İran'da cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılacak adaylar belli oldu

İran'da gelecek ay yapılacak 13. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılacak adaylar resmi olarak ilan edildi.

İran devlet televizyonuna göre, adayların rejime bağlılığı ile siyasi, ahlaki ve dini sabıkalarını inceleyen Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK), 18 Haziran'da düzenlenecek seçimlere katılacak 7 adayı duyurdu.

• Buna göre, muhafazakar kimlikleriyle bilinen Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi, eski Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Genel Sekreteri Muhsin Rızai, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri ve Nükleer Başmüzakereci Said Celili, Milletvekili Emir Hüseyin Kadızade Haşimi ve eski milletvekili Ali Rıza Zakani, konseyden adaylık izni aldı.

Reformist kimliğiyle tanınan isimlerden ise eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve eski İsfahan Valisi Muhsin Mihralizade ile Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti'ye adaylık izni verildi.

Başlıca reformist adaylar konsey tarafından reddedildi

• AKK'den yapılan açıklamayla, ılımlı muhafazakar eski Meclis Başkanı Ali Laricani, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ile reformistlerin adaylarından Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, eski İran Meclisi Milletvekili Mesud Pizişkiyan ve Mustafa Taczade'nin adaylık başvuruları resmen reddedilmiş oldu.

Reformistler daha önce yaptıkları açıklamada kendi adaylarının AKK tarafından onaylanmaması durumunda seçimlere katılmayacaklarını duyurmuştu.

Söz konusu adayların isimleri dün gece Fars Haber Ajansı tarafından gayriresmi olarak açıklanmış, reformistlerin belirlediği adaylardan hiçbirinin bu isimler arasında yer almaması kamuoyunda eleştirilere neden olmuştu.

• Tepkiler üzerine Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin ülke lideri Ali Hamaney'e bir mektup yazdığı ve AKK tarafından onaylanan listenin tekrar gözden geçirilmesi talebinde bulunduğu öne sürülmüştü.

Öte yandan İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii, sabah saatlerinde düzenlediği basın toplantısında, gayriresmi listeye işaret ederek AKK'yi eleştirmiş ve katılımı az olan seçimleri kazananın olmayacağını belirtmişti.

İran'da 18 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi için 40'ı kadın olmak üzere 592 kişinin Anayasayı Koruyucular Konseyi'ne adaylık başvurusunda bulunduğu belirtilmişti. AKK Sözcüsü Abbas Ali Kedhodayi,17 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, adaylık için başvuran 592 kişiden yalnızca 40'ının gerekli şartları taşıdığını duyurmuştu.

Konseyin seçime katılmasına onay verdiği adaylar 28 Mayıs ile 16 Haziran tarihleri arasında propaganda faaliyetlerini sürdürebilecek.

Seçime katılacak adaylar

1- İbrahim Reisi (61):

Mart 2019'dan bu yana İran Yargı Erki Başkanı olarak aktif görevini sürdüren İbrahim Reisi (61), adaylar arasında muhafazakar kanadın en güçlü ismi olarak öne çıkıyor.

İran devrim lideri Ruhullah Humeyni'nin ölümü sonrası Hamaney döneminde devlet makamlarında hızla yükseldiği gözlenen Reisi, 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı görevine atanmıştı. 2016 yılında yine Hamaney tarafından Meşhed kentindeki İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığına getirilen Reisi, Mart 2019'da Yargı Erki Başkanlığı oldu. İki dönem ülkenin dini liderini seçme ve denetleme görevine sahip Uzmanlar Meclisi üyeliğine seçilen Reisi, 2017 yılında cumhurbaşkanlığı seçimlerini rakibi Hasan Ruhani karşısında kaybetti.

• Reisi, Humeyni'nin talimatıyla 1988 yılında hapisteki rejim muhaliflerinin idam kararını veren komitede yer aldı. Rejim muhalifleri tarafından "ölüm komitesi" olarak adlandırılan 4 kişilik heyette yer alan Reisi, muhaliflerce "Katliam Ayetullahı" olarak adlandırılıyor.

2-Said Celili (55):

İran yönetim organlarında birçok görevde bulunan ve cumhurbaşkanlığına aday olan muhafazakar siyasetçi İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Üyesi Celili, 1980-1988 yılları arasındaki İran-Irak Savaşı'nda Irak'a karşı savaşırken bir bacağını kaybetti. Celili, Ahmedinejad döneminde İran'ın baş nükleer müzakerecisi görevinde bulundu.

3-Muhsin Rızai (67):

Muhafazakar siyasetçi, eski Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi

Genel Sekreteri Muhsin Rızai cumhurbaşkanlığı seçimleri için dördüncü kez adaylık başvurusunda bulundu.

1981-1997 yıllarında Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı görevinde bulunan Rızai, 1997'den bu yana ülkede Meclis ile AKK arasındaki anlaşmazlıkları çözen anayasal kurum olan Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi'nin genel sekreteri olarak görev yapıyor. Rızai, 2005 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce çekilmiş, 2009 ve 2013'teki seçimlere katılmış ancak kazanamamıştı.

4-Muhsin Mihralizade (65):

Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve eski İsfahan Valisi Mihralizade, Doğu Azerbaycan'ın Maraga ilçesi doğumlu. Reformist siyasetçi Mihralizade, lisans ve yüksek lisansı Tebriz Üniversitesi'nde mekaniz mühendisliğinde okudu ve Tahran Üniversitesi'nde maliye alanında doktora yaptı. Mihralizade, Muhammed Hatemi döneminde cumhurbaşkanlığı yardımcılığı ve Ruhani döneminde de İsfahan Valiliği görevlerinde bulundu.

5-Ali Rıza Zakani (56):

İran Meclis Araştırmalar Merkezi Başkanı muhafazakar siyasetçi Zakani, Tahran'da dünyaya geldi. Tahran Üniversitesi'nde nükleer tıp okuyan Zakani, Irak savaşında eli, ayağı ve boynundan yaralandı. Milletvekili de olan Zakani 2013 ve 2017'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri için de aday oldu ancak veto edildi.

6-Emir Hüseyin Kadızade Haşimi (50):

İran Meclis Başkan Vekili olan Meşhed doğumlu muhafazakar siyasetçi Haşimi, 4 dönemdir Horasan-i Rezevi eyaletinden milletvekili seçiliyor. Haşimi Simnan Tıp Bilimleri Üniversitesi rektörlüğünü yaptı. Muhafazakar Paydari Cephesi'nin kuruluşunda yer aldı ve sözcülüğünü yaptı.

7-Abdunnasır Himmeti (64):

Hemedan doğumlu reformist siyasetçi, doktorasını Tahran Üniversitesi'nde iktisat alanında yaptı. İran devlet televizyonunda yöneticilik yapan Himmeti, Irak savaşında propaganda sorumlusuydu. Uzun yıllar banka yöneticiliği yapan Himmeti, Temmuz 2018'de Ruhani tarafından Veliyullah Seyf'in yerine Merkez Bankası Başkanlığına getirildi.

İran'da cumhurbaşkanı aday adaylarının seçimlere katılmak için ehliyet sahibi olup olmadıklarına Anayasayı Koruyucular Konseyi'ne bağlı Denetleme Heyeti karar veriyor.

Ülkede cumhurbaşkanlığı seçimiyle eş zamanlı olarak il, ilçe ve kasabalarda şehir yönetim konseyi seçimleri de yapılacak.