Tayland ve Kamboçya ateşkese varmıştı: Saatler geçmeden ihlal edildi
Tayland ve Kamboçya liderlerin, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in arabuluculuğuyla Malezya’da yaptıkları görüşmelerin ardından sınır çatışmalarını sona erdirmek için acil ve şartsız ateşkes üzerinde anlaştıkları duyurulmuştu. Ateşkes haberine iki tarafın da sivilleri sevinmiş ve yerinden edilenler tekrar evine dönmeye başlamıştı. Ancak Tayland Kamboçya'yı bu sabah ateşkesi ihlal etmekle suçladı. Kamboçya ise bunu yalanladı.
Tayland Kamboçya'yı, iki ülkenin pazartesi günü en az 33 kişinin ölümüne ve binlerce kişinin yerinden edilmesine yol açan sınır çatışmalarını sona erdirmek için anlaştığı ateşkesi "kasıtlı olarak" ihlal etmekle suçladı.
Bu durum, ortak sınır boyunca beş gündür devam eden bombardıman ve roket saldırılarına son vermeyi amaçlayan ateşkes için sarsıntılı bir başlangıç oldu.
Tayland ordusu, gece yarısından sonra ateşin kesildiğini ancak bu sabah saatlerine kadar Kamboçya tarafından "birçok noktadan" ateş açıldığını bildirdi.
Ancak Kamboçya Savunma Bakanlığı, AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, gece yarısı başlayan ateşkesten bu yana iki taraf arasında "silahlı çatışma" yaşanmadığını söyledi.
Ateşkes anlaşması için cepde hattında ve yetkili olan yerel komutanlar arasında Salı günü erken saatlerde bir toplantı gerçekleşti. Her iki taraf da ateşi durdurmayı ve cephe hattındaki birliklerin hareketini durdurmayı kabul etti. Ayrıca, birbirlerinin ölülerini toplamasına da izin vereceklerinde mutabık kaldılar.
Olaylar Mayıs'ta tırmanmaya başladı
Güneydoğu Asya ülkeleri arasında yüzyıldır süregelen sınır anlaşmazlığı nedeniyle gerginlik, Mayıs ayında bir Kamboçyalı askerin çatışmada öldürülmesiyle tırmandı.
Geçtiğimiz hafta 5 Tayland askerinin bir kara mayını patlamasında yaralanmasının ardından çatışmalar tam ölçekli bir çatışmaya dönüştü. Tayland bazı sınır kapılarını kapattı, Kamboçya büyükelçisini sınır dışı etti ve Phnom Penh'deki kendi büyükelçisini geri çağırdı.
Perşembe günü sabahın erken saatlerinde iki taraf arasında silahlı çatışma yaşanırken, Kamboçya Tayland'a çok sayıda roket atarak çok sayıda sivilin ölümüne yol açtı.
Sonraki günlerde her iki taraftan da daha fazla sivil hayatını kaybetti, on binlerce kişi de sığınaklara tahliye edildi.
İki ordu arasındaki yoğun çatışmalar, ateşkesin son günü olan pazartesi günü gece yarısına kadar devam ederken, Tayland Kamboçya mevzilerine hava saldırılarını artırdı.
Salı sabahı da Tayland'ın ateşkesin ihlal edildiğini iddia etmesinden önce, Kamboçya Başbakanı Hun Manet, gece yarısından itibaren "cephe hatlarında gerilimin durduğunu" söyledi.
Ateşkes anlaşmasına göre, her iki taraf da ordularını geri çekecek ve daha fazla çatışmayı önlemek için bir tür bağımsız gözlemi kabul edecek.
Malezya görüşmeleri
Hun Manet ve Taylandlı mevkidaşı Phumtham Wechayachai, pazartesi günü Malezya'da lider Anwar İbrahim'in arabuluculuğunda gerçekleşen bir toplantıda bir araya gelmişti.
Trump Tayland'ı da tehdit etti
Silahları daha zayıf olan Kamboçya ateşkes için diretiyordu ve Kamboçyalı lider bunu "çok iyi bir toplantı" olarak nitelendirdi.
Başlangıçta müzakerelere yanaşmayan Tayland, ABD Başkanı Donald Trump'ın, Tayland ve Kamboçya arasındaki çatışmalar sona erene kadar tarifelerle ilgili müzakereleri durdurma tehdidinde bulunmasının ardından görüşmeleri kabul etti.
Tayland-Kamboçya mücadelesi
İki ülke arasında bir süredir devam eden gerilim, 16 Temmuz’da bir Tayland askerinin mayına basarak bacağını kaybetmesinin ardından tırmanmıştı. Artan siyasi gerilim üzerine Tayland, 23 Temmuz’da Kamboçya’daki büyükelçisini geri çağırırken, Bangkok’taki Kamboçya büyükelçisini de sınır dışı etmişti. Olayın ardından antik bir tapınağın bitişiğindeki tartışmalı bölgede 24 Temmuz’da patlak veren çatışmalar, hızla diğer bölgelere sıçramıştı. Kamboçya roketatarlarla saldırı düzenlemiş, Tayland ordusu ise 2 F-16 savaş uçağı ile Kamboçya’nın sınır bölgelerinde bulunan askeri hedefleri bombalamıştı. Tayland, söz konusu mayının Kamboçya askerlerince son dönemde döşendiğini belirtirken, Kamboçya yönetimi bu suçlamayı reddetmişti.
İki ülke arasında 4 gündür devam eden sınır çatışmalarında 19’u Taylandlı, 13’ü Kamboçyalı olmak üzere 32’ye yükselirken, 130’dan fazla kişi de yaralandı. 140 binden fazla kişi ise çatışma bölgesinden tahliye edildi.
İki ülke arasındaki anlaşmazlığın geçmişi
Tayland ve Kamboçya, 817 kilometrelik kara sınırı boyunca belirlenmemiş noktaların yetkileri konusunda yıllardır egemenlik ihtilafı yaşıyor. Anlaşmazlıkların merkezinde ise antik Hindu tapınakları Ta Moan Thom ve 11. yüzyıldan kalma Preah Vihear’ın mülkiyeti yer alıyor. Preah Vihear, 1962 yılında Uluslararası Adalet Divanı tarafından Kamboçya’ya verilmişti, ancak Kamboçya’nın burayı UNESCO Dünya Mirası listesine almaya çalışmasıyla 2008 yılında gerginlik tırmanmıştı. Bu durum birkaç yıl süren çatışmalara ve can kayıplarına yol açmıştı. Mahkeme, 2013 yılında Tayland ile sınır anlaşmazlığının alevlenmesinin ardından Phnom Penh’in kararın yeniden değerlendirilmesini istemesi üzerine Kamboçya lehine karar vermişti. Bu yılın Mayıs ayı sonlarında sınırda tartışmalı bir bölgede çıkan silahlı çatışmada 1 Kamboçyalı askerin ölmesiyle gerilim yeniden tırmanmaya başlamıştı. Kamboçya, Haziran ayında mahkemenin yargı yetkisini hiçbir zaman tanımadığını ve ikili bir yaklaşımı tercih ettiğini söyleyen Tayland ile aralarındaki anlaşmazlıkların çözümü için Uluslararası Adalet Divanı’na başvurmuştu. Ta Moan Thom tapınağıyla ilgili anlaşmazlık ise karara bağlanamadı.