Yapay Zeka tarafından üretilen şarkılar sanat mı, algoritma mı?

Son yıllarda “algoritma ile beste” dönemi hızlandı. Yapay zekâ (YZ) araçları, milyonlarca müzik eserini, melodiyi, ritmi, vokali ve hatta sözleri analiz ederek yeni şarkılar üretebiliyor. Bu teknolojinin arkasında yatan süreç ile Byung-Chul Han’ın duygunun yerini verinin aldığı çağla ilgili eleştirisi bir araya geldiğinde; “müzik üretimi” ve “sanat” kavramları yeniden sorgulanıyor.

Yapay zeka nasıl şarkı yapabiliyor?

YZ müzik sistemleri, büyük bir müzik veri setine maruz kalıyor: melodiler, armoniler, ritimler ve şarkı sözleri. Bu sistemler örüntüleri tanıyor; hangi akor dizisi hangi atmosferi yaratıyor, hangi ritim popüler bir tür içinde daha çok kullanılıyor gibi analizler yapıyor.

Ardından, “yeni” bir parça üretme süreci geliyor: Kullanıcının belirlediği tür, ruh hali veya söz yönlendirmesiyle yapay zekâ bir melodi, altyapı ve bazen vokal yaratıyor. İnsan duygusunu doğrudan hissetmese de, algoritma “duygulu” olduğu düşünülen müzik kodlarını taklit edebiliyor. Belirli ritimlerde yükselme, beklenmedik köprü bölümleri veya vokal tınıları bu etkiyi oluşturuyor.

Yapay zeka sanat üretebilir mi?

Sanat olarak görmeyenler için, sanatın en önemli özelliği insan deneyimi, bilinçli tercih, duygusal derinlik ve özgün ifade biçimidir. Yapay zekâ ise duyguyu hissetmez; yalnızca verideki kuralları uygulayarak “hissetmiş gibi” yapar.

Sanat olarak değerlendirenlerse, yapay zekâyı bir araç olarak görüyor. İnsan yaratıcılığıyla birleştiğinde yeni estetik olanaklar yaratabileceğini savunuyor. Bu yaklaşıma göre, yapay zekânın ürettiği melodiler insanlar tarafından seçilip geliştirilerek, insan-YZ işbirliğiyle bir sanat eserine dönüşebilir.

Byung-Chul Han, modern teknoloji çağında insanın dikkatinin dağıldığını, anlamın yerini verinin aldığını ve bunun estetik ile varoluşsal bir krize yol açtığını savunur.

Yapay zekâ ile müzik üretimi bu çerçevede şu soruları doğurur: Bir şarkı yalnızca teknik olarak üretilebilir mi? Duygu, bilinç ve özgünlük olmadan “sanat” olabilir mi? Verinin içine hapsolmuş ritim-melodi örüntülerinden çıkan ürün, insanla empati kurabilir mi?

Yapay zekâ müzik üretimi bugün klasik, pop, hip-hop ve ambient gibi türlerde kullanılabiliyor. Ancak telif hakları, üretimin şeffaflığı ve “kim besteci?” sorusu hâlâ tartışmalı. Bazı platformlarda yapay zekâ tarafından üretilen müziklerin telif kaynakları belirsiz; bu da etik ve hukuksal sorunlara yol açıyor.

Yapay zekâ, müzik endüstrisinde yaratıcılığı destekleyen bir araç mı yoksa insan sanatçının yerini almaya aday bir sistem mi? Bu sorunun yanıtı, önümüzdeki yıllarda şekillenecek. üretilen şarkılar teknik olarak kusursuz olabilir; melodik anlamda duyguyu taklit edebilir. Ancak “sanat eseri” olarak görülüp görülmeyecekleri hâlâ tartışmalı. İnsan deneyiminin ve bilinçli yaratım sürecinin eksikliği, bu tür üretimlerin “tam anlamıyla sanat” sayılıp sayılmayacağını belirsiz kılıyor. Yapay zekâ müzik üretimi bir araç mı, yoksa başlı başına yeni bir sanat türü mü olacak? Zaman gösterecek.