Güzelliğiyle asırlardır dikkat çeken Sanaa'nın mimarî yapıları, şiddetli yağmur nedeniyle çökme tehlikesi altında
Yemen’in başkenti Sanaa’da etkili olan muson yağmurları, 2 bin 500 yıllık kerpiç evlerde ağır hasara yol açtı. Muson yağmurlarının etkisiyle yüzlerce tarihî yapı risk altına girdi. Yetkililer, halk ve uzmanlarla iş birliği içinde, geleneksel yöntemlerle restorasyon çalışmalarını sürdürüyor. Proje, açılan çatlakların onarılması ve yapısal güçlendirmeyle kültürel mirasın korunmasını hedefliyor.
Sanaa'nın güzelliğiyle dikkati çeken ve UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan evleri, binaların kırılgan yapısının yanı sıra bakımsızlık ve mevsimsel şiddetli yağışların etkisiyle tehdit altında.
- Kentin şiirlere konu olan zengin tarihî dokusu, son haftalarda etkisini artıran yağışların ardından ciddi şekilde zarar görürken yüzlerce kerpiç ev yıkılma riski taşıyor.
Bu nedenle yetkililer hasar gören yapıları kurtarmak için acil restorasyon çalışmaları başlatmak zorunda kaldı.
Yaklaşık 2 bin 500 yıllık geçmişi bulunan Sanaa kentinde, 6 kata kadar yükselen 6 binden fazla kerpiç ev bulunuyor. Kentin mimarisinde süslemeli surlar, camiler, hamamlar, pazarlar ve medreseler dikkati çekiyor.
Acil restorasyon projeleri
Sanaa Belediyesi, Hıfzısıhha Fonu ve Hûsîlerin Bayındırlık Bakanlığı desteğiyle yürütülen proje çerçevesinde, bölgede hasar gören 100’den fazla evin acilen restore edilmesi hedefleniyor.
Yerel kaynaklar, evlerin bir kısmının tamamen yıkıldığını, bir kısmının ise kısmen zarar gördüğünü ve bazılarının da tarihî dokusunun ciddi şekilde hasar aldığını aktarıyor.
Restorasyon projesi için öncelikler, oluşturulan bir değerlendirme komitesi tarafından evlerin gördüğü zarar, sahiplerinin ekonomik durumu ve yapının tarihî değeri dikkate alınarak belirleniyor.
"Yağmur korku sebebi haline geldi"
Yemenli araştırmacı Halid es-Saidi, Eski Sanaa kenti her yağmur mevsiminde yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Yağmur halk için artık bir huzur kaynağı değil adeta bir korku sebebi haline geldiğini belirtti.
Saidi, geçmiş yıllarda onlarca evin kısmen ya da tamamen çöktüğünü, bazı evlerde de büyük çatlaklar ve yapısal tahribatlar meydana geldiğini söyleyerek kentin geleneksel yapım malzemesi olan kerpiç ve alçının, sürekli yağmura maruz kaldığı durumlarda kolayca aşındığını söyledi.
Savaşın yol açtığı yıkım ve bakım eksikliğinin de bu süreci hızlandırdığını ifade eden Saidi, bazı evlerin ise bombardıman ve patlamalardan etkilendiğini kaydetti.
Yerel ve Uluslararası çabalar yetersiz kalıyor
Kentte geçen yıl 500'den fazla evin hasar gördüğünü aktaran Saidi, UNESCO'nun müdahalelerinin çoğunlukla geçici çözümlerle sınırlı kaldığını ve yağmur mevsiminde çatıların örtülmesi gibi yöntemlerle yetinildiğini ancak kapsamlı restorasyon projelerine ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
- "Sanaa yıllardır Dünya Miras Listesi'nde olmasına rağmen, ne uluslararası toplumdan ne de yerel makamlardan bu statüye uygun düzeyde bir koruma gördü."
Saidi, kalıcı bir çözüm için "tarihî şehirleri korumaya yönelik özel bir fon oluşturulması, düzenli bakım ve restorasyon çalışmalarının yapılması ve kentin mimarî kimliğinin korunması" çağrısında bulundu.
Sanaa, geçmişte dünyanın farklı bölgelerinden çok sayıda turistin uğrak noktası olurken, ülkedeki güvenlik sorunları nedeniyle turizm son yıllarda neredeyse tamamen durma noktasına geldi.
Yemen'de İran destekli Hûsîler, Eylül 2014'te başkent Sanaa ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor.
Hûsîler ve hükümet güçleri arasındaki çatışmalar ülkenin altyapısını büyük ölçüde tahrip ederken, yoğun yağış ve sel felaketleri halkın yaşadığı zorlukları artırıyor. Ülkede 2022’den bu yana kırılgan bir ateşkes ortamı bulunsa da siyasî çözüme ulaşılamaması, ekonomik toparlanmayı engelliyor.