8 Ekim'den bu yana çatışmaların devam ettiği Lübnan'ın güneyinde, çiftçiler çok büyük ekonomik kayıplar yaşıyor

Lübnan'ın güneyinde İsrail ordusu ile Hizbullah arasında yaklaşık 4 aydır devam eden çatışmalar nedeniyle büyük zarara uğrayan Lübnanlı çiftçiler, İsrail'in attığı beyaz fosfor bombası nedeniyle topraklarının zehirlenmesinden ve uzun süre tarım yapamamaktan endişe ediyor.

Zengin su kaynaklarına sahip Lübnan'ın güneyindeki bereketli topraklarda zeytin, ceviz, portakal, mandalina, kayısı, şeftali ve elmanın yanı sıra avokado ve muz gibi tropikal meyveler kolaylıkla yetişiyor.

Ancak Hizbullah ile İsrail ordusu arasında 8 Ekim 2023'ten beri 120 kilometrelik sınır bölgesinde neredeyse her gün çatışmalar yaşanıyor.

• Lübnan'ın güneyindeki çiftçiler ise saldırı tehdidi nedeniyle arazilerine gidemiyor ve İsrail'in fırlattığı beyaz fosfor bombası nedeniyle uzun süre topraklarının kirli ve zehirli kalmasından endişe duyuyor.

Ülkenin güneyinde, İsrail sınırının hemen yanında yer alan Nebatiye vilayetinin Mercayun ilçesindeki çiftçiler, tarım yetkilileri ve çevre uzmanları, çatışmanın tarım üzerindeki etkisini ve risklerini şöyle dillendiriyor:

"Ekimden bu yana bahçeye sadece 3 kez gidebildim"

İsrail sınırına birkaç kilometre mesafedeki Hristiyan nüfusun yoğunlukta olduğu Mercayun ilçesinde çiftçilik yapan Şahin Hanna Şahin'in evi ve bahçesi arasındaki mesafe bir kilometreden az.

Şahin, 8 Ekim 2023'ten bu yana sadece 3 kez, büyük endişe ve korku içerisinde avokado, zeytin ve ceviz ağaçlarının olduğu bahçesine inebildiğini ve sadece birkaç saat kalıp hemen geri dönmek zorunda kaldığını söylüyor.

Bahçesinin İsrail'e ait Metula yerleşim biriminden sadece 3 kilometre mesafede yer aldığını, bu bölgede Hizbullah ve İsrail ordusu arasında şiddetli çatışmaların yaşandığını aktaran Şahin, bahçesine 3'ten fazla füzenin isabet ettiğini ve ağaçlara hasar verdiğini belirtiyor.

Sadece 35 dönüm arazi üzerinde toplanmaya hazır 10 tona yakın avokadonun ağaçta kaldığını belirten Şahin, şöyle devam ediyor:

"Elbette dalda kalıp alamadığım mahsulün çürümesinden dolayı çok üzgünüm. Zeytin bahçem de var. Güvenlik tehdidi nedeniyle sadece yüzde 10'luk kısmını toplayabildim, gerisi dalında kaldı ve şimdi de tek tek yere düşüyor."

Geçen sene 1600 litre zeytin yağı sıktım. Bu sene 15 teneke alabildim. Aynı şekilde yine cevizlerim var. Toplayamadım ve yere düştüler.

Şahin, geçen sene yaz mevsiminde bazı tüccarların bahçesindeki mahsul karşılığında kendisine peşin ödeme yaptığını ancak kendisinin mal teslim edemediğini dile getirerek "25 bin dolar borcum var. Mahsulü peşinen satmıştım. Parayı aldım ancak mahsulü teslim edemedim." diyor.

Lübnanlı çiftçi, çatışmaların yaz mevsimine kadar uzamasından endişe duyduklarını ifade ederek, o zamana kadar Mercayun ovasına kimsenin gidemeyeceğini dile getiriyor.

"Çiftlikte faaliyetler yüzde 80 düştü"

Mercayun ilçesinde tavuk ve yumurta çiftliği bulunan Fuad el-Hamra da ansızın patlak veren çatışmalardan dolayı büyük zararla karşı karşıya kalan bölgedeki çiftçilerden biri. Hamra yaşadığı sorunlara dair şunları söylüyor:

Çatışmalar başladığından beri birçok sorun karşımıza çıktı. Tavuklar saldırı veya patlama sesini duyunca bir araya gelip üst üste çıkıyor ve ölüyor. Beyrut'tan buraya yem getirmek istiyorum ancak yol tehlikeli olduğundan dolayı kimse gelmek istemiyor ve masraf artıyor.

Ölüm tehdidi ve İsrail'in aralıksız saldırısı nedeniyle sınır bölgesinde neredeyse kimsenin kalmadığını aktaran Hamra, "İnsan kalmayınca ürünü kime satacağız. Tavuğu kesip dondurucuya koymak istiyoruz ama elektrik sorunu var. Çiftliğimizde faaliyetler yüzde 80 oranında düştü. Eğer durum bu şekilde devam ederse işi tamamen durduracağız." diye konuşuyor.

"Bölgedeki çiftçilerin zararı yüzde 80'in üzerinde"

Lübnan Tarım Bakanlığı Mercayun İlçesi Tarım Müdürü Fuad Vensa da bölgedeki çiftçilerin durumunun içler acısı olduğunu, hükümetin 2019'dan beri yaşadığı ekonomik krizden dolayı kimseye yardım edemediğini aktarıyor.

• Çiftçilerin en büyük sorununun bahçelerindeki zeytin ve cevizlerin hasadını yapamamaları olduğunu söyleyen Vensa, aynı zamanda, tahıl ekim zamanı gelmiş olmasına rağmen kimsenin toprağını süremediğine dikkati çekiyor.

Çiftçilerin ve Lübnan'ın güneyindeki tarım ve tarımcının ne kadar zarar uğradığının tam tespiti için sahaya inilmesi gerektiğini ancak bunun bu şartlarda pek mümkün olmadığını söyleyen Vensa, "Ancak tahminimize göre bölgedeki çiftçilerin zararı yüzde 80'in üzerinde." ifadelerini kullanıyor.

Lübnan'da 8 bölgenin toprağında yüksek oranda fosfor tespit edildi

İsrail ordusu, 8 Ekim 2023'ten bu yana özellikle sınıra yakın olan Kefr Killa, Udeysa, Merkaba, Ayta eş-Şaab, Hiyam ve Blida beldelerine yoğun şekilde beyaz fosfor bombası ile saldırıyor.

Lübnan'da çevre ile ilgili konularda farkındalık oluşturmak için mücadele eden mühendis Mustafa Raad, Beyrut Amerikan Üniversitesi ve Lübnan Tarım Bakanlığı'ndan ortak bir heyetin yürüttüğü çalışmaların neticesinde ülkenin güneyindeki topraklardan alınan numunelerin birçoğunda yüksek oranda fosfor maddesine rastlandığını söylüyor.

• Laboratuvar ortamında yapılan incelemelerde ülkenin güneyindeki 8 bölgede fosfor maddesi bulundu. Beyaz fosfor bombası nedeniyle 460 hektarlık alan tamamen yandı. Bu alan içerisinde 40 bin zeytin ağacı da vardı.

Lübnanlı mühendis Raad'a göre, fosfor bombalarının düştüğü bölgelerde tarım faaliyetlerinin yapılması hâlihazırda insan sağlığı için büyük risk taşıyor.