0

JURNAL.İST HAKKINDA // NEDİR, KİMDİR?

Türkiye'nin sahip olduğu 5 endemik hayvan türü

Ömer Furkan Çınar
ÖMER FURKAN ÇINAR
03 ŞUBAT 2019 , PAZAR 15:24
Abone ol
Türkiye'nin markası haline gelmiş bir hayvan türü, Van Kedisi.
Türkiye'nin markası haline gelmiş bir hayvan türü, Van Kedisi.

İnsanlığın var olduğu günden buyana yüzlerce kavme, topluluğa ve imparatorluğa yurt olan Anadolu coğrafyasında, insan çeşitliliğinin yanı sıra hayvanlarında hiç görülmemiş türlerinin yaşadığı biliniyor. Anadolu'nun sert iklimine ve habitatına uyum sağlamak için mutasyona uğrayan ender hayvan türlerinin yetiştiği ülkemizde bulunan 5 endemik türde hayvanı ve belirgin özelliklerini sizler için derledik.

Anadolu, coğrafi zenginlikleriyle bir çok topluluğa ev sahipliği yapmış bunun ötesinde yaşam alanı olmuştur. Havası, suyu, iklimi türlü hayvan çeşidini içinde barındırabilecek yetkinliğe sahiptir.

İlginizi çekebilirKangal artık bir dünya markası
İlginizi çekebilirTimes gazetesinin haberinde tanıdık yüzler

Bazı hayvanlar da asırlar önce göçler vesilesiyle bu topraklara yerleşmiş ve habitatın özelliklerine sahip olabilmek, hayatta kalabilmek için mutasyona uğramıştır. Bu hayvanlar Türkiye'nin hayvan çeşitliliğinin artırmanın yanı sıra kültürel özelliklerini de temsil etmeye başlamıştır. İşte Türkiye'ye özgü bir hale gelmiş adı anıldığında akla ilk Türk toprakları ve Anadolu coğrafyasının geldiği 5 endemik havyan türü...

