Saraybosna'nın savaş yıkkını kütüphanesi: Vijecnica
Kahire'deki cami ve medreselerin etkisi altında, bölgede Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü 20 Nisan 1896'da açılan Vijecnia Kütüphanesi, başlangıçta şehir yönetimi için gereken "ihtişamlı" bir belediye binası olarak hizmet vermeye başlamışken yıllar içerisinde ulusal kütüphaneye dönüştürüldü. Kütüphane binası, 1992-1995'teki Bosna Savaşı'nda Sırp askerlerinin topçu ateşi sonucu çıkan yangında büyük hasar aldı ve 18 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından 2014'ten bu yana, Saraybosna'nın zulümden kurtuluşunun nişanelerinden biri olarak arz-ı endam etmeye devam ediyor.
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın simgesi haline gelen, şehrin hafızası niteliğindeki tarihî Vijecnica Kütüphanesi, tam 128 yıl önce bugün hizmet vermeye başladı.
Belediye binası olarak, 20 Nisan 1896'da hizmete açılan Vijecnica, 2. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar bu amaçla kullanıldı. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, 1945'te ulusal kütüphaneye dönüştürülen tarihî bina, artık vazifesini "Saraybosna'nın hafızası" olarak sürdürmeye başladı.
- Saraybosna'nın en önemli sembollerinden olup mimarisiyle büyüleyen Vijecnica Kütüphanesi, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde Endülüs mimarî tarzında inşa edildi.
Saraybosna'nın sembol yapılarından Vijecnica'nın inşaatına 1892'de başlandığında, mimar Aleksandar Witek'in, projeyi çizerken Mısır'ın başkenti Kahire'deki cami ve medreselerden etkilendiği ifade edilmektedir.
Kütüphane raflarındaki 2 milyon eser savaşta yok oldu
Tarihî bina, 25 Ağustos 1992'de Bosna Savaşı'nın devam ettiği günlerde Saraybosna'yı kuşatan Sırp askerlerinin topçu ateşi sonucunda çıkan yangında büyük hasar aldı.
Saraybosna kuşatmasının canlı tanığı haline gelen kütüphanede 3 gün boyunca devam eden yangında, 155 bin el yazmasının yanı sıra ülkenin ulusal arşivlerinin de bulunduğu yaklaşık 2 milyon eser yok oldu.
Kütüphane, yıkım öncesi Boşnak, Sırp, Hırvat ve Yahudilere ait el yazmaları ve önemli eserlerin de bulunduğu yaklaşık 6 milyon kitap ve arşiv belgesine ev sahipliği yapmaktaydı.
Savaştan 1 yıl sonra 1996'da restorasyonuna başlanan kütüphane, 18 yıl süren çalışmaların ardından 9 Mayıs 2014'te küllerinden doğarak kapılarını yeniden Saraybosnalılara açtı.
Zulümden kurtuluşun nişanesi
Hâlihazırda müze olarak faaliyet gösteren Vijecnica, Saraybosna tarihine ışık tutarken şehirdeki birçok önemli programa, sergiye, davete ve organizasyona da ev sahipliği yapıyor.
- Bugün yerli ve yabancı turistlerin şehirdeki uğrak mekanlarından biri haline gelen kütüphane, bir şehrin zulümden kurtuluşunun nişanelerinden biri olarak varlığını sürdürüyor.
Saraybosna'da mutlaka görülmesi gereken yerler arasında bulunan Vijecnica, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret ediliyor.