Ukrayna'da bitmek bilmeyen kriz

Ukrayna krizi, 21. Yüzyılı siyasi ve ekonomik açıdan yönlendirebilecek risk ve tehlikelerle doludur. Batılı ülkeler ve Rusya arasındaki bu kavga birçok devleti olumsuz etkilemiş ve etkilemeye devam etmektedir.

SSCB’nin dağılmasından sonra Ukrayna kendi tarihini yazıp ilerlemeye çalışan ülkelerden biri olmuştur.

Ukrayna’da yaşayan insanlar Slav ırkından olmasına rağmen Ukrayna'da insanların bir kısmında Ukrayna milliyetçiliği akımı oluşmuştur.

Azınlık dillerinden Rusçanın anadil olması ve ülkede hala Ruslara ait mimari yapıların olması, Rusların ve bazı Ukraynalıların Slav birliğinden bağlarını koparamamasına sebep olmuştur.

Ülkedeki insanların büyük bir çoğunluğu Hristiyan olmasına rağmen insanların çok farklı mezhep ve kiliselere bağlı olmaları da insanlar arasında bütünleştirici gücün önündeki başka bir engeldir.

Neler yaşandı?

Ukrayna’daki ayaklanmalar, Yanukoviç hükümetinin AB Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayı reddetmesi üzerine ortaya çıktı. Binlerce AB yanlısı Ukraynalı, Cumhurbaşkanı Yanukoviç’in kararından vazgeçmesi ve AB ile anlaşmaya gitmesi için meydanlarda gösteriler düzenlemeye başladı. Yanukoviç ise bunu reddetti ve protestolar sürdü.

Ukrayna’da muhaliflerin yönetime el koyması ve Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Rusya’ya kaçmasının ardından, Kırım’ın Sivastopol şehrinde Rusya yanlısı gösteriler başladı. Rus yapımı giysiler giyen fakat herhangi bir arma veya bayrak taşımayan Rus yanlısı milisler, Kırım yarımadasında kontrolü ele geçirdi.

• Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi Batı kamuoyunda büyük tepkiye neden olmuştur. NATO, Rusya'nın Kırım'ı ilhakını uluslararası hukukun ihlali olarak değerlendirmişti. Almanya ve Türkiye’de o dönemde sert çıkışları ile Kırım ilhakına karşı çıkmıştır.

16 Mart 2014 tarihinde Kırım’da referandum yapıldı. %83 oranında katılımın olduğu referandum sonucunda; Kırım'da %96.77 oranında Rusya'ya bağlanmak yönünde oy kullanılmıştır. 17 Mart 2014 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın Kırım'ı ilhakını onaylayan imzayı atmış ve Kırım resmen Rusya'ya katılmıştır.

Rusya Federasyonu’nun Kırım’ı ilhakıyla Ukrayna’daki siyasi durum farklı bir boyuta taşındı. Nisan 2014’te başlayan ayrılıkçı hareket ve şiddet eylemleriyle, ağır silahların da kullanıldığı çatışmalar baş gösterdi. Çatışmalarda binlerce kişi hayatını kaybetti.

Çatışmalar hala devam ediyor

Ukrayna'nın doğusunda sözde yönetim ilan eden Rusya yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna birlikleri arasındaki çatışmalar diplomatik çabalara rağmen durdurulamıyor.

Batı için Ukrayna neden önemli?

Konumu sebebiyle Avrupa devletleri ve Rusya devleti arasında kalan Ukrayna bu devletlerinin birbirleriyle olan mücadelelerinde arada kalmış ve yıpratılmıştır.

Ukrayna, AB açısından enerji yolları üzerinde bulunması Ukrayna'nın jeopolitik önemini arttıran bir faktördür. AB kullandıgı gazın yaklaşık ¼’ünü Rusyadan sağlıyor. Bu yüzden Ukrayna meselesinde ciddi adımlar atamadılar.

Tarihte örnekleri görüldüğü gibi AB ülkeleri ile Rusya arasında herhangi bir siyasi kriz yaşanırsa Rusya doğalgazı cezalandırma aracı olarak kullanmıştır. 2006 ve 2009’daki doğalgaz krizlerinde bu durum görülmüştür.

Ukrayna'nın ABD açısından önemi ise Rusya’ya komşu olmasıdır.

Ukrayna NATO’ya girerse ABD ,Rusya’nın sınırlarına NATO askerlerini gönderebilecek ve Rusya’ya bir gözdağı verebilecektir.

Bunun yanı sıra ABD, Rusya’nın daha çok askeri harcama yapmasını öngörüp, Rusya’yı ekonomik anlamda zor durumda bırakmak istiyordu. Bu yüzden Ukrayna meselesinde ciddi adımlar atamıyorlar.

Ukrayna'nın coğrafi yapısı

Ukrayna, Avrupa kıtası sınırları içerisindedir. Kuzeyinde Beyaz Rusya; doğusunda Rusya Federasyonu; güneyinde Moldova, Romanya ve Karadeniz; batısında Çek Cumhuriyeti ve Polonya yer alır. Karadeniz'den dolayı Türkiye, Bulgaristan ve Gürcistan ile komşuluğu vardır.

Demografik yapısı

Ukrayna’da son yıllarda sağlıklı bir nüfus tespiti yapılamasa bilinen son verilere göre Ukrayna'nın nüfusu 49 milyondur.

Nüfusun % 77,8’ini oluşturan Ukraynalıların dışında, 130 etnik gruba mensup 10 milyon Ukrayna vatandaşı bulunmaktadır.

En büyük etnik azınlık, nüfusun % 17,3’ünü oluşturan Rus kökenlilerdir. Belaruslu, Moldovalı, Kırım Tatarı (% 0,5), Bulgar, Polonyalı, Macar, Romen, Rum, Kazan Tatarı, Ermeni, Azeri, Özbek, Türkmen, Ahıska Türkü azınlıklar da önemli oranda (% 4,9) bulunmaktadır.

Ukrayna nüfusunun çoğunluğu Hristiyandır ama ülkede bulunan Hristiyanların farklı mezhep ve kiliselere bağlı olması ülkedeki parçalanmışlığı göstermektedir.