Arter’de Opus II – Fantasia ve Tedbir sergileri

Füsun Onur’un diğer pek çok yapıtında olduğu gibi doğrudan müziksel referanslar taşıyan Opus II – Fantasia adlı yerleştirmeyle sanatçı dört sıradan nesneyi müziğin mecrası ve unsurları olarak kullanıp, mekânı ve zamanı ritim ve varyasyonlar yoluyla yorumluyor. Sanatçı, sanat kurumu, sanat eseri ve izleyici arasındaki ilişkiler etrafında kurgulanan Tedbir ise, Arter Koleksiyonu’ndan bir araya getirilen yapıtlar yoluyla sanatın üretim ve sergileme pratiklerine odaklanıyor. Sergi, çoğu kez izleyicinin tanık olmadığı hazırlık süreçlerini, güç dinamiklerini ve sanatın kendine özgü kırılganlıklarını konu ediniyor. Emre Baykal küratörlüğünde sergilenen Opus II – Fantasia ve Tedbir için son ziyaret günü 20 Şubat 2022.

Opus II – Fantasia Formu, mekânı, zamanı ve bunlar arasındaki ilişkileri sıradışı bir malzeme çeşitliliğiyle araştırırken gündelik, öyküsel, hatta otobiyografik öğeleri de devreye sokan Onur, müziğe farklı duyuların dahil olduğu bir süreç olarak yaklaşır. Sanatçının Çiçekli Kontrpuan (1982), Kadans (1995), Opus I (1999), Prelüd (2000), Noktürn (2001) ve diğer pek çok yapıtında olduğu gibi, doğrudan müziksel referanslar taşıyan bu yerleştirmesinde, dört sıradan nesne birbirleriyle etkileşime girerek mekâna özgü bir kompozisyon kuruyorlar.

Zemin üzerinde sırayla belirip birbirleriyle etkileşime geçen beyaz örgü şişleri, altın renkli ip yumakları, küçük porselen figürler ve standart müze kaidelerinin meydana getirdiği farklı formlar ve motifler, yer yer duraklamalar ve kreşendolarla çeşitlenerek çoğalırken, içinde yayıldıkları mekânı referans alıp onu yeniden düzenleyen görsel bir müzik oluşturuyorlar.

Bugün yarım asrı aşan sanatsal üretiminin tamamını, doğup büyüdüğü ve halen yaşamakta olduğu evin büyülü dünyası içinde şekillendiren Füsun Onur’un yapıtlarına, mekân ve zaman, ışık ve gölge, ses ve sessizlik gibi unsurlar eşlik etmeyi sürdürüyor.

Sanatçının farklı dönemlerde ürettiği yapıtların önemli bir bölümü, Emre Baykal küratörlüğünde Arter’de düzenlenen Aynadan İçeri (2014) başlıklı retrospektif sergide bir araya getirilmiş, sergiye sanatçının üretimi üzerine kapsamlı bir kitap da eşlik etmişti. Onur, 2022 yılında düzenlenecek olan Venedik Bienali 59. Uluslararası Sanat Sergisi’ndeki Türkiye Pavyonu için yeni bir eser üretmeye hazırlanıyor.

Tedbir

Arter Koleksiyonu’ndan oluşturulan Tedbir başlıklı grup sergisi ise çoğu kez izleyicinin tanık olmadığı hazırlık ve müzakere süreçlerini; kültürel, ideolojik, hiyerarşik ve ekonomik bağlamların şekillendirdiği güç dinamiklerinin yanı sıra, sanatın kendine özgü zaaf, hassasiyet ve kırılganlıklarını konu ediniyor.

Yaşamın günlük akışının, sosyal ilişkilerimizin, çalışma biçimlerimizin, dünyayla ve birbirimizle kurduğumuz mesafelerin değiştiği, hareket alanlarımızın kısıtlandığı, hatta fiziksel görünüşlerimizin maskelendiği bir dönemde tasarlanıp ziyarete açılan Tedbir, adını Canan Tolon’un sergide yer alan bir yapıtından ödünç alırken, aynı zamanda bugün başta sağlık alanında olmak üzere ekonomi, güvenlik, enerji gibi farklı bağlamlarda fazlasıyla sık duyup sürekli kullanır olduğumuz “tedbir” kelimesinin açılımlarından esinleniyor. Hayatın her alanını topyekûn rehin alan “küresel endişe”, sanatın ve sanat kurumlarının işleyiş, erişilebilirlik ve ilişkilenme biçimlerini de kaçınılmaz olarak etkileyip sekteye uğratmakta. Günbegün değişen “yeni normal”ler karşısında sanat da kendi sürdürülebilirliğine yönelik tedbirler, yeni deneyim mecraları, farklı iletişim yöntemleri, altyapısal ve finansal çözümler aramak zorunda kalıyor.

Tedbir’de yer alan yapıtlar, hem üretildikleri tarihler hem de sorunsallaştırdıkları konular itibarıyla günümüz pandemi koşullarıyla gündeme gelen sorun ve kavramlara doğrudan referanslar taşımasalar da, hiç şüphesiz bu koşulların belirlediği kurallar ve izin verdiği sınırlar içinde deneyimlenebiliyorlar. Geçici olarak sergilendikleri kurumsal mekânla ve birbirleriyle kurdukları ilişkiler yoluyla, artık gündelik dilimize yerleşip kök salan ve yaşam biçimlerimizi yeniden şekillendiren “tedbir”in yanı sıra, günümüzde sanat alanını belirleyen diğer pek çok kavram ve olguyu yeniden düşünmeye kapı aralıyorlar.