Hâlâ yeterli suya ulaşmakta zorlanan Filistinliler, nasıl en çok su sıkıntısı çeken toplumlarından biri haline geldi?

İşgal altındaki Batı Şeria'nın İsrail su borularının ulaşmadığı tozlu köylerinde hurma ağaçları ölüme terk edildi, seralar boş ve ıssız.

Filistinliler, bırakın hayvancılık yapmayı ve meyve ağacı yetiştirmeyi, çocuklarını yıkamak ve çamaşırlarını yıkamak için bile yeterli su alamadıklarını söylüyor.

• Tam tersine, komşu Yahudi yerleşim yerleri ise bir vahaya benziyor.

Bu verimli toprak şeridinde suya erişim mücadelesi, Batı Şeria'nın ve özellikle de Filistinlilerin gelecekte umut ettikleri devletlerin ekmek ambarı olarak gördükleri ve İsraillilerin doğudaki ülkelerini korumanın anahtarı olarak gördükleri Ürdün Vadisi'nin kontrolü için daha geniş bir mücadeleyi yansıtıyor.

• 1990'lardaki geçici barış anlaşmalarının İsrail'e Batı Şeria'nın su rezervlerinin %80'inden fazlasının ve diğer birçok şeyin kontrolünü vermesinden bu yana, Batı Şeria'nın dört bir yanında su sorunları kol geziyor.

Anlaşmalar ayrıca, İsrail ile paylaştığı ve hızla tükenen rezervuarlardan yararlanarak ve İsrail'in devlet tarafından işletilen şirketinden su satın alarak şehirlere su sağlayacak, sınırlı bir özyönetim Filistin hükûmeti yarattı.

• Bu düzenleme, Batı Şeria'nın geri kalan %60'ında tam İsrail sivil kontrolü altında yaşayan Filistinlileri zor durumda bıraktı.

Beş yıl sürmesi planlanan geçici anlaşmalar bugün de geçerliliğini koruyor.

İsrailli insan hakları grubu B'Tselem'in su kriziyle ilgili yakın tarihli bir raporunun yazarı Eyal Hareuveni, "İsrail'in sağladığı su miktarı Filistinlilerin ihtiyaçlarına uyum sağlamadı ve bu durum 1970'lerden bu yana değişmedi." dedi.

Batı Şeria'da yaşayan 500.000 Yahudi yerleşimci, sürekli su sağlayan gelişmiş bir ağ aracılığıyla İsrail su şebekesine bağlı, ancak Filistin şehirleri öyle değil. Yani kavurucu yaz aylarında Filistinliler suyu ancak ara sıra alabiliyor.

• Bölgesel kuraklığın yoğunlaşması, sıcaklıkların artması ve İsrail'in aşırı sağ hükûmetinin bölgede askerî yönetim kurmasıyla birlikte Filistinliler, su sorunlarının daha da kötüleştiğini söylüyor.

"Bu, dokuz yıldır yaşadığımız en zor yaz." diyen Filistin Su Bakanı Mazen Ghunaim İsrail'in ulusal su şirketini, son dokuz hafta içinde Filistin'in Beytüllahim ve El Halil şehirlerine su tedarikini %25 oranında azaltmakla suçladı.

Son su kesintilerinin, Filistinlilere karşı özellikle sert bir tavır sergileyen Başbakan Binyamin Netanyahu'nun aşırı milliyetçi hükûmeti döneminde “siyasî bir sorun” olduğunu söyleyen Ghunaim, “Yerleşimci olsaydık bu sorunu anında çözerlerdi.” dedi.

Kuzey Ürdün Vadisi'ndeki hayvancılıkla uğraşan topluluklarda Filistinlilerin su tüketimi günde yalnızca 26 litre (7 galon). B'Tselem'e göre bu, Dünya Sağlık Örgütü'nün minimum standardı olan 50-100 litrenin çok altında ve burası afet bölgesi olarak değerlendiriliyor.

• B'Tselem, bunun tersine, Ürdün Vadisi'ndeki İsrailli yerleşimcilerin kişi başına günde ortalama 400-700 litre tükettiğini söyledi.