Türkiye-Suriye depremi: Çocuklardaki deprem travmasının izleri oyunlarla silinmeye çalışılıyor

Bir öğretmen, geçen hafta Türkiye ve Suriye'yi vuran şiddetli sarsıntı nedeniyle evsiz kalan Türk çocuklarının, yapı taşlarıyla 'deprem' oynayarak, yaşananlarla ve artçı sarsıntılarla ilgili süregelen kaygılarıyla başa çıkmayı öğrendiklerini söyledi.

"Deprem hakkında konuşuyorlar. Bloklar inşa ediyorlar ve diyorlar ki... 'Bu depremler için uygun mu?' İskenderun limanında klinik ve barınağa dönüştürülen vapurda derme çatma bir sınıfta 22 çocuğa bakan Öğretmen Büşra Civelek, 'Sabit mi?' Ayrıca oyuncak itfaiye araçlarıyla da oynuyorlar. "Diyorlar ki... 'Depreme (bölgeye) bir an önce gitmemiz gerekiyor.'" dedi.

Vapurda çalışan Psikiyatrist Hasibe Ebru, diğer insanların çok ağladığını ve uyumakta güçlük çektiklerini söyledi. "(Depremden kurtulanlara) yaşadıklarının normal olduğunu ve güvenli bir ortamda bu semptomların giderek azalacağını söylüyorum." dedi. "Bu onları gerçekten rahatlatıyor. Çıldırmadıklarını, aslında akıllarının başında olduklarını ve bunun normal bir insanın yaşayabileceği bir şey olduğunu öğrendiklerinde rahatlıyorlar. Bütün gün onları izliyoruz." dedi.

Hasibe Ebru, insanların travmayı farklı şekillerde işlemesi nedeniyle uzun vadeli ruh sağlığı etkilerinin ancak zamanla anlaşılabileceğini söyledi.

Kampta yaşayan ve dört aylık hamile olan genç anne Talibe Gezgin, çadır kentin ortasında dokuz kişilik bir grup çocuğun oyun uydurduğu belirtti. "10 yaşından büyük olmayan bir kız, yerde bulunan bir ip parçasını yılan gibi sallıyor. İki çocuk grubu – her iki tarafta dörder – ipin iki yanında çömelir." Talimat verdiğinde ipin üzerinden atlayarak oyun kurmaya çalıştıklarını aktardı.

• Hayatta kalanların yaşadığı travmanın boyutu çok büyük. Bazıları, soğuk ve karanlıkta geçen saatler sonra enkazdan çıkarılırdı.

Doktorlar, depremden sonra travma sonrası stres bozukluğu ve panik atak yaşayan artan sayıda hastayı tedavi ettiklerini söylediler.

• UNICEF iletişim uzmanı Joe English, “Refakatsiz çocukların ve ebeveynlerinden ve bakıcılarından ayrılmış olabileceklerin acilen tespit edilmesi kesinlikle kritiktir.” dedi. “Bu tür felaketlerin ardından yerinden edilmiş çocuklar, özellikle refakatsiz veya ailelerinden ayrı düşmüş çocuklar, insan ticareti veya toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riski de dahil olmak üzere şiddet, sömürü ve istismara karşı savunmasızdır.” dedi.

• Enkaz altından kurtarılan ve ailelerini kaybeden çocuklar – birçoğu o kadar şok içinde sessizliğe büründü ki kendi isimlerini bilmiyorlar – çocuk doktorlarının bakımına bırakıldı. Aileleriyle birlikte olanlar, evsizlik ve açlığın travmasıyla uğraşıyor ve ailelerinin acı çekmesini izliyor. Çok daha fazlası yakında bu trajedinin içine doğacak.

Bir çocuk molozların veya cesetlerin yanında bırakılırsa veya bir felaketin ardından aralıksız olarak bir olayın haberini izlerse, TSSB belirtileri gösterme olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, giderek artan bir şekilde, ruh sağlığı araştırmaları onların dayanıklılığına odaklanmaktadır.

Bununla birlikte, çocuklar da dahil olmak üzere çoğu insan başa çıkma ve uyum sağlama konusunda dirençlidir ve dönüşüm ve pozitif büyüme sergiler. Bu, özellikle okullar veya hastaneler gibi topluluk ortamlarındaki erken müdahaleler için geçerlidir. Bu, çocukların iyileşmesi için kritik öneme sahip pek çok geleneksel kurumsal yapının - okullar ve hastaneler gibi - şu anda erişilemediği Türkiye ve Suriye'de karmaşık olacaktır. Okullar en az 1 Mart'a kadar kapalı ve açılsalar bile yerinden edilmiş birçok var.