Yapay zeka dost mu, bağımlılık mı?

ChatGPT, Gemini gibi sohbet botları her an erişilebilir durumda. Yalnızlık anlarında hızlı geri bildirim veriyor; duyguları adlandırmaya ve düzenlemeye yardımcı olabiliyor. Bu, kısa sürede bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede farklı etkiler doğurabiliyor.

Bu deneyim aslında bir tür dijital günlük tutma pratiğine benziyor. Kişi gün içinde yaşadıklarını metne döküyor, model bunları derleyip özetliyor. Böylece dağınık düşünceler toparlanıyor. Ancak bu alan her zaman tamamen güvenli değil.

• Kullanıcıların %77’si sohbet botlarını “güvenli bir kaçış alanı” olarak tanımlıyor.

Yapay zeka modelleri genellikle onaylayıcı tutum sergiliyor. Bu da, gerçek değişim için gereken karşı duruşun zayıflamasına yol açabiliyor. Kısa vadede iyi hissettiren bir döngü oluşsa da, uzun vadede kişi kendi farkındalığını kaybedebiliyor.

Kriz anlarında yapay zeka kullanımı

Kriz anları ise daha büyük risk taşıyor. Uzun ve yoğun konuşmalarda güvenlik katmanları zayıflayabiliyor; yanlış veya geciken yönlendirmeler görülebiliyor. Bu tür durumlarda insan uzmana başvurmak hayati önem taşıyor.

Mahremiyet de bu ilişkinin kritik bir boyutu. Her paylaşılan metin bir dijital iz bırakıyor. Gereksiz kişisel bilgileri paylaşmamak ve uygulamaların veri işleme politikalarını okumak önemli bir alışkanlık haline gelmeli.

Yakınlık hissi arttıkça sınırlar bulanıklaşıyor. Kişi modeli tek güvenilir dayanak gibi görmeye başladığında, sosyal çevresiyle teması azalıyor. Bu da duygusal dayanıklılığı zayıflatıyor.

Uzmanlara göre tehlikeyi haber veren bazı işaretler var: sohbet botuyla geçirilen sürenin giderek artması, gerçek ilişkilerden kaçınma, gündelik kararları modele bırakma, umut ve kaygının tek kaynağını orada arama.

Sonuç olarak, yapay zeka ile yakınlık doğru kullanıldığında destekleyici olabilir. Fakat insan temasının yerini almaya başladığında, sınır kaybolur ve tehlike başlar. Bu çizgiyi korumanın yolu, güçlü bir destek ağı ve gerektiğinde uzman yardımı almaktan geçiyor.