1. Sivas Kangalı Türkiye’de yaşayan endemik hayvan çeşitleri arasında, Kangal Köpekleri önemli bir yer tutar. Bu köpek türü ülkemize özgü olsa da, dünya çapında ünlüdür. Zeki, cesur ve güçlü olmalarıyla bilinen Kangalların eğitilmesi ise oldukça zordur. Ancak sahiplerine bağlılıkları oldukça yüksektir. Kangal Köpekleri, kişisel koruma ve sürülerin korunması amacıyla birçok ülkeden yoğun talep görmektedir.
1. Sivas Kangalı Türkiye’de yaşayan endemik hayvan çeşitleri arasında, Kangal Köpekleri önemli bir yer tutar. Bu köpek türü ülkemize özgü olsa da, dünya çapında ünlüdür. Zeki, cesur ve güçlü olmalarıyla bilinen Kangalların eğitilmesi ise oldukça zordur. Ancak sahiplerine bağlılıkları oldukça yüksektir. Kangal Köpekleri, kişisel koruma ve sürülerin korunması amacıyla birçok ülkeden yoğun talep görmektedir.
Çoğunlukla çoban köpeği olarak adlandırılsa da Kangal aslında bir gütme köpeği değildir. Onun esas ve ne iyi yaptığı iş çiftlik hayvanlarını kurtlara, ayılara ve çakallara karşı korumaktır. Kangalların korumacılığı, gücü ve sadık oluşu ve çocuklarla diğer hayvanlara karşı nazik tavırları onu aileler için de en iyi koruma köpeklerinden biri yapar.
Çoğunlukla çoban köpeği olarak adlandırılsa da Kangal aslında bir gütme köpeği değildir. Onun esas ve ne iyi yaptığı iş çiftlik hayvanlarını kurtlara, ayılara ve çakallara karşı korumaktır. Kangalların korumacılığı, gücü ve sadık oluşu ve çocuklarla diğer hayvanlara karşı nazik tavırları onu aileler için de en iyi koruma köpeklerinden biri yapar.
2. Van Kedisi Van yöresi kökenli, iyi bir yüzücü olan, gözleri mavi veya kehribar rengi veya biri mavi diğeri kehribar olabilen, nadide ve asil bir kedi ırkıdır. Asaletini ve beyaz rengini paylaşmakla birlikte, önemli farklılıkları da bulunan Ankara kedisi ile karıştırılmamalıdır. Genelde Van kedisi yavrularının iki kulağı arasında bir veya iki adet siyah nokta bulunur Van kedisinin göz rengi üç gruba ayrılır. Her iki gözü mavi (daima turkuaz mavisi), her iki gözü kehribar (Sarı renk ve tonları, çok nadiren kahverengi) ve tek-göz (Diskromatopsi; yani bir gözü mavi diğer gözü kehribar renkte olanlar) diye gruplandırılır. Mavi renk, daima turkuvaz mavisi özelliğinde olurken, kehribar rengi farklı tonlarda görülebilir.
2. Van Kedisi Van yöresi kökenli, iyi bir yüzücü olan, gözleri mavi veya kehribar rengi veya biri mavi diğeri kehribar olabilen, nadide ve asil bir kedi ırkıdır. Asaletini ve beyaz rengini paylaşmakla birlikte, önemli farklılıkları da bulunan Ankara kedisi ile karıştırılmamalıdır. Genelde Van kedisi yavrularının iki kulağı arasında bir veya iki adet siyah nokta bulunur Van kedisinin göz rengi üç gruba ayrılır. Her iki gözü mavi (daima turkuaz mavisi), her iki gözü kehribar (Sarı renk ve tonları, çok nadiren kahverengi) ve tek-göz (Diskromatopsi; yani bir gözü mavi diğer gözü kehribar renkte olanlar) diye gruplandırılır. Mavi renk, daima turkuvaz mavisi özelliğinde olurken, kehribar rengi farklı tonlarda görülebilir.
Van kedisi ve Batı dünyasındaki Turkish Van farklı kedilerdir. Ancak, Turkish Van isimli kedi cinsi de iyi yüzücüdür ve göz renkleri üç çeşittir. Aradaki farkın az çok anlaşılmaya başladığı günümüzde, safkan Van kedisi, Turkish Van'den ayırmak için, Batı literatüründe de Türkçe olarak "Van kedisi" şeklinde anılmaktadır.
Van kedisi ve Batı dünyasındaki Turkish Van farklı kedilerdir. Ancak, Turkish Van isimli kedi cinsi de iyi yüzücüdür ve göz renkleri üç çeşittir. Aradaki farkın az çok anlaşılmaya başladığı günümüzde, safkan Van kedisi, Turkish Van'den ayırmak için, Batı literatüründe de Türkçe olarak "Van kedisi" şeklinde anılmaktadır.
