Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurucusu babası Resulzade, 70 yıl önce bugün vefat etti
Azerbaycanlılar için bağımsızlığın sembolü slogan haline gelen "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez" sözlerinin sahibi Mehmet Emin Resulzade'nin anısı hâlâ hem Azerbaycan'da hem de hayatının bir kısmını geçirdiği Türkiye'de yaşatılıyor.
Müslüman Doğu'nun ilk demokratik cumhuriyeti kabul edilen ve 28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilân eden Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade'nin vefatının üzerinden 70 yıl geçti.
Modern Azerbaycan millî kimliğinin oluşmasında büyük rol oynayan, gazetecilik ve siyasî faaliyetleriyle hayatı boyunca ülkesinin bağımsızlığı ve toplumun aydınlanması için çalışan Resulzade'nin anısı, hem Azerbaycan'da hem de hayatının bir kısmını geçirdiği Türkiye'de yaşatılıyor.
- Azerbaycanlılar için bağımsızlığın sembolü slogan haline gelen "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez" sözlerinin sahibi Resulzade, 31 Ocak 1884'te Bakü'nün Novhanı köyünde doğdu.
Genç yaşından itibaren siyasetle ilgilenen Resulzade, Çarlık rejimi aleyhtarı bazı siyasî parti ve örgütlerde çalışmalar yürüttü, çeşitli gazete ve dergilerde yazdı.
Çar rejiminin baskıları karşısında 1909'da İran'a giderek burada gazetecilik yapan ve siyasetle uğraşan Resulzade, meşrutiyet rejimi feshedildikten sonra İran'da da baskılarla karşılaşınca 1911'de Türkiye'ye gitmek zorunda kaldı.
Resulzade, daha sonra Bakü'ye dönerek Müsavat Partisi'ne üye oldu ve 1917'de bu partinin Genel Başkanı seçildi.
Millî Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurulmasını ilân etti
- Resulzade, 1918'de Azerbaycanlı aydınların oluşturduğu Millî Konseyin Başkanı seçildi ve 28 Mayıs 1918'de Millî Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kuruluşunu resmen ilân etti.
Resulzade, 4 Haziran 1918'de Azerbaycan ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan dostluk ve işbirliği anlaşmasına Azerbaycan adına imza attı.
18 Haziran 1918'de Resulzade başkanlığındaki bir heyet, yeni kurulan Kafkasya devletlerinin tanıtılması için düzenlenen konferansa katılmak üzere İstanbul'a geldi. 15 Eylül 1918'de, "Kafkas İslâm Ordusu" ismi verilen Osmanlı ordusu, Bakü'yü Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtardı ve bu haberi, Resulzade'ye dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa verdi.
Bakü'ye dönen Resulzade, hükümette yer almasa da Müsavat Partisi Genel Başkanı olarak parlamentoda aktif çalışmalar yürüttü, hükümetin faaliyetine yön verdi.
Türkiye'ye yerleşti ve Türk vatandaşı oldu
- Bolşeviklerin, Azerbaycan'ı işgalinin ardından tutuklanarak Moskova'ya götürülen Resulzade, Stalin'in ısrarlarına rağmen işbirliği yapmayı kabul etmeyerek Sovyetler Birliği'ni terk etti.
Fransa, Finlandiya, Polonya ve Almanya'da yaşayan Resulzade, Sovyet karşıtı yayınlarla Azerbaycan'ın işgal altında olduğunu dünyaya duyurmaya çalıştı.
Resulzade, 1947'de Türkiye'ye yerleşti ve Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşı oldu.
Ankara'da 1949'da Azerbaycan Kültür Derneği'ni kuran Resulzade, kitaplar yazarak, konferanslar düzenleyerek ülkesinin durumunu anlatmayı sürdürdü.
Resulzade, 6 Mart 1955'te Ankara'da vefat etti ve cenazesi, Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.
Türkiye'de birçok il ve ilçede sokak ve caddelere ismi verilen Resulzade'nin anısı, Ankara Çankaya'daki Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi'nde de yaşatılıyor.