Özel okullar zamda sınır tanımıyor: Usulsüzlük mü var?

Milli Eğitim Bakanlığı'nın Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'ndeki formül ve enflasyon verilerinin açıklanması sonrası özel okullarda zam oranı da netleşti. Ancak bazı okulların eğitim ücretinde yasal sınırı aştığı görüldü. Konuya ilişkin konuşan bir velinin, "Geçen sene 150 bin TL olan ücret, bu sene 350 bin TL civarı" dediği öğrenildi.

Özel öğretim kurumlarının ücretlerine yönelik hükümlerde yaptığı değişikliğe göre;

a. Okulların ara sınıflarının yemek ve kahvaltı ile servis ücretleri dışında kalan hizmetlerin (pansiyon/yatakhane, kıyafet, etüt, uluslararası diploma ve sertifika programı vb.) ücretleri belirlenirken bir önceki eğitim öğretim yılında ilan edilen ücret; okulda devam eden öğrenciler için ise öğrenci kayıt sözleşmesinde belirlenen ücret dikkate alınacak ve bu ücretlere [(bir önceki yılın ortalama Yurt içi ÜFE+bir önceki yılın ortalama TÜFE/2)] oranından fazla artış yapılmayacaktır. Düzenleme sayesinde bu ücretlerde sadece enflasyon oranında artış yapılması sağlanmıştır.

b. Okullar ders kitabı adı altında herhangi bir ücret alamayacaktır.

c. Okulların anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinin başlangıçları için belirledikleri öğrenim ücretinde fahiş oranda artış yapamamalarına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

d. Kurumlar belirledikleri tüm ücretleri kuruma ait internet sitesi üzerinden yayımlayacaktır.

e. Eğitim ücreti ile birlikte diğer hizmetler karşılığında alınacak tüm ücretler kurum adına açılan ve Bakanlığa/valiliğe bildirilen hesap numarasına yatırılarak tahsil edilecektir.

Yönetmelikte ayrıca ücretsiz okutulacak öğrenci ve kursiyer iş ve işlemlerinde düzenleme yapılmıştır. 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre ücretsiz okumada öncelik verilen şehit, gazi ve koruma altındaki çocukların özel öğretim kurumlarına başvuru şartları, valiliklerce yapılacak iş ve işlemler ile benzeri hususlar Bakanlığımız tarafından hazırlanan kılavuzda düzenlenecektir. Bunun yanı sıra bu çocuklar yerleştirildikleri özel öğretim kurumlarından servis ücreti hariç olmak üzere yemek, kahvaltı, pansiyon/yatakhane, kitap-kırtasiye, kıyafet, etüt, uluslararası diploma ve sertifika programı ve benzeri hizmetlerden ücretsiz yararlandırılacaktır.

"Özel okullar da MEB'in belirlediği yasal kurallara uymak zorunda"

Velilerden gelen şikayetlerin artması üzerine özel okul fiyatları konusunda gözler uzmanlara çevrildi. Biz de GZT olarak, Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu'na sorduk. Ağaoğlu şunları ifade etti:

"Okullar özel de olsa kamusal bir hizmet sunmakta olduğundan, Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği yasal kurallara ve yönetmeliklere uymak zorundalar. Ancak son yıllarda artan enflasyon ile birlikte birçok özel okulun kural tanımaz bir biçimde fahiş ücret artışları yaptığını, ücret artışında yasal sınırlama olduğu için bazılarının da kılıfına uydurmak adına yemek, kırtasiye, kitap, kıyafet gibi ek hizmetlere yüksek ücret belirledikleri görülmektedir. Örneğin geçen yıl 30 bin lira olan yemek ücretlerini bu yıl 100 bin lira yapanlara rastlanmaktadır."

