Ukrayna, Çerkes Sürgünü'nü resmen soykırım olarak tanıdı

11 OCAK 2025 , CUMARTESİ 14:00

Ukrayna Parlamentosu, nüfusun %90'ını öldüren ve sürgüne gönderen Çarlık Rusya’nın Çerkes Soykırımı'nı kabul etti.

Ukrayna Parlamentosu, Rusya İmparatorluğu'nun 1763-1864 Rus-Kafkas Savaşı sırasında Çerkeslerin kitlesel imhasını ve tarihî anavatanlarından Osmanlı Devleti'ne zorla sürülmelerini resmen “soykırım” olarak tanıdı. Ukrayna, ayrıca uluslararası toplumu bu soykırımı tanımaya çağırdı.

Ukrayna Parlamentosu Verhovna Rada, 9 Ocak Perşembe günü, Çerkes halkının soykırımını tanıyan 11347 sayılı kararı kabul etti.

Oylama sırasında Rusya İmparatorluğu tarafından Çerkes halkına yönelik gerçekleştirilen sürgünü soykırım olarak tanıyan karar için 232 Ukrayna milletvekili evet oyu kullandı. Karara karşı hiç oy yoktu ve sıfır çekimser oy kullanıldı.

Kararda, Rus İmparatorluğu'nun Çerkes nüfusunun yüzde 90'ından fazlasını yok ettiği, etnik temizlik ve toplu katliamlar gerçekleştirdiği vurgulandı.

Çerkeslerin Rus İmparatorluğu tarafından kitlesel olarak yok edilmesi, Rusya'nın Kafkasya'yı işgali sırasında, 18. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın ortalarına kadar sürdü. Çerkes yerleşimleri, açlığı bir savaş silahı olarak kullanan Rus güçleri tarafından saldırıya uğradı ve yok edildi.

Çerkeslerin soykırımını tanımaya yönelik taslak karar, ilkin, 16 milletvekili tarafından kaleme alınarak Haziran 2022'de Ukrayna Parlamentosu'na sunuldu.

Kabul edilen “Rusya İmparatorluğu Tarafından Çerkes Halkına Yönelik Gerçekleştirilen Soykırımın Tanınmasına İlişkin Karar”, 1763-1864 Rus-Kafkas Savaşı sırasında Çerkeslerin kitlesel imhasının ve tarihî anavatanlarından Osmanlı Devleti'ne zorla sürülmelerinin soykırımın tüm belirtilerini taşıdığını kabul ediyor.

Bununla birlikte belgede ayrıca, tüm ülkelere ve uluslararası örgütlere bu soykırımı tanıma, Rusya Federasyonu'na işlediği soykırım suçunu resmen kabul etme ve bunun için özür dileme çağrıları yer alıyor.

Çerkesya'nın boyunduruk altına alınmasının ardından, 1,5 milyondan fazla Çerkes zorla Osmanlı İmparatorluğu'na sürüldü ve neredeyse yarısı zorlu yolculuk sırasında can verdi.

Bu kararla Ukrayna, Mayıs 2011'de Gürcistan'ın tanımasının ardından Çerkes Soykırımı'nı tanıyan ikinci ülke oldu.

Rusya’nın saldırgan ve insanlık dışı politikaları nedeniyle acı çeken halkların anısını onurlandırmaya girişen Ukrayna, Ekim 2022'de Rusya tarafından “geçici” olarak işgal edilen Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ni bağımsız bir devlet olarak tanıdı ve “Çeçen halkına karşı soykırım yapılmasını” kınadı.

Bunu Şubat 2024'te İnguş halkının bağımsız bir devlet kurma hakkının tanınması izledi.

Çerkes Sürgünü

Rusya’nın Karadeniz sahiline inme politikası gereği Kuzey Kafkasya’yı ele geçirme amacıyla 1556’dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl devam etti.

Çerkesleri yok ederek Kafkas Dağları'nın iç kesimlerine ilerleyen Ruslar, teslim olan Çerkesleri ya Çarlık ordusuna katılma ya da göç etme seçeneğine zorladı.

21 Mayıs 1864’ten itibaren Çerkes toplulukları başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerine sürgün edildi.

Resmî olmayan rakamlara göre 1,5 milyona yakın Çerkes vatanını terk etmek zorunda kalırken, sürgün sırasında salgın hastalıklar ve açlık gibi nedenlerden yaklaşık 500 bin Çerkes hayatını kaybetti.

21 Mayıs, Kuzey Kafkasya halklarının sürüldüğü ve Çerkeslerin soykırıma uğratıldığı bir 'Yas Günü' olarak her yıl anılmaktadır.

Sürgüne tabi tutulanlar, Anapa, Novorossiysk, Gelincik, Soçi ile Adler gibi Karadeniz limanlarından gemilere bindirildi ve birçoğu Anadolu’da Ordu, Samsun, Tokat, Amasya, Sinop, Yozgat, Düzce, Adapazarı, Kocaeli’ye iskân edildi.

Çerkeslerin bir kısmı ise Suriye ve Filistin başta olmak üzere Ortadoğu’ya yerleştirildi. Sürgüne maruz kalan Çerkesler zamanla yerli halka karıştı.

Osmanlı İmparatorluğu’na sürülemeyen Çerkesler ise Orta Laba ve Orta Kuban nehirleri bölgesindeki Rus Kazak köylerine yerleştirildi.