Arama-kurtarma faaliyetleri nasıl yürütülür?

Arama kurtarma çalışması nedir?

Yaşanan bir afet sonrasında, bu afetten zarar gören kişilerin kurtarılması ve yaşamlarını konforlu bir şekilde devam ettirebilecekleri hale getirilmesi için yapılan faaliyetlere arama kurtarma çalışmaları deniyor. Arama ve kurtarma çalışmalarının temel amacı, ilk dört gün içerisinde maksimum sayıdaki kazazedeyi canlı olarak kurtarmak, yararlıların tedavi edilmesini sağlamak ve kurtarılanların temel ihtiyaçlarını en kısa sürede, en uygun yöntemlerle karşılamak. İnsan hayatına odaklanan bu çalışmalar, özel bir plana sahip ve özel ekipler tarafından yürütülüyor.

Arama-kurtarma ekibi

İdeal bir arama-kurtarma ekibi 10-12 kişiden oluşuyor. Bu ekipte; ekibi koordine edecek ekip komutanı, binalar ve yapı tarzları konusunda uzman olan ekip komutan yardımcısı yer alıyor. Bulunan yaralılara acil ilk yardımı yapan ve hastaneye sevk işlerini gerçekleştiren ilk yardım personeli, afet bölgesindeki sağlıkçılar olarak ekipte görev alıyor. Kurtarma aracını kullanan ve çalışmalara göre gerekli malzemeleri hazırlayan malzeme sorumlusu, belirlenen kurtarma sistemine göre kurtarma çalışmasını yapan kurtarma personeli ve kurtarma personeline yardımcı olan destek personeli de arama-kurtarma ekibinde yer almakta. Bu ekipte çalışanlarının hepsi, görevleri çerçevesinde gerekli olan özel eğitimleri almış, donanımlı kişilerden oluşuyor.

Kurtarma çalışması için enkazın değerlendirilmesi

Arama-kurtarma çalışmalarına başlanmadan önce bölgede tanımlama çalışmalarının yapılması gerekiyor. Ekiplerin afet bölgesinde ilk karşılaştığı manzara ise acılı afetzede yakınlarının enkaz yakınında ya da üzerinde olduğunu görmek. Bunun için öncelikle enkaz etrafındaki görevli olmayan kişiler sakinlikle uzaklaştırılıyor. Ardından, kurtarma yapılacak bölge ve araç-gereçlerin çalışma alanı tespit edilerek güvenlik bölgesi şeridini çekiliyor. Bölge belirlendikten sonra enkazla ilgili depremin oluş saati, binanın kaç katlı olduğu, kaç kişinin enkaz altında olabileceği gibi ön bilgiler alınıyor ve bir kroki çiziliyor. Binanın yıkılma şekli ve etrafındaki diğer yapıların durumu gözden geçiriliyor. Bir diğer önemli konu da enkaz alanında patlayan su ve gaz vanaları var mı? Elektrik kesik mi? Tüm bu tespitler yapıldıktan sonra çalışmalar için tehlike oluşturacak bir durum varsa gerekli önlemler alınıyor ve bilinçli bir arama taktiği belirleniyor.

Enkaz altında yaralı araması

Enkaz arasında yaralı arama ve bulmada bazı kurallar takip ediliyor. Yaralının kurtarılması için ilk şart, yerinin belirlenmesi. Bunun için öncelikle mesken ve işyerlerinde binaların yıkılış şekline ve tipine göre canlı kalınabilecek bölgeler ve yerler belirleniyor. Ardından bu yerlerde yaralıların bulunup bulunmadığına ilişkin çalışmalara başlanıyor. Bunlardan ilki hepimizin de bildiği seslenmek ve dinlemek. Yaralıların olası olarak bulunabileceği yerlere gelen ekip üyeleri buralarda enkazın içine doğru ‘Kurtarma ekibi burada, bizi duyuyor musunuz?’ şeklinde yüksek sesle birkaç kez bağırıyor. Eğer ses alabiliyorsa hemen yaralının yeri belirleniyor. Ancak ses alınamıyor bu kez bir diğer yöntem olan işaretle belirleme yöntemine geçiliyor. Burada bir su borusu veya havagazı borusuna taş veya bir cisim parçasıyla vurmak yoluyla ses gelip gelmediğine bakılıyor. Bu iki yöntemde de yaralıya ulaşılamadıysa ve yaralının baygın olma ihtimalinin de düşünülmesiyle köpek kullanılarak arama yöntemine geçiliyor. İnsanların en iyi dostları olan eğitimli köpekler enkazdaki yaralıların yerini tespit etmeye çalışıyor. Daha detaylı bir çalışma içinse insan kulağının duyamayacağı sesleri algılayabilen cihazlar ile dinleme yapılıyor. Ayrıca küçük deliklerden enkaz altını görebilen kameralı cihazlar da kullanılabiliyor. Tüm bu yöntemlerle yaralının yeri belirlendikten sonra yaralıya ulaşma ve kurtarma çalışmalarına geçiliyor.

Yaralıyı enkazdan kurtarma

Yaralının yeri belirlendikten sonra enkaza giriş yapılmaya başlanıyor. Bunun için farklı üç yöntem bulunuyor. İlki enkaza yandan girmek. Bu yöntemde enkaza katlar arasındaki boşluklardan yararlanılarak giriliyor ve dehliz açma şeklinde ilerleniyor. Bina katları delinerek yaralıya enkaza üstten girerek de ulaşılabiliyor. Daha profesyonel bir iş gerektiren yöntem ise katların kaldırılması. Hepimizin sıklıkla tanık olduğu bu yöntemde kompresör, vinç ve kepçe gibi iş makinaları kullanılıyor. Enkazdaki çok ağır bloklar bu makinalar ile kesilip, kaldırılıyor ve yaralıya ulaşılıyor. Zaman kaybedilmemesi ve hızlı olunması gereken durumlarda ise dehliz açma yöntemi uygulanıyor. Yaralıya ulaşıldıktan sonra yaralının emniyeti garanti altına alınıyor ve bölge yaralının enkazdan çıkarılabilmesi için güvenli hala getiriliyor. Ardından ilk yardım gerekliyse uygulanıyor. Hava yolu açılıyor, solunumun varlığından emin olunuyor ve gözle görülür bir kanama varsa müdahale ediliyor. Tüm bunlardan sonra yaralı enkazdan çıkarılarak sedyeye alınıyor ve ambulansa götürülüyor. Ardından ise bölgedeki en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilerek tedavi altına alınıyor.