Gine’den Ezher’e: Bir ilim tâlibinin azmi

İslâm ilim tarihinin, misâlleriyle sıklıkla karşılaşılan bir unsuru mevkiindeki, modern zamanlarda artık kendisinden bahsedilmez olan ilim tahsîli için yola çıkma mefhumu, kendisini günümüz dünyasında muazzam bir örneğiyle gösteriyordu. Gineli Mamadou Safaiou Barry isimli 25 yaşındaki bir Afrikalı genç, Ezher’de İslâmî ilimler okumak için Mısır’a gitmişti. İslâm dünyasının hâlâ prestijli bir ilim kurumu olan Ezher’e, Afrika ülkeleri de dahil olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinden talebeler gidiyordu. Bunda şaşılacak bir şey yoktu.

• Mamadou’nun hikâyesini ilginç kılan ise onun bu seyahatini uçakla değil, ikinci el bir bisikletle yapmış olmasıydı. Rehberi ise not defterine basitçe çizdiği Afrika haritası olmuş, Gine’den çıkıp Kâhire’ye ulaşmak üzere takip edeceği güzergâhı burada işaretlemişti.

İslâmî ilimler okumak Mamadou’nun en büyük hayaliydi ve bir şekilde varlığından haberdâr olduğu Ezher bunu yapabileceğine inandığı en zirve yerdi. Uçak bileti, karşılayamayacağı kadar yüksek bir meblağ idi ama bu, Mamadou’nun hayalini söndürecek bir sebep olmamıştı.

Elindeki avucundaki az miktardaki paradan başka; yanına sadece bir yedek kıyafet, bir el feneri ve de bir tornavida alan Mamadou, arkasında kendisiyle gurur duyan bir anne-baba bırakmıştı.

Ezher’e ulaşma umuduyla ormanlardan, çöllerden ve çatışma bölgelerinden geçerek kıta boyunca binlerce kilometre bisikletle gitmişti. Mamadou’nun niyet ettiği iş hiç de kolay değildi. Başaramamak da ihtimal dahilindeydi ve muhtemelen o da bunun farkındaydı. Uluslararası Göç Örgütü'ne ait veriler, sadece geçen yıl Batı Afrika göç yollarında yaklaşık 500 kişinin öldüğünü veya kaybolduğunu gösteriyordu. Daha iyi bir hayat için yola koyulan kişilerin aksine Mamadou, ilim tahsîli için yola çıkmıştı.

Her gün yaklaşık 100 kilometre yol kat eden Afrikalı genç; kimi zaman rota değiştirmek zorunda da kalmıştı. “Şehirlerdeki insanlardan korktuğum için sık sık çalılıklarda uyuyordum. Bisikletimi alıp bana zarar vereceklerini düşünmüştüm.” diyordu.

• Mali, Burkina Faso, Togo, Benin, Nijer ve Çad topraklarında pedal çevirmiş, Sudan'da devam eden bir çatışma sebebiyle Çad’da bir miktar oyalanmak zorunda olmuştu. Geçtiği ülkeler tehlikelerle doluydu. İki kez ayaklanmaların yaşandığı Burkina Faso'da ve bir kez de Togo'da olmak üzere toplamda üç defa gözaltına alınmıştı.

Bir yerde güvenlik güçleri onu dokuz gün boyunca hiçbir suçlamada bulunmadan alıkoymuş ve ardından 56 dolara tekâbul eden bir meblağ karşılığında serbest bırakmışlardı. Hâlbuki bu para yolculuğunun geri kalanı için ayırdığı meblağ idi ve şimdi o da gitmişti. Yine de vazgeçmemişti. Ümitsizliğe kapılmak yoktu. Kâhire’ye varmalıydı. “Bir hayaliniz varsa ona tutunun ve güçlü olun” diyordu Mamadou, “Allah yardım edecektir.”

Türkçedeki bir deyim Mamadou’nun bu hikâyesine ne de güzel bir anlam veriyordu: Allah uçamayan kuşa alçacık dal verir.

Sudan’da yaşananlar dolayısıyla Çad’da eli kolu bağlanan Mamadou’nun yardımına bir Çadlı hayırsever ulaşmıştı. Ona, Sudan’ı baypas ederek doğrudan Mısır’a uçma teklifinde bulunmuş, uçak biletini de hediye etmişti. Artık Kâhire’ye de zaten bir şey kalmamıştı. 4 ay süren yolculuğu 5 Eylül 2023 tarihinde Mısır’da sona ermişti. Uzun ve meşakkatli bir yolculuğun ardından nihayet vardığı Ezher, ona hak ettiğini vermekten geri kalmamıştı. Bu azmi takdir eden Ezher yetkilileri onu tam bursluluk ile ödüllendirmişti.

Mamadou’nun yeni hayali ise Ezher’i başarıyla bitirdikten sonra ülkesi Gine’ye dönmek: “Ülkeme döndüğümde İslâm'ı öğreten, insanlara nasıl hayır yapılacağını anlatan biri olmak istiyorum.”