Mevsimler ruh halimizi nasıl etkiliyor?
Kimi yazı dört gözle beklerken kimi kışın hüznüne kapılıyor. Peki, ruh halimiz neden hava durumuna bu kadar duyarlı? Bilim, yanıtı beynimizde saklı biyolojik saatimizde arıyor.
Hava durumu yalnızca kıyafet seçimimizi değil, ruh halimizi de etkiliyor. Yaz aylarında enerji dolu hissederken, kış geldiğinde birçoğumuzun içi kararıyor. Hatta bu durum bazıları için geçici bir mod düşüklüğünden öteye geçerek, mevsimsel depresyon gibi ciddi tablolara bile dönüşebiliyor. Peki ama neden? Ruh halimiz neden bu kadar mevsimlere bağlı?
Bilim insanlarına göre bunun yanıtı, doğrudan beynimizin derinliklerinde, hipotalamus adı verilen bölgede saklı. Hipotalamus; hem vücut sıcaklığını düzenliyor hem de “sirkadiyen ritim” adı verilen biyolojik saatimizi yönetiyor. Bu ritim, uyku-uyanıklık döngülerimizi ve buna bağlı olarak duygu durumumuzu etkiliyor. Yazın uzun günleriyle birlikte daha erken uyanmak ve daha enerjik hissetmek genellikle tesadüf değil; aksine beynimizin ışığa ve sıcaklığa verdiği doğal bir tepki.
Kış aylarında ise tablo tersine dönüyor. Günlerin kısalmasıyla birlikte, melatonin adı verilen “uyku hormonu” daha fazla salgılanıyor. Bu da bizi daha uykulu, yorgun ve bazen de depresif bir hale sokabiliyor. Özellikle mevsimsel duygudurum bozukluğu (SAD) yaşayan kişiler, kış boyunca belirgin bir ruhsal çöküş yaşıyor ve bu durum genellikle yazın hafifliyor.
Ancak yaz ayları da herkes için tozpembe değil. Bazı kişiler, yüksek sıcaklık ve nem nedeniyle stres, sinirlilik ve hatta depresyon belirtileri gösterebiliyor. Bilimsel çalışmalar, artan sıcaklıkların bazı psikiyatrik rahatsızlıkları tetikleyebildiğini ve intihar oranlarında bile artışa neden olabildiğini ortaya koyuyor. Sıcak hava vücudu biyolojik olarak strese sokuyor; terleme, uykusuzluk, halsizlik ve konsantrasyon sorunları da cabası.
Tüm bu fizyolojik süreçlerin temelinde güneş ışığına bağlı olarak değişen serotonin ve D vitamini düzeyleri yatıyor. Güneşle temas arttıkça, vücutta “mutluluk hormonu” olarak bilinen serotonin artıyor; bu da ruh halimizi olumlu etkiliyor. Ancak uzun yaz günleri, özellikle uykusuzluk yaşayan kişiler için biyolojik saatleri alt üst edebiliyor.
Her bireyin doğayla kurduğu ilişki farklı. Kimileri yaz güneşine koşarken, kimileri kışın dinginliğinde huzur buluyor. Ancak ister yaz aşığı olun, ister kış; ruh halinizin mevsimle birlikte neden değiştiğini bilmek, kendinizi anlamanın ilk adımı olabilir.