Adı Türkistan eyaleti olarak değiştirildi
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev 19 Haziran’da Güney Kazakistan eyaletinin adının Türkistan Eyaleti olarak değiştirilmesine ve Türkistan şehrinin bu eyaletin merkezi olmasına ilişkin kararnameyi imzaladı.
Türkistan kentini yüzyıllardır Türk dünyasının siyasi ve manevi hayatının kalbi konumunda olan bir şehir olarak tanımlayan Nazarbayev bu gelişmenin şehre yeniden bir kültür havzası olma imkânı tanıyacağını ve şehri ekonomik olarak kalkındıracağını açıkladı.
Nazarbayev, verilen kararla birlikte, büyük şehir statüsü kazandırılacak Çimkent için de “Çimkent, sadece ülkemizin değil, Orta Asya bölgesinin yatırımlar, teknolojiler ve entelektüel kaynakları için yeni merkez olacaktır. Bunun için bütün imkânlar ve gerekli potansiyel mevcut.” açıklamasında bulundu. Güney Kazakistan eyaleti, adının Türkistan olarak değiştirilmesiyle resmi olarak Türkistan ismini taşıyan tek bölge oldu.
20. Yüzyıldan önce Türkistan kelimesi, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın tamamını; Kazakistan, Afganistan ve İran topraklarının ise bir kısmını kapsayan geniş bir coğrafya için kullanılan bir isimdi. Tarihten bu yana Türklerin bu bölgede kurdukları devletlerle Türkistan veya diğer bir adı ile “Türkeli” olarak anılan coğrafyanın sınırları değişti. Kurulan devletlerin sınırları genişledikçe Türkistan algısı da gittikçe genişledi ve bugünkü boyutuna ulaştı. Fakat Bolşevik devrimi ile birlikte bölgenin bir kısmını yönetimi altına alan Sovyetler Birliği, Kazakistan’ın bir bölümünü ve Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Tacikistan’ın tamamını kapsayan Batı Türkistan tanımını kaldırarak yerine “Orta Asya” mefhumunu yerleştirdi. İlerleyen yıllarda Rusya tarafından da benimsenecek bu tercihle Sovyetler Birliği Batı Türkistan bölgesinde Türkistan kavramı ile oluşturulan ortak kültür ve algıyı yıkmayı hedefliyordu. Sovyetler’in 1944’te kurulmuş olan Doğu Türkistan Cumhuriyetine karşı Çin’i desteklemesi de aynı nedenlere dayanıyordu.
1884’de Çin’deki Mançu İmparatorluğunca işgal edilen Doğu Türkistan bölgesi 1933’te Çin’e karşı verdiği bağımsızlık savaşını kazanarak Doğu Türkistan Cumhuriyetini kurdu. Bölgede Türkistan ismini taşıyan bir ülkenin varlığından rahatsız olan Sovyetler Birliği bölgeye müdahale ederek Çin ve Doğu Türkistanlılar arasında Doğu Türkistan’ın Çin’den ayrılmamasını kapsayan bir anlaşma imzalattı. İmzalanan anlaşmaya rağmen ülkedeki çatışmalara durulmayınca Sovyetler Birliği tarafından 1938’de Doğu Türkistan Cumhuriyeti yıkıldı ve bağımsızlık taraftarları öldürüldü. Yapılan müdahaleler ülke içindeki bağımsızlık isteğini söndüremeyince ayaklanan halk tarafından 1944’te tekrar Doğu Türkistan Cumhuriyeti kuruldu. Kurulduğu andan beri Rusya’nın da desteğini alan Çin ile çatışmaya devam eden Doğu Türkistan Cumhuriyeti nihayetinde 1949’da Çin tarafından işgal edildi. Bu bölgenin işgalden sonra Sincan Uygur Özerk Bölgesi olarak anılmaya başlanması Türkistan kelimesi siyasi literatürden silinmesine sebep oldu.
Kazakistan’ın Güney Kazakistan eyaletinin ismini Türkistan olarak değiştirmesinin ekonomik faydalar getirmesinin yanısıra, Orta Asya hakları için ortak bir kültürü simgeleyen Türkistan mefhumunu bölgede tekrar canlandıracağı düşünülüyor.