Kadın eli değmiş bir edebiyat mahfili: Şirazlı Kadınlar Şiir Topluluğu
İran’ın iç/dış meseleleri ve kusurlarıyla gündemde olduğu böylesi bir dönemde, her şey yolundaymışçasına güzel bir şiir topluluğunu yazmak, itiraf etmeli, bu satırların yazarı için pek de kolay olmadı. Bilindiği üzere, geçtiğimiz günlerde Ukrayna Havayolları’na ait bir uçak, Tahran’dan kalkışından kısa süre sonra İran tarafından füze zannedilip yanlışlıkla vurulmuş, çoğu İranlı öğrenci olan 176 kişi hayatını kaybetmişti.
Bu affedilemez hatayı protesto etmek için ülkedeki bazı sanatçılar Fecr sanat/film festivalinden çekilip konserlerini iptal ederken, sporcular millî takımdan, dekanlar ve yöneticiler de kurumlarından istifa etmişti. Sokaklar ve sloganların harareti ise dinecek mi, ne kadar diner, zaman gösterecek…
- Varsın iki gün dönmesin dünya muradımızca
- Devrânın hâli hep bir olmaz ya canını sıkma
- Hâfız
Sizi fâlûde yemek, Hâfız’ın türbesinde bir fal çekmek, Nâsır el-Mülk Camii’nin pembeliğinde dinlenmek, İrem bağlarında, Vekil çarşısında ve daha nicesinde gezinmek için Şiraz’a çağırıyorum bugün; gazellerin piri Hâfız ve Sa’dî’nin toprağı olan Şiraz’da 25 yıldır faaliyet gösteren “Şirazlı Hanımlar Şiir Topluluğu”nun mekânına…
400 kişilik bu edebiyat mahfilinin, 9 ila 83 yaş arası katılımcılardan müteşekkil geniş bir yelpazeyi içermesi; sık sık tefe’ül yapılan Hâfız Divânı’nın, bir tür el kitabı oluşu ve karşılıklı şiir okumak/atışmak anlamındaki “müşâare” geleneğinin hâlâ devam etmesi ile de bir ilgisi olmalı.
İran’da bulunduğumuz dönemde izlediğimiz, 6-7 yaşındaki çocukların bile katıldığı bir müşâare yarışmasında, spiker örneğin “d” dediğinde, yarışmacı çocukların “d” harfiyle başlayan bir beyti, taktî ile okuyabildiğini görmek heyecan vericiydi.
Şiir sever bir toplum olan İran’da edebiyat mahfillerinin varlığına rağmen kadınlara özel bir topluluğun olmayışı şair Pervâne Necâtî’yi harekete geçirmiş ve ilk başta Çağdaş İran Şiiri’nin ilk kadın şairi olarak kabul edilen Pervîn-i İtîsâmî’nin (1907-1941) adıyla Pervîn-i İtîsâmî Şiir Topluluğu’nu oluşturmuş. Pervîn-i İtîsâmî’nin şiirlerinde tasavvufi ögelere, Nâsır-ı Hüsrev ve Sa’di-i Şirâzî’nin etkisine rastlanır:
İyiliklerimiz de kötülüklerimiz de kaydedilmekte/ Bir hesap kitabı, bir divânı var ömrümüzün de.
Pervîn, dürüstlükle sadakattir dostluğun belirtisi/ Sınamadan dost edinme sen sakın ola kimseyi!
Topluluğun kurucusu Necâtî, oluşuma başlarken ne kadar önemli bir iş yaptığının farkındaymış. Kültürel bir mirası kadın eliyle gelecek nesillere aktaracak olmanın heyecanı da karşılıksız kalmamış ve birkaç yıl içinde resmî bir kurum hâline gelmişler.
Hatta geçtiğimiz aylarda, Şiraz Üniversitesi ve Kültür Bakanlığı’nın iş birliğiyle bir şeref belgesi bile almışlar. Topluluk resmiyet kazandıktan sonra “Pervîn-i İtîsâmî Şiir Topluluğu” olan ismini “Şirazlı Kadınlar Şiir Topluluğu” olarak değiştirmiş. Derneklerini oluşturma aşamasında, mekân ve içindekilerin tedariki konusunda Kültür Bakanlığı’ndan destek almış.
Diğer edebiyat mahfillerinden başka bir farkları da tüm üyelerinin şair olması. Derneğe üye olunurken bir şiirinizi el yazınızla örnek olarak veriyorsunuz, ayrıca güvenlik açısından kişisel bilgilerinizi belgeliyorsunuz. Topluluğun üyeleri çeşitli festivallere ve yarışmalara da katılıyor. Bu organizasyonlarda elde ettikleri pek çok derece ve ödüle sahipler.
Yirmi beş yıldır her hafta düzenli olarak yapılan oturumlarda, başta bir miktar Kur’an tilaveti ile okunan ayetlerin tefsiri yapılıyor. Ardından genellikle Hâfız’ın gazelleri olmak üzere şiir tahliliyle oturum devam ediyor.
Topluluğun kurucusu olan Pervâne Necâtî, Lisânu’l-gayb olduğuna inanılan Hâfız’ın, şiirleriyle bir terapist gibi insan ruhuna etki ettiğini, bu şiir şerhleriyle, hayatın zorlukları karşısında Hâfız’ın rindâne bakışından destek aldıklarını belirtiyor.
Topluluğun, tematik olarak sınıflanmış 6 kitabı yayımlanmış. Kurucu başkan Pervâne Necâtî’nin de Ay Gazelleri, Bahaneler gibi ona yakın şiir kitabı var. Aktif olarak çalışan grup üyeleri, 21 Aralık Şeb-i Yeldâ gecesi gibi özel programlarının yanı sıra, uluslararası şiir programlarına da katılıyor. Topluluğun başkanı olan Necâtî, merkezi Bulgaristan’da bulunan Dünya Kadın Şiir Konfederasyonu’nun da üyesi.
Pervâne Necâtî Hamaney’in davetlisi olarak bir programa katılmış, orada mizahi bir dille yazıp kızına ithaf ettiği şiirinde geçen, “Hayat boş bir oyundan ibaret değil/ Ekstazi’nin sarhoşluğuysa hiç değil” dizesini okuduğunda Hamaney, bir tür uyuşturucu olan ekstazi kelimesini anlamamış; Pervâne Necâtî, beyti tekrar okuduğunda ise Hamaney “Tamam şu ekstazi” anlamında bir ifadeyle gülerken, salon da kahkahalara boğulmuştu.
Şirazlı Kadınlar Şiir Topluluğu, çeyrek asırdır, kadın eli değmiş dedirten bir zevkle, Fars şiir geleneğini geleceğe taşımaya devam ediyor...