Jet lag hakkında bilmeniz gerekenler
Dünya üzerindeki her yer artık ulaşılabilir konumda. Dünyanın bir ucundan diğer ucuna yaklaşık 17 bin kilometre, 20 saatlik bir aktarmasız uçuşlar kat edilebiliyor. Bu da insanların seyahat seçeneklerini artırıyor. Kimi tatil için dünyanın diğer ucundaki yerleri seçerken kimi uzak diyarlara iş seyahatleri gerçekleştiriyor. Ancak bu gibi uzun uçak yolculuklarının bir yan etkisi bulunuyor: jet lag. Baş ağrıları, kan çanağına dönen gözler, uykusuzluk, keyifsizlik hali… Peki, jet lag neden oluşur? Etkileri nelerdir? Nasıl önlenir? Jet lag’a dair tüm bu soruların cevabını jet lag hakkında bilmeniz gerekenler yazımızı okuyarak bulabilirsiniz.
Jet lag nedir?
Uzun uçak yolculuğu yapan insanlardan sıklıkla; 3-4 gün kendilerine gelemedikleri, halsizlik yaşadıkları ve tüm vücut sistemlerinin bozulduğu gibi bazı şikayetler duyuyoruz. Son dönemde sıklıkla duyduğumuz bu problemler aslında jet lag’ı anlatıyor. Jet lag ise sadece uzun mesafeli uçuşlardan sonra karşılaşabileceğiniz bir uyku bozukluğu olarak tanımlanıyor. Bu bozukluk varış şehrinin, kalkış şehrinden farklı bir zaman diliminde olmasından kaynaklanıyor. Vücudun alıştığı zaman diliminden çıkması ise sisteminin bozulmasına neden oluyor. Seyahat sonrasında karşılaşılan yeni zaman dilimine alışmak zaman alıyor. Bu zaman diliminde ise gerek fiziksel gerekse psikolojik olarak kişide olumsuzluklar gözleniyor.
Jet lag belirtileri
Peki, uzun uçuşun ardından jet lag belirtileri olarak sizi neler bekliyor? Öncelikle vücudunuza yorgunluk ve bitkinlik hissi hakim oluyor. Aynı zamanda huzursuzluğa ve kafa karışıklığına da neden olabiliyor. En çok etkilediği ise uyku düzeniniz. Bu uyku sersemliği aşırı uykulu olma hali ya da uykusuzluğu tetikliyor. Hatta bazen bu ikisinin bir arada yaşanmasını sağlayabiliyor.
Uykusuzluk sebebiyle baş ağrıları, bulantı ve sindirim sorunları gibi fiziki problemler de ortaya çıkabiliyor. Genel olarak tüm uzun mesafeli uçuşlardan sonra karşılaşılabilecek olan jet lag, en çok batıdan doğuya gerçekleştirilen gündüz uçuşlarında hissediliyor.
Jet lag ne kadar sürer?
Jet lag geçici bir adaptasyon problemi olarak nitelendiriliyor. Vücut yeni dahil olduğu zaman dilimine uyum sağladıktan sonra bu problem otomatik olarak ortadan kalkıyor. Jet lag etkilerinin geçmesi ortalama 3-5 günü bulabiliyor. Geçici bir durum olan jet lag, herhangi bir tedavi gerektirmiyor. Normal günlük sürecini devam ettirerek yani gündüzleri gün ışığı alarak akşam olduğunda uyuyarak bu olumsuzluklardan kurtulunuyor. Ayrıca sağlıklı beslenmek ve hafif egzersizler yapmak da jet lag’a karşı oldukça etkili. Bu nedenle varış noktanızda ne kadar hızlı düzenli bir yaşama geçerseniz, jet lag’ın etkileri o kadar kısa sürede geçer.
Jet lag etkilerini kimler daha fazla yaşar?
Jet lag etkisini yaşama hali kişiden kişiye değişmekle birlikte; pilotlar, uçuş ekipleri ve iş dolayısıyla sık seyahat edenler daha fazla risk altında. Bununla birlikte yaşlı kişiler gençlere göre daha fazla jet lag etkisi yaşayabilir ve bu etkilerin geçmesi yaşlılarda daha uzun sürebilir. Ayrıca eğer uçuş doğu yönünde ise jet lag riski daha yüksek. Aynı zamanda ne kadar çok zaman dilimi değiştirilirse yine jet lag riski o derece artıyor. Bu gibi uçuşlarda herkesin jet lag etkilerini yaşama olasılığı yüksek.
Peki, jet lag’a karşı nasıl önlemler alınabilir?
Öncelikle fiziksel ve mental olarak seyahate hazır olmalısınız. Uçuşunuzdan önce iyice dinlenmeli ve uykunuzu almalısınız. Seyahat hazırlıklarınızı uçuş gününüzden önce tamamlayarak olası bir paniğin önüne geçebilirsiniz. Ayrıca beslenmenize dikkat etmeniz ve sağlıklı öğünler tüketmeniz vücut direncinizi güçlendirecek ve olası jet lag etkilerine karşı dirençli olmanızı sağlayacaktır. Hazırlıklı olmak açısından mümkünse seyahatinizin bir gün öncesinde saatinizi ziyaret edeceğiniz şehrin yerel saatine göre değiştirebilirsiniz.
Jet lag etkilerini azaltmak için uçuşunuz sırasında olabildiğince uyanık kalmaya çalışın. Sıvı kaybını önlemek için bol su için ve kafein ile alkol içeren içecekleri tercih etmemeye özen gösterin. Ayrıca et, süt ve peynir gibi bol protein içeren ve c vitamini deposu meyveler tüketmeniz bünyenize iyi gelecek.
Uçuş sonrasında ise vardığınız şehrin yerel saatine en kısa sürede uyum sağlamanız oldukça önemli. Eğer gündüz vardıysanız uyanık kalmaya çalışın ve mümkün olduğu kadar gün ışığı alın. Eğer varış yerinizde gece ise uyumaya çalışın. Uykumuzu getirmesi için bitki bitki çayı ile takviye yapabilirsiniz ancak olabildiğince uyku ilacı kullanmamaya çalışın.