Katar neden Hamas'ın siyasî ofisine ev sahipliği yapıyor?
Hamas'ın Katar'a taşınmasının, 2011 yılında Suriye rejiminin Hamas'ın başkent Şam'daki siyasî bürosunu kapatmasıyla başlayan uzun bir hikâyesi var.
Körfez ülkesi Katar, hem Ortadoğu'da hem de daha uzaklarda uzun süredir arabuluculuk yapıyor. Coğrafî olarak oldukça küçük olmasına rağmen dünya sıralamasında en zengin ülkeler arasında yer alan Katar, ABD ve İran gibi birbirine karşıt ülkelerle iyi ilişkilere sahip ve bu nedenle rakipler arasında görüşmelerin yapılabileceği bir yer.
Filistinli Hamas örgütünden birçok liderin başkent Doha'da bulunması, şehrin İsrail'in Gazze'ye yönelik savaşını sona erdirmek ve bölgede tutulan İsrailli tutsakların serbest bırakılmasını sağlamak için müzakerelerin üssü haline gelmesi anlamına geliyor.
Ancak İsrail'in dün Doha'ya füze saldırıları düzenlemesi ve saldırıların, Gazze'de ateşkes sağlanması için görüşmelerde bulunan Filistinli grubun müzakerecileri de dâhil olmak üzere Hamas'ın üst düzey liderlerini hedef aldığını belirtmesi bu durumun tehlikede olduğu sinyallerini veriyor.
Peki Hamas liderleri neden Katar'da bulunuyor? Ve Katar'ın Filistin hareketiyle ilişkisi nedir? Daha yakından bakalım:
Hamas, Katar'da ilk siyasî ofisini ne zaman açtı?
Hamas, Katar'daki siyasî ofisini ilk olarak 2012 yılında, Halid Meşal de dâhil olmak üzere liderlerin ülkedeki savaşın başlamasından bir yıl sonra Suriye'den ayrılmasının ardından açtı.
Katar yetkilileri, Hamas liderliğini ağırlama kararının ABD'nin talebi üzerine alındığını defalarca dile getirdi.
Katar'ın ABD Büyükelçisi Şeyh Meşal bin Hamad Al Sani, 2023 yılında The Wall Street Journal için yazdığı bir köşe yazısında, Washington'ın ofisin "Hamas ile dolaylı iletişim kanalları kurmasını" istediğini söyledi.
Katar’da bulunan Hamas siyasî liderleri kimler?
Çeşitli üst düzey Hamas liderleri Katar'da bulunuyor veya Hamas ofisinin açılmasıyla birlikte orada görev yapmaya başlamışlardır.
Hamas'ın eski siyasî büro başkanı ve 1997'de Ürdün'de İsrail tarafından düzenlenen suikast girişiminden kurtulan Halîd Meşal, 2012'de Katar'a taşınmış ve o zamandan beri orada görev yapmaktadır.
Meşal'in yerine siyasî lider olarak geçen ve daha önce Filistin başbakanı olan İsmail Heniyye de, Gazze'den ayrılıp siyasî lider olmak için göreve geldiği 2017 yılından itibaren Katar'da görev yapmıştır. Heniyye, Temmuz 2024'te İran'ın başkenti Tahran'da İsrail tarafından suikasta kurban gitmiştir.
Katar'da görev yapan diğer liderler arasında Hamas liderlik konseyi üyesi Halil el-Hayya ve Musa Ebu Merzuk da bulunmaktadır.
Katar neden Hamas'a ev sahipliği yapıyor?
Katar, bölgede ve uluslararası alanda en önemli arabuluculardan biri olarak kabul ediliyor ve bu da onu etkili bir aktör haline getiriyor.
- Ülke, 2007'den beri İsrail tarafından abluka altında tutulan Gazze'ye yıllardır malî yardım sağlıyor ve aynı zamanda Filistin davasının önde gelen savunucularından biri.
- Katar’ın Hamas'a siyasî bir zemin sağlanması, bu iki faktörün birleşiminden kaynaklanıyor.
Katar Şeyh Meşal, The Wall Street Journal’deki köşe yazısında, Hamas ofisinin varlığını, "sık sık arabuluculuk çabalarında kullanılması ve İsrail ve Filistin topraklarındaki çatışmaların azaltılmasına yardımcı olması" gerekçesiyle savundu.
Şeyh Meşal, "Hamas ofisinin varlığı, onay vermekle karıştırılmamalı, aksine dolaylı iletişim için önemli bir kanal oluşturuyor." dedi.
Geçen yıl Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman El Sani, Katar'ın arabuluculuk rolünü yeniden değerlendirmeyi düşünebileceğini, çünkü bazı tarafların arabuluculuğu "dar siyasî çıkarlar" için kullandığını öne sürdü.
Katar başka nelere ev sahipliği yapıyor?
Katar'ın dünyanın dört bir yanından siyasî gruplar için arabulucu ve güvenli bir üs olarak kabul edilmesi, başkentinin birçok farklı uluslararası aktöre ev sahipliği yapmasına yol açtı.
Birçok Arap siyasî figürü, özellikle Arap Baharı'nın ardından Katar'a taşındı.
Birçok ülkede Müslüman Kardeşler Teşkilâtı, Hamas, Nahda Hareketi vb. oluşumlar “terör örgütü” muamelesi görürken, Katar, hepsine kucak açarak uluslararası arenada sıra dışı ve sağlam bir mevki edindi.
Bunun yanı sıra Katar, 2013'ten itibaren ABD ve eski Afgan hükümetine karşı mücadele eden Taliban'ın siyasî ofisine ev sahipliği yaptı. Taliban siyasî ofisi, ABD'nin barış görüşmeleri için bir mekân sağlama talebi üzerine de açıldı.
Ve elbette Katar, Washington'ın Ortadoğu'daki en büyük askerî üssü olan El Udeyd Hava Üssü aracılığıyla ABD'ye ev sahipliği yapıyor.
*Kaynak: Al Jazeera