"Oğullar babalarının devamıdır": Jan Brueghel the Elder
17. yüzyılın en önde gelen Flaman ressamlarından biri olan Jan Brueghel; İncil, mitolojik ve klasik hikâyeler, cennet ve cehennem manzaraları, deniz manzaraları, natürmortlar, portreler ve çeşitli tür sahnelerinin gelişimine katkıda bulunan çok yönlü bir sanatçıydı. Hem babasının sanat mirasını geliştirerek hem de farklı türlerde uzmanlaşmış ressamlarla yaptığı işbirlikleriyle sanata önemli yenilikler kattı.
Brüksel’den Roma’ya
Jan Brueghel the Elder, ünlü ressam Pieter Bruegel (1525-1569) ve Maria Coecke van Aelst'in oğlu olarak 1568'de Brüksel'de dünyaya geldi. Jan erken yaşta hem annesini hem de babasını kaybedince bakımını anneannesi Maeyken Verhulst üstlendi. Erken dönem Flaman sanatçıların biyografi yazarı olan Karel van Mander’in (1548-1606) yazdıklarına göre Bruegel’in ilk sanat öğretmeni de kendi çapında bir sanatçı olan anneannesiydi.
Hayatının ilk on beş yılını Brüksel'de geçiren Bruegel, 1583 yılında ressam ve önemli bir sanat simsarı olan Pieter Goetkint ile çalışmak üzere Anvers'e taşındı. Ancak eğitimine başlamasından çok kısa bir süre sonra Goetkint’in hayatını kaybetmesiyle birçok 16. yüzyıl ustasını örnek alarak başlıca İtalyan şehirlerini ziyaret etmek üzere yola çıktı. İtalya’daki ilk patronu seçkin bir soylu olan Don Francesco Caracciolo için küçük ölçekli dekoratif manzara ve anıtsal mimariye ilgisini gösteren bir dizi iş üretti. 1592'de kariyerine Roma’da devam etmek için Napoli’den ayrıldı.
Brueghel Roma'da geçirdiği süre boyunca son derece itibar gören Alman ressam Hans Rottenhammer (1564-1625) işbirliği yaparak Roma'da yeni oluşmaya başlayan açık pazara uygun dini ve mitolojik resimler üretti. Resimleri dört genç kardinalden oluşan önemli bir grubun dikkatini çekti: Egidio Colonna, Benedetto Giustiniani, Francesco Maria del Monte ve Federico Borromeo.
Bu isimler arasında Karşı Reform'da önemli bir rol oynayan ve aynı zamanda hevesli bir sanat koleksiyoncusu olan Kardinal Borromeo, Bruegel’in kariyeri için önemli bir isim olacaktı. Kardinal 1595 yılında Milano başpiskoposu olarak atandığında Brueghel de ona eşlik ederek birçok manzara ve çiçek resmi üretmeye devam etti. 1596'da Anvers'e döndüğünde bile Kardinal, Brueghel'in ömür boyu dostu ve koruyucusu olarak kaldı.
Kralların ressamı
Brueghel, Anvers'e döndükten kısa bir süre sonra bağımsız sipariş alabilmesi için son adım olan Aziz Luke Ressamlar Loncası'na (Guild of Saint Luke) katılarak atölyesini kurdu. İki yıl içinde sanat camiasının önemli bir üyesi hâline gelerek 1602'de bu kuruma üst düzey yönetici olarak görev almaya başladı. 1604 yılında Kutsal Roma İmparatoru II. Rudolf tarafından Prag’a davet edilerek Bartholomeus Spranger ve Hans von Aachen gibi ressamlarla işbirlikleri kurdu.
1606'dan itibaren sık sık Brüksel’e giderek Güney Hollanda valileri Arşidük Albert ve Arşidüşes Isabella için çalıştı. Brueghel’e hiçbir zaman arkadaşı Peter Paul Rubens’in (1577-1640) sahip olduğu Saray Ressamı unvanı verilmemiş olsa da saray için manzaralar, büyük ve ayrıntılı tür sahneleri ve portreler gibi çok çeşitli resimler için sürekli sipariş aldı. Bu sayede mali durumu o kadar iyileşmişti ki 1604'ten 1609'a kadar Antwerp'te altı mülk sahibi oldu. 1625'te Anvers'i kasıp kavuran kolera salgınında hayatını kaybedene kadar üretim hacmini azalmış olsa da oğlu Jan Brueghel the Younger’ı yetiştirerek babasından gelen resim geleneğinin sürmesini sağladı.
- Jan Brueghel the Elder, “Flowers in a Wooden Vessel,” 1606-07.
- Brueghel neredeyse ölümüne dek Brüksel'deki saray ve çevresi için resim yaptı. Saraya ait olan özel botanik bahçelerine girmek için özel izni vardı. Habsburg Hollanda'sında çiçek natürmortları yapmaya başlayan ilk sanatçılardan biriydi. Türüne nadir rastlanan çiçekleri bilimsel bir hassasiyetle resimleyerek sadece saygınlık değil, aynı zamanda büyük bir servete sahip oldu. Bazı çiçek resimlerinde her biri farklı yüz otuz çiçek bulunabiliyordu.
- “Paradise Landscape with the Animals Entering Noah's Ark,” 1613.
- “Hayvanların Nuh'un Gemisine Binişi”, Brueghel tarafından Güney Hollanda'nın hükümdarları Arşidük Albert ve Infanta Isabella'nın saray ressamı olarak atandığı sırada resmedilmişti. Arşidükler Brüksel'deki saraylarında, aralarında Orta ve Güney Amerika papağanlarının da bulunduğu, dünyanın dört bir yanından egzotik ve sıra dışı hayvanlar toplayarak bir hayvanat bahçesi kurmuşlardı. Brueghel bu sayede hayatında hiç görmediği hayvanları titizlikle inceleyerek tuvale aktardı. Rüyaya benzer bu manzaraları "Cennet Manzaraları" olarak bilinen bir alt türün gelişmesini sağladı.