Suriye lirası, Trump'ın yaptırım açıklamasının ardından %30 yükseldi

ABD Başkanı Donald Trump'ın Suriye'ye yönelik yaptırımları sonlandıracağını açıklaması ülkede yaygın kutlamalarla karşılandı ve çöken ulusal para birimi Suriye lirasının değerinde %30'luk bir artışa yol açtı.

• Suriye lirası, perşembe günü karaborsada dolara karşı 8.500'e yükselerek 2023'ten bu yana en iyi seviyesine ulaştı.

Bu çarpıcı iyileşme, Suriye piyasalarında bazı yatırımcıların dolarları kabul etmeyi reddetmesiyle kafa karışıklığına yol açtı; bazı yatırımcıların, dolarların göreceli değerinin düşmesi ve Suriye lirasındaki iyileşmenin, iyimser siyasî gelişmelere rağmen devam eden ekonomik durgunluk ortamında sürdürülüp sürdürülemeyeceği konusunda şüpheleri oluştu.

Yaptırımların kaldırılmasının ardından Suriye Maliye Bakanı Yisr Barnieh, yatırımcıları Suriye'de iş yapmaya çağırdı:

“Suriye bugün tarımdan petrole, turizmden altyapıya ve ulaşıma kadar her sektörde muazzam bir potansiyele sahip bir fırsatlar ülkesidir.”

Bakan, Suriye ekonomisinde özel sektör için "merkezî bir rol" ve özel sektörün küresel finans sistemine entegrasyonunu istediğini ekledi.

Ancak yaptırımların kaldırılmasının "nihai amaç olmadığı" ve ülkede gerçek ekonomik ilerleme yaratmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğu konusunda uyardı.

Ekonomistler, Suriye lirasının dolara karşı yükselişinin kırılgan olduğunu söylüyor

Öte yandan, ABD Başkanı Donal Trump yaptırımların kaldırılacağına söz vermiş olsa da bunun için henüz bir takvim belirlemedi ve 2019'da uygulanan ABD'nin katı Sezar Koruma Yasası yaptırımlarının kaldırılması için de Kongre onayı gerekiyor.

(Adını Beşşar Esed rejimi muhaliflerinin tutulduğu hapishanelerdeki işkenceleri belgeleyen Suriyeli fotoğrafçıdan alan ve Aralık 2019'da ABD Kongresinde kabul edilerek 17 Haziran 2020'de yürürlüğe giren Sezar Yasası, Suriye'deki sivillere yönelik savaş suçları ve insan hakları ihlalleri nedeniyle sorumlu kişi ve kurumlara yönelik mali baskıları artırmak amacıyla çıkarıldı.)

Bu gelişmeler karşısında ekonomistler, Suriye lirasının dolara karşı yükselişinin hâlâ "kırılgan" ve siyasî gelişmelere bağlı olduğunu söylerken, Suriye hükümetinin gerçek ekonomik kazanımlar elde etmek için harekete geçmesi gerektiğini belirtiyor.

Gerçek ekonomik ilerlemenin Suriye pazarına duyulan güvene ve yabancı yatırım ve sermaye akışlarındaki artışa bağlı olduğunu ifade eden analistler, yaptırımların tamamen kaldırılmasının Suriye lirasının değerini büyük ölçüde artıracak olsa da, yabancı para ve dış yardım akışındaki artış da aynı etkiyi yaratacağını, ancak bu iyimser senaryoda bile, 13 yıllık Suriye çatışmasının neden olduğu altyapı tahribatı ve ülkedeki kurumsal reform eksikliği nedeniyle kazanımların mütevazı olacağını dile getiriyor.

Şara’dan yatırımcılara çağrı

Ahmed Şara, Suriye’nin yeniden inşa sürecinde önlerinde uzun bir yolun olduğunu ifade etti. Yatırım ortamını geliştirme, ekonomik mevzuatı güçlendirme ve yerli ve yabancı sermayenin kalkınmaya ve yeniden inşaya etkin katılımını sağlamaya kararlı olduklarını kaydeden Şara, "Yurtiçi ve yurtdışındaki tüm yatırımcıları, Arap ve Türk kardeşlerimizi ve dünyadaki dostlarımızı çeşitli sektörlerdeki fırsatlardan yararlanmaya davet ediyoruz." dedi.

Suriye’nin barışın ve birliğin toprağı olacağına ve kendisine iyi niyetle uzanan her ele sadakatle karşılık vereceğine söz veren Şara, "Artık güç mücadelelerinin alanı veya yabancı emellerin sahnesi olmayacağız." ifadelerini kullandı.

"Suriye’nin bölünmesine izin vermeyeceğiz. Eski rejimin halkımızı parçalamayı amaçlayan anlatılarını canlandırmasına izin vermeyeceğiz." diyen Şara, "Suriye, tüm Suriyelilere, mezhebi veya etnik kökeni ne olursa olsun, bu topraklarda yaşayan herkese aittir. Birlikte yaşama kültürü tarihimiz boyunca mirasımız olmuştur. Bizi parçalayan tüm ayrılıklar, hep dış müdahalelerin sonucudur; bugün onları hep birlikte reddediyoruz." diye konuştu.

Suriye lirası

• Suriye’deki savaş 2011'de patlak vermeden önce, döviz kuru 59 Suriye lirasına 1 ABD dolarıydı.

Ancak Suriye para biriminin değeri, Suriye’deki amansız saldırılar devam ederken ve Batılı ülkeler eski diktatör Beşşar Esed rejimine karşı ekonomik yaptırımlar uygularken önemli ölçüde düştü.

• 2023'te boğucu bir ekonomik krizin ortasında paranın değeri 1 dolar karşısında 12.000 Suriye lirasına düştü.

Suriye'nin GSYİH'si, yoksulluk oranındaki büyük artışın yaklaşık yüzde 80'e çıkmasıyla birlikte 2011'deki 67,5 milyar dolardan 2023'te yüzde 85 oranında azalarak 9 milyona düştü.