Olay mahkemeye taşındığında okullar haksız çıkıyor

Bir emsal üzerinden de durumu açıklayan Ağaoğlu, "Geçtiğimiz yıllarda bir veli, çocuğun eğitim ücretine ilaveten yemek ücretindeki fahiş zammı görünce, mevzuat gereği veli onayına tabi olduğundan yemek hizmetini fahiş bedelle satın almak istemeyince, o özel okul velinin öğrencisine uyguladığı %75’lik bursu %25’e düşürerek fazladan bir bedel tahsil etmiş. Bunun üzerine veli Tüketici Hayat Heyeti’ne başvurup, aradaki farkın iadesine karar verilmesini sağlamış. Ne var ki, okul mahkemeye taşıyınca, mahkeme durumu incelemiş ve mahkemede yapılanın haksız bir uygulama olduğu, okulun fazladan aldığı bedeli iade etmesi gerektiği şeklinde hüküm çıkmış. Bu örnek olay da gösteriyor ki yasalara aykırı davranan özel okullarla tüketici sıfatını taşıyan özel okul öğrencilerinin velileri okul karşısında mağdur olmaktan kurtulmuştur." dedi

Özel okul zam oranı nasıl hesaplanır?

3 Ocak 2025 tarihinde MEB’in yönetmelikte yaptığı değişiklikle, özel okulların ücret ilanlarını ocak ayından itibaren açıklayabileceği, mayıs sonuna kadar da kitap, kırtasiye, etüt, kıyafet, yemek gibi ek hizmetlerinin açıklanabileceğini ve bu fiyatların bir daha değiştirilemeyeceğini ifade eden Ağaoğlu, şunları kaydetti:

"Ara sınıflardaki fiyat artışları Yurt içi ÜFE + Yurt içi TÜFE ortalamasına 5 puan eklenerek belirlenir. Yani bir üst sınıfa geçen öğrenciye yapılacak artış sınırlaması ÜFE-TÜFE ortalamasına 5 puan eklenerek hesaplanır. Bu yıl ilan edilen ÜFE-TÜFE ortalaması ise ocak ayı itibariyle %49.8’dir. 5 puan da eklendiği zaman özel okulların ara sınıflarda okuyan öğrencilere zam oranı %54.8 olarak belirlenmektedir. Yani geçtiğimiz yıl 100 bin liraya ara sınıfta okuyan öğrenci bir üst sınıfa geçtiğinde bu sene 154 bin 800 liradan fazla ücret ödemeyecektir."

"Bazı özel okul işletmecileri yemek, kitap, kırtasiye, servis, etüt, sertifika programı gibi birtakım ek hizmetlere fahiş zamlar yaparak artış oranına eğitim ücreti olarak fazla yükseltemeyince o %54.8’lik artışı ek hizmetlere yaptığı zamlarla %100’lere hatta daha üzerlerine çıkartabilmektedirler. MEB 3 Ocak 2025 tarihinde yayınladığı yönetmelikle bu konuda birtakım önlemler getirmiş, ders kitabı adı altında satış yapılamayacağını öngörmüş ve MEB’in ders kitaplarını zaten özel okullara da gönderip ücretsiz olarak öğrencilere dağıtılmasını sağladığının altını çizmiştir.

Bunun dışında etüt, kırtasiye, kıyafet, yemek ve servis dışındaki ek hizmetleriyle ilgili de artışın ÜFE-TÜFE ortalamasını geçemeyeceğine, yani %49.8’den fazla olamayacağını ortaya koymuştur. Böylelikle geçen yıl 100 bin liraya kıyafetlerini almış olan bir velinin bu sene kıyafet için ödeyeceği bedel 149 bin 800 lirayı geçemeyecektir."

"Yemek hizmeti velilerin onayına tabidir"

Okul servisi ve yemek hizmetleriyle ilgili de detayları paylaşan Ağaoğlu, şöyle konuştu:

"Servis ücretleri ise büyük şehirlerdeki Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKM) tarafından belirlendiğinden, o fiyatların belirlendikten itibaren yaklaşık bir ay zarfında veliye bildirmesi gerekmektedir.

MEB, yemek fiyatlarını serbest bırakılırken, bir de hatırlatma yapmıştır; İsteyen veliler bu hizmetten yararlanabilir. Etüt, yemek, kırtasiye, sertifika programı gibi birtakım ek hizmetler isteyen veliler tarafından satın alınır. Velinin onayına tabidir, denilerek bu konuda da zorlama yapılmamasını öngörmektedir."