Çatışmanın köklerine inmek

Uzun ve verimli bir akademik serüvenin ardından, 10 Haziran 1998’de hayatını kaybeden Prof. Dr. Fahir Armaoğlu, özellikle son dönem tarihine odaklanmış bir isimdi. Çok sayıda eserinin yanında, “Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları” adlı kitabı, kendisinin akademik yetkinliğini ortaya koyan bir çalışmadır.

“Tarihin hiçbir döneminde ve dünya coğrafyasının hiçbir yerinde, Yahudi ve Filistin halkları gibi birer avuç insan, Filistin gibi avuç içi kadar bir toprağın, bu denli uzun ve sert mücadelesini yapmamıştır. Filistin üzerindeki Arap-Yahudi mücadelesi, modern çağın en uzun kavgasını teşkil etmektedir. Diğer taraftan, 20. yüzyılda hiçbir mesele veya anlaşmazlık, Filistin meselesi kadar ağırlıklı olarak, milletlerarası politikanın bir mihveri, bir ekseni haline gelmemiştir.

Son 40 yılda dünya politikasının en sıcak bölgesi Orta Doğu olmuştur. Milletlerarası politikaya bu kadar uzun süre ve bu kadar yoğun bir şekilde tesir eden başka bir mesele gösterilemez. Burada mühim bir noktayı da belirtmemiz gerekiyor. Bu da Osmanlı İmparatorluğu’nun, Balkanlarda olduğu gibi, Orta Doğu’da da bıraktığı boşluğun, hâlâ istikrarlı bir şekilde doldurulamamış olmasıdır. Filistin meselesi, Türk’ün Orta Doğu’dan çekilmesinin bıraktığı boşluğun yarattığı ve günümüze kadar ulaşan sarsıntıların ancak bir parçasıdır” diyen Armaoğlu, eserinde en ince ayrıntılara girerek, çatışmanın yetkin bir portresini ortaya koyar.

Yazarın akademik mesafe ve tarafsızlık adına tercih ettiği bazı perspektifler, sıradan okuyucuyu belki rahatsız edebilir. Ancak yine de kitap, alanının en vazgeçilmez metinlerinden biri olmayı sürdürüyor.

Filistin Meselesi ve Arap-İsrail Savaşları, Prof. Dr. Fahir Armaoğlu, Kronik Yayınları, İstanbul, 2017