Kosova'nın kahramanı: Adem Jashari

Kosova'daki savaşın devam ettiği 5-7 Mart 1998'de evinin Sırp güçlerince kuşatılmasının ardından ailesi ve misafirleriyle katledilen Adem Jashari, Kosova'nın bağımsızlığının sembol isimlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Ağır silahlara sahip Sırplara karşı üç gün süren direniş nedeniyle Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) Destanı olarak da bilinen ve aralarında Jashari'nin de bulunduğu 50'den fazla kişinin öldürüldüğü Prekaz Katliamı kurbanları için her ölüm yıl dönümünde Kosova'nın yanı sıra Arnavutluk ve Kuzey Makedonya'da törenler düzenleniyor.

Adem Jashari kimdir?

Kosova'nın orta kesimlerinde bulunan Prekaz köyünde 28 Kasım 1955'te doğan Jashari, Yugoslavya'nın 1990'lı yıllarda dağılmaya başlamasıyla yükselen Sırp milliyetçiliği nedeniyle tedirgin olmuş ve arkadaşlarıyla UÇK'yi kurmuştu.

Bağımsızlık ve halk hareketlerinde ön saflarda yer alan Jashari, 1991'de Arnavutluk'a geçerek burada gönüllüleri eğitmiş, kurucuları arasında yer aldığı UÇK'nin Drencia Bölge Komutanlığı'nı üstlenmişti.

Prekaz Katliamı

Sırp asker, polis ve paramiliter birlikler, bağımsızlık isteyen Kosovalılara karşı 1998'de harekât başlattı. Binlerce kişinin ölümü, yüz binlercesinin evlerini terk etmesiyle sonuçlanan 1998-1999 Kosova Savaşı'nda birçok savaş suçu da işlendi.

• Kosova Savaşı'nın gidişatını değiştirecek olay, Jashari'nin de aralarında bulunduğu 50'den fazla kişinin öldürüldüğü saldırı olmuştu.

Jashari ve beraberindekiler, Sırp güçleriyle ilk kez 30 Aralık 1991'de karşılaşmıştı. Jashari'nin Prekaz'daki evini kuşatan Sırp güçleriyle yaşanan bu ilk çatışmada her iki taraftan da hayatını kaybedenler olmuştu.

Jashari'nin evine ikinci saldırı ise 22 Ocak 1998'de olmuş, saldırıda Jashari'nin ailesinden iki kişi yaralanmıştı.

Sırp güçleri, 28 Şubat 1998'de Jashari ailesiyle bağları olduğunu düşündüğü diğer ailelerin evlerine saldırmış ve bu saldırılarda 17 kişi hayatını kaybetmişti.

Son olarak 5 Mart 1998'de tank ve ağır silahlarla Adem Jashari'nin bulunduğu evi çevreleyen Sırplar, 7 Mart'a kadar süren çatışmaların ardından aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 56 Jashari ailesi mensubunu ve evde bulunan misafirleri öldürdü. Bu katliam tarihe "Prekaz Katliamı" olarak geçti.

Dönemin Sırp generali Nebojsa Pavkovic, katliama ilişkin yaptığı açıklamada, "Tanınmış bir suçluya karşı normal bir polis operasyonuydu." ifadelerini kullanırken Uluslararası Af Örgütü Jashari ailesine yönelik yapılan saldırının ardından yayınladığı raporda, “Tüm bulgular, saldırının UÇK askerlerini yakalamayı değil, onları ve ailelerini öldürmeyi amaçladığını kanıtlıyor." değerlendirmesine yer verdi.

Kosova'nın kahramanı

Adem Jashari, kanlı bir baskının ardından öldürülmesinin ardından Kosova Savaşı'nın ve ülkenin bağımsızlığının en önemli sembollerinden biri oldu. Kosova'nın ilk Cumhurbaşkanı İbrahim Rugova tarafından Adem Jashari'ye "Kosova'nın Kahramanı" unvanı verildi.

Sırp güçleri tarafından adeta harabeye çevrilen Jashari ailesinin evi ise Kosova'nın bağımsızlığının akabinde Anı Evi'ne dönüştürüllmüş ve evin karşısında ise bu katliamda hayatını kaybedenler için kurulan bir şehitlik de bulunuyor.

• Bugün ise Jashari, az sayıdaki fotoğraflarından birinin, tişört ve çeşitli eşyaların üzerine basılmasıyla yaşatılıyor. "Arnavut Che Guevara" olarak da nitelendirilen Jashari'nin fotoğrafına genellikle "Bac, u kry" (Amca, başardık) yazısı yer alıyor.

Jashari ailesinin eşyalarının da sergilendiği Prekaz köyündeki müzenin yanı sıra başta Kosova olmak üzere Arnavutluk ve yoğun bir Arnavut nüfusun yaşadığı Kuzey Makedonya'da da sokaklara ve caddelere Adem Jashari'nin adı veriliyor, heykelleri dikiliyor.

Kosova'nın Mitrovica kentindeki stadyum ile başkent Priştine'deki havalimanı da Adem Jashari adını taşıyor.

Kosova'nın bağımsızlığa giden süreci

• 24 Mart 1999'da başlayan NATO'nun eski Yugoslavya'ya yönelik harekâtıyla son bulan Kosova Savaşı'nda, 8 binden fazlası Arnavut, 10 binin üzerinde Kosovalı öldürüldü, 800 bine yakını Arnavut olmak üzere farklı etnik gruplardan 1 milyonunun üzerinde Kosovalı evlerini terk etti.

NATO, 10 Haziran'a kadar sürecek "Müttefik Güç Harekatı"nı 24 Mart 1999 saat 20.00'de başlattı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin de 10 adet F-16 ile destek verdiği harekata Yunanistan hariç tüm NATO üyeleri katıldı.

Sırbistan'dan ayrılan Kosova, 17 Şubat 2008'de tek taraflı bağımsızlığını iletti.

Kosova bugün 117 ülke tarafından bağımsız devlet olarak tanınmasına rağmen kuzeyinde devam eden etnik gerginlikler ve Birleşmiş Milletler'e üye olamaması nedeniyle Avrupa'nın "donmuş ihtilaf" bölgelerinden biri olarak nitelendiriliyor.

Kosova ve Sırbistan, AB arabuluculuğunda 2011'de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında ilişkilerin normalleşmesi ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak yol bulmaya çalışıyor.