3. Denizli Horozu ''Her horoz kendi kümesinde öter Denizli Horozu ise her yerde öter''Denizli'nin sembolü olan "Denizli Horozu", renk ve vücut yapısı itibariyle ahenkli uzun ve güzel ötüşleriyle, ilimize en uzak yörelere kadar isim yapmış yerli bir türdür. Bazılarına göre Osmanlı imparatorluğu zamanında Arnavutluk'tan İstanbul'a getirilen uzun ötüşlü Berat Horozlarının Denizli'ye getirilmesi ve Denizli'deki yerli tavuklarla melezleşmesinden oluştuğu üretildiği söylenmekte ise de bu doğru değildir.Zira renk ve vücut yapısı bakımından aralarında hiç bir benzerlik yoktur. Denizli Horozu bu bölgedeki insanların eskiden beri uzun ötüşlü horozlara gösterdikleri özen sonucu kendiliğinden oluşmuş bir ırktır.
3. Denizli Horozu ''Her horoz kendi kümesinde öter Denizli Horozu ise her yerde öter''Denizli'nin sembolü olan "Denizli Horozu", renk ve vücut yapısı itibariyle ahenkli uzun ve güzel ötüşleriyle, ilimize en uzak yörelere kadar isim yapmış yerli bir türdür. Bazılarına göre Osmanlı imparatorluğu zamanında Arnavutluk'tan İstanbul'a getirilen uzun ötüşlü Berat Horozlarının Denizli'ye getirilmesi ve Denizli'deki yerli tavuklarla melezleşmesinden oluştuğu üretildiği söylenmekte ise de bu doğru değildir.Zira renk ve vücut yapısı bakımından aralarında hiç bir benzerlik yoktur. Denizli Horozu bu bölgedeki insanların eskiden beri uzun ötüşlü horozlara gösterdikleri özen sonucu kendiliğinden oluşmuş bir ırktır.
Denizli Horozu Denizli Horozunun gözleri siyah ve sürmelidir. Bacakları koyu gri veya mor, ibik balta ibik şeklinde, kulakçık kırmızı veya kırmızı üzerinde beyaz benekli genel renk, siyah kirli beyaz ortaklaşa karışım halindedir. Bazen kanat tüyleri üzerinde kahverengi renkler bulunur. Al horozlarda ise siyah-kırmızı ortaklaşa karışım halindedir. Canlı ağırlık ortalama 3-3.5 kg. civarındadır.Denizli Horozunun sesi, tonuna ve netliğine göre de sınıflandırılır. Ses tonuna göre ince, davudi, kalın ses olmak üzere 3'e ayrılır. Davudi ses, ince sesle kalın ses arasında ve kalın sese yaklaşan tek bir sestir. Niteliğine göre net ses, hüzünlü ses, cırtlak ses, dalgalı ses (alaycı ses) olmak üzere 4'e ayrılır.
Denizli Horozu Denizli Horozunun gözleri siyah ve sürmelidir. Bacakları koyu gri veya mor, ibik balta ibik şeklinde, kulakçık kırmızı veya kırmızı üzerinde beyaz benekli genel renk, siyah kirli beyaz ortaklaşa karışım halindedir. Bazen kanat tüyleri üzerinde kahverengi renkler bulunur. Al horozlarda ise siyah-kırmızı ortaklaşa karışım halindedir. Canlı ağırlık ortalama 3-3.5 kg. civarındadır.Denizli Horozunun sesi, tonuna ve netliğine göre de sınıflandırılır. Ses tonuna göre ince, davudi, kalın ses olmak üzere 3'e ayrılır. Davudi ses, ince sesle kalın ses arasında ve kalın sese yaklaşan tek bir sestir. Niteliğine göre net ses, hüzünlü ses, cırtlak ses, dalgalı ses (alaycı ses) olmak üzere 4'e ayrılır.
4. Karaman Koyunu ''Karaman'ın koyunu sonra çıkar oyunu''Karaman Koyunu, ülkemize has hayvan türlerinden bir tanesidir. Sağlam ve iri yapılıdır. Sağrı cidagodan biraz yüksektir. Boyun uzun, göğüs dar, sağrı düşük ve bacaklar yüksektir. Kulak büyük, enli, s arkık ve yana doğru yatıktır. Baş vücuda nazaran uzun ve öne doğru incelmiştir. Baş profili alnın bu runa geçiş yerinden biraz yukarıda hafif çukurluk gösterir. Burun dişilerde az veya çok, koçlarda be lirgin şekilde dışbükeydir.Vücut rengi kızıldan mora kadar değişmekle birlikte göz, ağız ve burun etrafı daha açık, baş ve ayaklar vücuda nazaran daha koyu renklidir. Yüz ve baş genel olarak yapağısızdır. Karın ve boyun genellikle çıplak veya seyrek örtülüdür. Bacaklar bileklerden itibaren yapağısızdır. Yap ağı kaba karışıktır. Erkekler çoğunlukla boynuzludur. Boynuzlar büyük ve helezonidir, dişiler ise zayıf boynuzlu veya boynuzsuz olabilir. Yağlı kuyrukludur. Kuyruk omurları iki defa bükülme yaptığından S formundadır.
