Kayısının başkenti: Malatya
Güneydoğu ve Doğu Anadolu kültürlerinin buluşma noktası olan Malatya, hem kültürü hem de yeşil doğası sayesinde gezilecek yerler açısından keşfedilecek bir şehir. Farklı lezzetlerin yanı sıra “kayısı diyarı” olarak da anılan bu mütevazı kent, verimli topraklarıyla olduğu kadar, geçmişten bugüne farklı dinden ve kültürden milletlere ev sahipliği yapıyor. Malatya’daki doğal güzellikler, mesire yerleri ve tarihi eserler; her geçen gün yabancı turistler tarafından da keşif noktası haline geliyor.
Şehir adını nereden alıyor?
Malatya'nın adı Kültepe tabletlerinde Melita olarak, Hitit tabletlerinde "Maldia" olarak geçmektedir. Malatya'nın isim kökü Hititçede bal anlamına gelen "melid"den türediği ve Hitit kitabelerinde "öküz başı ve ayağı" ile ifade edildiği belirtilmiştir. "Melit+ava" ise "bal ülkesi" anlamına gelmektedir. Sonra bu isim "Meliddu", "Melide", "Melid", "Milid","Milidia", "Melitea" olarak kitabelerde geçmiştir. Malatya'yı ele geçiren Araplar, şehre "Malatiyye" ismini vermişlerdir. Türklerin Malatya'yı fethetmesiyle isim bugünkü halini almıştır ve 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla ismi Malatya olarak resmileşti.
Tarihçe
Malatya’nın tarihi Hititlere dayanır. Merkez ilçesinin 4 km yakınında Aslantepe Höyüğü’nde M.Ö. 8. asra ait Hitit Sarayı ortaya çıkmıştır. Hititlerden sonra bu bölgeye Hitit asıllı Kargamış Krallığı, Mitanniler, Hurriler, Sami Babilleri, Asurlular, Medler ve M.Ö. 6. asırda Persler, daha sonra Kommagene Krallığı, Pontus Krallığı, Patlar, Sasaniler ve Romalılar hâkim olmuştur. M.S. 395’teRoma İmparatorluğu ikiye bölününce Malatya, Doğu Roma’nın (Bizans) payına düşmüş, Bizanslılar Malatya’yı eyalet merkezi yapmıştır. Habib İbn-i Mesleme komutasındaki İslâm ordularının Malatya’yı fethetmesinin ardından kent 655-712 ve 735-757 arasında 79 sene İslâm Devletinin sınır şehri olmuştur. İslâm Devletindeki iç çekişmeleri fırsat bilen Bizanslılar, Malatya’yı işgal etmişlerse de 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra 1085’te Selçuklular Malatya’yı fethetmiştir. Malatya, 1135-1175 seneleri arasında 40 sene boyunca Selçuklulara bağlı Danişmendoğulları’nın başkenti olmuştur. Kent, Selçuklulardan sonra İlhanlılara ve daha sonra Memlûklulara geçmiş, 1516’da Yavuz Sultan Selim Han Memlûk Devletine son verince Malatya, kesin olarak Osmanlı Devleti’ne katılmıştır.
Malatya nerededir?
Bir Doğu Anadolu kenti olan Malatya’nın doğusunda Elazığ ve Diyarbakır bulunurken kuzeyde Sivas ve Erzincan ile komşudur. Adıyaman ve Kahramanmaraş ile ilin diğer komşu şehirleridir.
Malatya’ya ne zaman gidilmeli?
Kış aylarında özellikle Malatya'nın yüksek kesimlerinde tamamen karasal iklim koşulları sürdüğü için Malatya'yı ziyaret etmek için en ideal dönem hem sıcaklıkların yüksek olduğu hem de yağışın en az olduğu yaz dönemidir.
Malatya'yı gezerken çalma listesi?
- Uyan Sunam Uyan – Şükriye Tutkun
- Mevla’m Birçok Dert Vermiş – Selda Bağcan
- Etek Sarı – Haluk Tolga İlhan
Malatya 6’lısı
Arapgir Kalesi: Arapgir İlçesinin Osmanpaşa Mahallesi’nde sarp kayaların içine, savunma amacıyla inşa edilmiş. Hakkında pek bilgi olmayan Arapgir Kalesi’nden günümüze yalnızca duvar kalıntıları ulaşabilmiş.
Arslantepe Höyüğü:2014 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne alınan Arslantepe Höyüğü, Türkiye’nin en büyük höyüklerinden biri. Malatya’da görmeniz gereken en önemli tarihi yerlerin başında gelen höyüğün binlerce yıllık tarihinde, Hititlerden Roma ve Bizans’a kadar birçok medeniyetin izlerini de görebilirsiniz. Arslantepe Höyüğü ile ilgili bir diğer ilginç bilgi ise; buradaki yerleşim ile birlikte yerel bir hâkim sınıfın ortaya çıkışı ve bu kişilerin ekonomik, dini, politik gücü de ellerinde bulundurması. Bu sebeple Anadolu’daki ilk şehir devleti olma özelliğine de sahiptir.
Malatya Kalesi:Battalgazi ilçesinde bulunan kale, il merkezinden 10 km kuzeyinde yer alıyor. Yapımına M.S. 78 yılında Titus Livius’un başlattığı kale, Bizans İmparatoru Justianus Dönemi’nde tamamlanmış. Zaman içinde harap olmuş, Danişmentliler Dönemi’nde ise restore sürecine girmiş olan kale ne yazık ki günümüze yıkık bir halde ulaşabilmiş.
Yusuf Ziya Paşa Bedesteni: Klasik Osmanlı kapalı çarşı mimarisine sahip olan Yusuf Ziya Paşa Bedesteni, Malatya’nın Darende ilçesinde bulunuyor. Yapımında kesme ve moloz taş kullanılmış olup, Zaviye Mahallesi’ndeki mezarlığın içinde yer alıyor. 2005 yılında restorasyon çalışması yapılan bedesten, Darende’ye yolu düşenlerin mutlaka görmesi gereken yerlerden.
Beş Konaklar:Geleneksel Malatya konaklarının mimari özelliklerini yansıtan Beş Konaklar, 1900’lü yıllarda inşa edilmiş. Saray Mahallesi’nin Sinema Caddesi üzerinde yer alan konaklar yan yana yapılmış iki katlı beş konaktan oluşuyor. Cumbalı şirin konakların arkasında ise meyve ağaçları bulunuyor. Bu ağaçlar arasında ilk sırayı alan tabii ki kayısı ağaçları.
Karakaş Konağı:1875-1880 yılları arasında yapılan Karakaş Konağı, kerpiçten yapılmış iki katlı bir konak. Üst katı yazlık kullanıma göre düzenlenmiş, alt kat ile birbirinde ahşap merdivenle bağlı olan konak, 1989’da tescil alınarak koruma altına alındı.
Malatya'da ne yenir?
- - Kâğıt Kebabı
- - Külah Dolması
- - Erik Ekşisi
- - Kayısı
- - Dut Helvası