldı. Türkiye, 16 Aralık 1991'de Kırgızistan'ı tanıyan ilk ülke oldu.

Son yıllarda Türkiye'de düzenlenen EFES askeri tatbikatlarına Kırgızistan askerleri de katılıyor.

1994-2025 yılları arasında 300'den fazla Kırgız subay Türkiye'deki harp okullarında eğitim aldı. 1994'te kabul edilen antlaşma ile bu durum resmileşti.

Başkent Bişkek yakınlarında iha üssü de açıldı. Ortak Üretim değil fakat konuşlandırma yapılıyor.

2016'da TSK tarafından Bişkek'te askeri üniforma dikimevi de kuruldu.

Kırgız ordusunun üniforma ihtiyacını bu tesis karşılıyor.

Rusya bağımlılığını azaltmak için Türkiye, Çin, ABD, Belarus ve Hindistan ile askeri işbirliklerine gidildi.

Kırgız-Hint Dağ eğitim merkezi kuruldu, finansmanını hindistan hükümeti sağladı.

Belarus-Kazakistan ve Tacikistan ile Zapad 2025 tatbikatı düzenlendi. İşgal simülasyonu uygulandı.

Kırgızistan'ın askeri problemleri nelerdir?

Kırgızistan'ın sınır sorunları, Sovyetler Birliği'nin nüfus politikaları sebebiyle şiddetli çatışmalara yol açtı.

Ana odak noktası Tacikistan ile girilen çatışmalardı. İki ülke arasında 970 km'lik bir sınır hattı var. Su kullanımı ve enerji anlaşmazlıkları da görülüyor. Voruh bölgesi de bu sorunlardan biri.

2021 Nisan-Mayıs arasında Golovnoy su dağıtım merkezi sebebiyle çatışmalar başladı. Isfara nehri civarını Tacikistan tarafından kamera sistemleri ve büyük hoparlörler kuruldu.

2022 eylülde 4 günlük çatışma yaşandı. 14 Eylül sabahı Tacikistan tarafı, Kırgız sınır karakoluna havan ateşi açtı.

Bölgedeki köyler vuruldu. Kırgızistan ilk kez TB2 SİHA'ları kullanarak karşılık verdi. Bir Akıncı SİHA ile de Tacikistan'a ait T-72 tankını imha etti.

Batken havalimanı grad roketleriyle vuruldu. Akrep Birliği özel operasyon yaptı ve Tacik özel kuvvetlerine pusu attı.

Rusya-Çin ve özbekistan devreye girerek dördüncü günde ateşkesi sağladı.

Resmi verilere göre Kırgızistan'da 63 ölü, Tacikistan'da 41 ölü rapor edildi. Binlerce insan yerinden edildi.

Mart 2025'te Caparov ve Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman arasında antlaşma imzalanarak sorun çözüldü. Haziran 2025 itibarı ile sınırda ortak devriye başladı. Tüm sınır kapıları karşılıklı açıldı.

Dostuk köyü Tacikistan'a devredildi. Kırgızistan bölgenin altyapısını onarmayı kabul etti. Sınırın iki tarafında ağır silahlar, tanklar ve sihalar yasaklandı.

Ancak, sınırdaki altın ve antimon yataklarının kullanımında anlaşmazlık devam ediyor. Tacikistan’ın Kırgız toprakları içindeki Voruh bölgesine ait yol sorunu çözüldü.

Fergana Vadisi sorunu, verimli topraklar ve geniş su kaynakları sebebiyle Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın arasında uzun yıllardır devam ediyor.

Ülke uzun yıllardır terörden muzdaripti. Global Terrorism Index 2025’te 0 puan ile 100. sırada – yani “terör etkisi olmayan ülke” kategorisinde.

Tehdit daha çok gizli hücreler, propaganda ve terör örgütlerine katılan bazı Kırgız vatandaşların ülkeye dönmesinden sonra ortaya çıkan sorunlarla ilgili.

Özellikle DEAŞ Horasan terör örgütünün ülkedeki hücre yapılanması ile mücadele ediliyor. Haziran 2025'te Bişkek'te 15 üye tutuklandı.

Sonuç olarak, Kırgızistan ordusu Rus etkisine rağmen ekipman yelpazesini çeşitlendiriyor. Yaşanan savaş tecrübeleri orduda dönüşümün temel taşlarından oldu. İHA ve SİHA'ların artan önemi sebebiyle Türkiye ile yakınlaşmaya gidildi. Tacikistan ile yaşanan problemler çözüme ulaştı.