İran, değer kaybeden para birimi riyalden dört sıfırı atıyor
İran Meclisi, Para ve Bankacılık Kanunu’nda değişiklik yapılarak ulusal para biriminden dört sıfırın kaldırılmasını öngören yasa tasarısını kabul etti. İran’da uzun süredir gündemde olan para biriminden sıfırların atılması uygulamasıyla, hesap ve işlemlerin kolaylaştırılması hedefleniyor.
İran Meclisi'nde ulusal para biriminden dört sıfırın kaldırılmasını öngören ve "Riyal" ile alt birimi "Kıran"ın kullanılmasını düzenleyen yasa tasarısı kabul edildi.
İran resmî haber ajansına göre, Meclis'in olağan toplantısında Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin söz konusu tasarıya yönelik itirazları ele alındı.
Oylamada, 290 milletvekili bulunan mecliste 263 milletvekilinden 144’ü "evet", 108’i "hayır" ve 3’ü "çekimser" oy kullandı.
- Ulusal para biriminin "riyal" olarak belirlendiği yasa uyarınca, mevcut 10 bin riyal yeni para birimi ile 1 riyale eşit olacak. Riyalin alt birimi ise kıran (kuruş) olarak belirlendi.
İran Meclisi Ekonomi Komisyonu Başkanı Şemseddin Hüseyni, yaptığı açıklamada, söz konusu düzenlemenin hem yasal boşlukları giderdiğini hem de Merkez Bankası yasasıyla uyum sağladığını söyledi.
Hüseyni, yeni uygulamanın amacının günlük işlemleri kolaylaştırmak, yüksek değerli banknot kullanımını azaltmak, muhasebe sistemlerindeki karmaşıklığı ortadan kaldırmak ve ulusal paranın itibarını güçlendirmek olduğunu vurguladı.
- Reform, yaklaşık yüzde 40 seviyesindeki enflasyonun devam etmesi, ABD yaptırımlarının 2018'de yeniden uygulanmasından bu yana riyalin değerinin yüzde 90'dan fazla düşmesi ve yaygın ekonomik zorluklar ortamında geldi.
Geçiş süreci 3 yıl olacak
Ayrıca, yeni yasaya göre döviz kurları, Yeni Riyal karşısında İran Merkez Bankası tarafından belirlenecek.
Yeni riyal ile mevcut riyalin birlikte dolaşımda olacağı geçiş süreci en fazla 3 yıl olacak. Bu dönemde eski banknot ve madeni paralar kademeli olarak tedavülden kaldırılacak. Geçiş sürecinin tamamlanmasının ardından mevcut riyal üzerinden yapılan tüm sözleşme ve borçlar sadece Yeni riyal veya onun alt birimi olan kıran üzerinden ödenecek.
Tasarı, daha önce de gündeme gelmişti
Para biriminin değiştirilmesi ve sıfırın kaldırılması tartışması ilk kez 1993 yılında Haşimi Rafsancani hükümeti döneminde gündeme geldi.
1970'ler ve 1980'ler boyunca, resmî para biriminin adının değiştirilmesi ve sıfırın kaldırılması konusu konuşmalarda ve medyada defalarca gündeme getirildi. Mahmud Ahmedinejad hükümeti ve bol petrol gelirleri döneminde ise bu konu sessiz kaldı.
Merkez Bankası 2007 yılında bu konuda çalışmalar yürütmüş, 2009 ve 2010 yıllarında ise, özellikle yeni yaptırım dalgasının ardından ülkede enflasyon yeniden yükselişe geçince, para biriminin isminin değiştirilmesi ve resmi para biriminden sıfırın kaldırılması tartışmaları tekrar gündeme geldi. Ancak Merkez Bankası 2010 yılında bu konuda herhangi bir somut adım atmadı.
ABD Başkanı Donald Trump'ın JCPOA'dan çekilmesiyle birlikte, Ruhani'nin cumhurbaşkanlığı döneminde tek haneli rakamlara ulaşan enflasyon yeniden yükselmeye başladı. Ağustos 2019'da Ruhani hükümeti, İslâmî Danışma Meclisi tarafından onaylanan mevcut yasa tasarısını hazırladı. Bu, bu konudaki ilk pratik adımdı. Birkaç ay sonra, Mayıs 2020'de İslâmî Danışma Meclisi, Ruhani hükümetinin tasarısını onayladı, ancak parlamentonun kararına Koruyucular Konseyi karşı çıktı.