Her kan grubuna uygun “evrensel böbrek” geliştirildi: Organ naklinde devrim
Organ naklinde devrim niteliğinde bir gelişmeye imza atan Kanada ve Çinli araştırmacılar, herhangi bir kan grubundaki hastaya nakledilebilecek “evrensel böbrek” geliştirdi. A grubu bir böbreği özel enzimlerle O grubuna dönüştürmeyi başaran ekip, bu sayede kan grubu uyumsuzluğu nedeniyle bekleyen binlerce hasta için yeni bir umut doğurdu.
Organ nakli bekleyen binlerce hastaya umut olacak tarihi bir gelişme yaşandı. Kanada ve Çin’den araştırmacıların ortak yürüttüğü bilimsel çalışmalarda, her kan grubuna uyum sağlayabilen “evrensel böbrek” üretildi. Bu devrim niteliğindeki başarı, böbrek nakli için donör-alıcı kan grubu uyumunun zorunlu olduğu mevcut sistemde köklü değişiklikler yaratabilir.
Normal şartlarda, böbrek nakillerinde donör ile alıcının kan grubunun uyumlu olması gerekiyor. Bu durum özellikle O grubu hastalar için ciddi bir sorun oluşturuyor. O grubu hastalar sadece kendi gruplarından organ alabiliyor ve bu, dünya genelindeki nakil bekleme listelerinin yarısından fazlasını oluşturuyor. Bekleme süresi uzadıkça hayat riski artıyor.
Çığır açan buluş
Araştırmacılar bu sorunu çözmek için A grubu böbreği, O grubuna dönüştürmeyi başardı. Çalışmada, kan grubunu belirleyen antijenleri (şeker molekülleri) böbrekten ayırmak için özel enzimler kullanıldı. Bu enzimler adeta moleküler makas gibi çalışarak bağışıklık sisteminin böbreği “yabancı” olarak algılamasını önledi.
Araştırmanın başyazarı olan Kanada British Columbia Üniversitesi’nden biyokimyager Stephen Withers, “Bu enzimleri moleküler makas gibi kullanıyoruz. Antijenleri temizlediğimizde bağışıklık sistemi organı artık reddetmiyor,” diyerek yöntemin temelini açıkladı.
İlk deneme insan modeli üzerinde yapıldı
Dönüştürülen böbrek, beyin ölümü gerçekleşmiş bir insan üzerinde kısa süreli olarak test edildi. Organ birkaç gün boyunca çalıştı ve idrar üretmeye devam etti. Ancak üçüncü günde bağışıklık sisteminde hafif bir tepki gözlemlendi.
Withers, “Bu bağışıklık tepkisi oldukça zayıftı. Vücut böbreği tolere etmeye çalışıyordu. Bu, uzun vadede umut verici bir gelişme,” dedi.
Binlerce hayat kurtarabilir
ABD’de her gün ortalama 11 kişi böbrek nakli beklerken hayatını kaybediyor. Eğer bu yeni yöntem geliştirilip yaygınlaşırsa, kan grubu uyumsuzluğu nedeniyle organ bulamayan hastaların hayatını kurtarabilir.
Sıradaki adım: Enzim kombinasyonları ve daha fazla canlı denemeler
Bilim insanları şimdi bu yöntemin uzun vadeli güvenliğini ve etkinliğini test etmeye hazırlanıyor. Enzimlerin bağışıklık sistemini tamamen susturacak kombinasyonları üzerinde çalışılıyor. Canlı insan deneylerine geçilmeden önce, tüm testlerin başarıyla tamamlanması hedefleniyor.
Çalışmanın sonuçları, tıp dünyasında büyük ilgi gören Nature Biomedical Engineering dergisinde yayımlandı.
Withers, “Bu, temel bilimin hasta bakımına doğrudan dokunduğu nadir anlardan biri. Yıllar süren laboratuvar çalışmalarımız artık gerçek hayat kurtarmaya daha da yaklaştı,” diyerek sürecin önemine dikkat çekti.