4. Karaman Koyunu ''Karaman'ın koyunu sonra çıkar oyunu''Karaman Koyunu, ülkemize has hayvan türlerinden bir tanesidir. Sağlam ve iri yapılıdır. Sağrı cidagodan biraz yüksektir. Boyun uzun, göğüs dar, sağrı düşük ve bacaklar yüksektir. Kulak büyük, enli, s arkık ve yana doğru yatıktır. Baş vücuda nazaran uzun ve öne doğru incelmiştir. Baş profili alnın bu runa geçiş yerinden biraz yukarıda hafif çukurluk gösterir. Burun dişilerde az veya çok, koçlarda be lirgin şekilde dışbükeydir.Vücut rengi kızıldan mora kadar değişmekle birlikte göz, ağız ve burun etrafı daha açık, baş ve ayaklar vücuda nazaran daha koyu renklidir. Yüz ve baş genel olarak yapağısızdır. Karın ve boyun genellikle çıplak veya seyrek örtülüdür. Bacaklar bileklerden itibaren yapağısızdır. Yap ağı kaba karışıktır. Erkekler çoğunlukla boynuzludur. Boynuzlar büyük ve helezonidir, dişiler ise zayıf boynuzlu veya boynuzsuz olabilir. Yağlı kuyrukludur. Kuyruk omurları iki defa bükülme yaptığından S formundadır.
Akkaraman Koyunu İki çeşit Karaman Koyunu bulunmaktadır. Mor olanın özelliklerinin bir çoğunu taşıyan Akkaraman koyunu farklıları da vardır. Türkler için çok değerli bir canlı türü olan akkoyunlar, bir devlete bile ismini verecek kadar kıymet görmüştür.
Akkaraman Koyunu İki çeşit Karaman Koyunu bulunmaktadır. Mor olanın özelliklerinin bir çoğunu taşıyan Akkaraman koyunu farklıları da vardır. Türkler için çok değerli bir canlı türü olan akkoyunlar, bir devlete bile ismini verecek kadar kıymet görmüştür.
5. Ankara Keçisi Asıl ismi tiftik keçisidir. Orta Asya'dan Anadoluya göç sırasında getirilmiş bir ırktır. Daha çok Ankara'da bulunduğu için Ankara keçisi olarak adlandırılır. Vücut örtüsü, gümüş renginde, ince, uzun, parlak tiftiklidir. Büyük boynuzları ince ve kısa kuyrukları vardır. Tiftik, gümüş beyazı rengi, parlaklığı, uzunluğu, elastik olması, nem çekmesi, ısıya dayanıklılığı, iyi boya alması ve diğer tekstil elyafı ile karışabilmesi gibi özelliklerinden dolayı tekstil sanayiince tercih edilmektedir.
5. Ankara Keçisi Asıl ismi tiftik keçisidir. Orta Asya'dan Anadoluya göç sırasında getirilmiş bir ırktır. Daha çok Ankara'da bulunduğu için Ankara keçisi olarak adlandırılır. Vücut örtüsü, gümüş renginde, ince, uzun, parlak tiftiklidir. Büyük boynuzları ince ve kısa kuyrukları vardır. Tiftik, gümüş beyazı rengi, parlaklığı, uzunluğu, elastik olması, nem çekmesi, ısıya dayanıklılığı, iyi boya alması ve diğer tekstil elyafı ile karışabilmesi gibi özelliklerinden dolayı tekstil sanayiince tercih edilmektedir.
Turkiye’nin adını tum dunyaya duyurmaktadır. Ankara kecisi, Ankara’nın tum ilcelerinde yetiştirilmekle birlikte, en cok urun alınan ilceler Ayaş, Beypazarı, Gudul ve Nallıhan ilceleridir. Bu kecinin yunu olan tiftik, hayvansal kaynaklı elyafın “ozel kıl elyafı” bolumunde yer almaktadır. Hem uretiminin fazlalığı, hem de sahip olduğu bazı ozellikleri nedeniyle tiftik, bu grupta yer incelenen kaşmir, alpaka, devetuyu, keci kılı vb. hayvansal elyafın ilk sıralarında yer alır. Gunumuzde dokuma sanayinde yapağıdan sonra en cok kullanılan ve aranılan bir elyaf olduğu rahatlıkla soylenebilir. Bir tekstil elyafı olmasına karşın, genelde dokuma sanayinde saf olarak kullanılmaz. Pamuk, yun, tabii ve akrilik gibi suni elyafl arla değişik oranlarda karıştırılarak kullanılır. En buyuk tuketimi tekstil sanayindedir. Kumaşlarda, lüks battaniyelerde, halıcılıkta, dokuma endustrisinde, peruk ve oyuncak sanayinde ve paraşut ipi yapımında kullanılır.
Turkiye’nin adını tum dunyaya duyurmaktadır. Ankara kecisi, Ankara’nın tum ilcelerinde yetiştirilmekle birlikte, en cok urun alınan ilceler Ayaş, Beypazarı, Gudul ve Nallıhan ilceleridir. Bu kecinin yunu olan tiftik, hayvansal kaynaklı elyafın “ozel kıl elyafı” bolumunde yer almaktadır. Hem uretiminin fazlalığı, hem de sahip olduğu bazı ozellikleri nedeniyle tiftik, bu grupta yer incelenen kaşmir, alpaka, devetuyu, keci kılı vb. hayvansal elyafın ilk sıralarında yer alır. Gunumuzde dokuma sanayinde yapağıdan sonra en cok kullanılan ve aranılan bir elyaf olduğu rahatlıkla soylenebilir. Bir tekstil elyafı olmasına karşın, genelde dokuma sanayinde saf olarak kullanılmaz. Pamuk, yun, tabii ve akrilik gibi suni elyafl arla değişik oranlarda karıştırılarak kullanılır. En buyuk tuketimi tekstil sanayindedir. Kumaşlarda, lüks battaniyelerde, halıcılıkta, dokuma endustrisinde, peruk ve oyuncak sanayinde ve paraşut ipi yapımında kullanılır.
Bugünün gazete manşetleri için tıklayın >