Mevsimsel depresyon
Mevsimsel değişimlere bağlı olarak sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalması ve bunun sonucunda gün ışığından daha az faydalanılması canlılar üzerinde fizyolojik ve psikolojik değişimler yaratır. Vücudumuz ve beynimiz mevsimsel değişikliklere uyum sağlamaya çalışır ve bu uyum sürecinde uyku, enerji, duygu durumu ve davranışlarımızda farklılaşmalar görülür. Kimi bireyler mevsimsel değişimin etkilerini daha hafif düzeyde yaşarken kimileri daha şiddetli yaşamaktadır. Mevsimsel değişimin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinde en sık mevsimsel depresyon ile yani kış depresyonuyla karşılaşılmaktadır.
Mevsimsel depresyonun nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber insan bedeninin günlük ritmiyle ilgisi olduğu düşünülmektedir. En basit haliyle aktarmak gerekirse günlük ritimler 24 saatlik döngü içerisinde bireyin fiziksel, zihinsel ve davranışsal değişimlerini içerir. Bu değişimlerin içerisinde uyku-uyanıklık döngüsü, vücut ısısı, kan basıncı, kas tonusu, kortizol salınımı ve büyüme hormonu gibi fizyolojik değişimler yer almaktadır. Bu değişimlerin yanı sıra kalıtım, olumsuz çevresel faktörler, stres, yalnızlık, olumsuz geçmiş deneyimler, psikolojik yatkınlık, olumsuz düşünme eğilimi, alkol-madde kullanımı, düzensiz yaşam alışkanlıkları gibi risk faktörleri de mevsim depresyonun oluşumunda rol oynamaktadır.
Mevsimsel depresyonun belirtileri:
- •Enerji kaybı, uyanmanın zorlaşması
- •Artan iştah, karbonhidratlı besinlere ilgi artışı
- •Geçmeyen yorgunluk, gün içerisinde sürekli uykulu hissetme
- •Sosyal etkileşimlere karşı isteksizlik
- •Günlük işlerde aksama, erteleme, boşluk hissi
- •Karar vermede güçlük, dikkati toparlayamama
- •Karamsarlık, umutsuzluk, yineleyen ölüm düşünceleri
Mevsimsel depresyonla baş etmenin yolları:
•Kapalı ortamlarda çalışıyorsanız sık sık bulunduğunuz ortamı havalandırın. Ortamın aydınlatmasını düzenleyin.
•Kış döneminde karbonhidratlı ve şekerli besinlere ilgimiz artar. Ancak kilo alımı bizi daha fazla olumsuz etkiler görünmektedir. Bunun yerine bol sıvı ve bol mevsim meyve-sebzelerini tüketin.
•Kan değerleriniz için (özellikle D vitamini) kontrole gidin.
•Uyku alışkanlıklarınızı değiştirmeyin. Özellikle düzensiz uykudan vazgeçin. Geç saatlere kadar uyanık kalmayın.
•Hareket edin! Yalnızca mevsimsel depresyon için değil, diğer duygu durum bozukluklukları için de egzersiz faydalıdır, unutmayın.
•Stres kaynaklarınızın farkına varın. Her bireyin stres kaynakları birbirinden farklıdır. Stres kaynakları çevresel, bireysel, ilişkisel, düşünsel olabilir.