Tarihin başlangıç noktası: Şanlıurfa
Her köşesinden binlerce yıl öncesine ait bir efsanenin yükseldiği, pırıl pırıl mavi göğünün altında uzanan ciğer kokan sokaklarıyla, bir görenin onlarca kez görmek isteyeceği bir şehir Şanlıurfa. Peygamberler diyarı olarak bilinen bu şehirde gidilecek o kadar yer var ki, siz bu yerleri düşünürken biz sizin için bunları derleyip bir araya getirdik. Kısa tatil planlarınızın arasında mutlaka ama mutlaka olması gereken bir yer Şanlıurfa.
Şehrin ismi nereden geliyor?
Urfa’nın ilk sakinleri olan Arami – Süryaniler, Şanlıurfa'ya Urhai veya Orhay ismini vermişlerdir. Daha sonra Urfa’ya gelen Helenler, Edessa ismini verdiler. Helenlerin verdiği Edessa ismi "suyu bol" anlamına gelmekteydi. Urfa’ya Edessa isminden başka yine suyu güzel çeşme anlamına gelen "Kaliruha" adı da verilmiştir. Bir rivayete göre Müslüman Araplar tarafından "Kaliruha" kelimesinin "Kali" kısmı atılmış ve sadece "Ruha" kullanılmıştır, Ruha da zamanla Urfa'ya dönüşmüştür. Kurtuluş Savaşı'nda halkın kendi çabasıyla Fransız işgalinden kurtulması üzerine şehrin adının başına "şanlı" sıfatı getirilmiş ve bu şekilde şehir Şanlıurfa ismini almıştır.
Tarihçesi
Şanlıurfa'da, halk arasında Urfa'da, Cilalı Taş Devri'nden beri yerleşilmektedir. M.Ö. 11.000 yıllarında kullanılan Göbeklitepe Höyüğü, dünyanın bilinen en eski mabetinin bulunduğu yerdir. Urfa şehri Kur'an, İncil ve Tonah (Eski ahit/Tevrat)'ta geçen İbrahim peygamberin doğum yeri olarak kabul edilir. Ayrıca Hazreti Eyüp'ün de (İncil ve Eski ahitte "Job" olarak geçer) doğum yeri olarak da kabul edilir.
Balıklıgöl'ün kuzeyinde yapılan bir keşif sonucunda Urfa kent merkezinin tarihinin Çanak-Çömleksiz Neolitik Döneme, M.Ö. 9500'e kadar uzandığı görülmüştür. Şehir 11.500 yıllık tarihi süreç içerisinde Ebla, Akkad, Sümer, Babil, Asur, Hitit, Hurri-Mitanni, Arami, Med, Pers, Makedon, Roma, Bizans gibi pek çok uygarlığın egemenliği altında yaşamıştır. 1094 yılında Büyük Selçuklu hâkimiyetine girmiştir. 1098'de Haçlı Edessa Kontluğu, daha sonra sırasıyla Eyyubiler, Memluklular, Karakoyunlular, Timurlular Devleti, Akkoyunlular, Safeviler ve en son da 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Memlükleri Mercidâbık Savaşı'nda yenmesiyle Osmanlı sınırları içine katılmıştır.
I. Dünya Savaşı'na kadar Osmanlıların elinde olan Urfa, 1919 yılında önce İngilizler, daha sonra da Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. 11 Nisan 1920'de düşman işgalinden kurtarılmış, 1924'te ise il olmuştur.
Şanlıurfa nerededir?
Şanlıurfa Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer almaktadır. Doğuda Mardin, Batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyamadan, kuzeydoğuda Diyarbakır ve güneyde Suriye ile komşudur.
Şehre ne zaman gidilir?
Haziran ayından itibaren çok sıcak günler geçiren Urfa'ya Mart ve Mayıs ayları arasında gitmek uygun olacaktır.
Şehri gezerken çalma listesi
- - Kazancı Bedih - Nemrudun Kızı
- - Halil Kendirli & İsmail Akagün - Atma Beni Ellere
- - Seyfettin Sucu - Böyle Hayat Neye Yarar
- - Abdullah Uyanık ve Koro - Sensiz Dünyada Hiçim
Şanlıurfa 6'lısı
Balıklıgöl: Rivayete göre Hz İbrahim ateşe atıldıktan sonra Zeliha, Hz. İbrahim'e olan sevgisi ve inancı sebebiyle ateşe atılmasına dayanamaz, o da kendini ateşe atar. Zeliha'nın düştüğü yer de bir göle dönüşür, o göl Balıklıgöl'dür. İçinde efsanelere konu olan türlü balıklar bulunur. Bu balıklara halk tarafından saygı gösterilir; yenmez.
Rızvaniye Cami:1736 yılında Rakka Valisi Rıdvan Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Balıklıgöl'ün kuzey kenarında bulunur. Üç kubbeli olarak inşa edilmiştir,. doğusunda tek şerefeli bir minare yer alır
Hz. Eyyüb Peygamber Sabır Makamı ve Camii: Şanlıurfa’nın Eyyübiye ilçesinde bulunan makam, geçmişte Hz. Eyüp'ün hastalığı süresince kaldığı çile mağarasının yerinde bulunur. Suyundan içerek tedavi olduğu belirtilen kuyu ve Eyüp Peygamber'in sırtını dayadığı sabır taşı da aynı bölgededir.
Mevlid-i Halil Camii:1523 yılında Muhammed Salih Paşa tarafından inşa edilmiştir. Hz. İbrahim Peygamber'in caminin yanı başındaki mağarada doğduğuna inanıldığından, camiye Mevlid-i Halil Camii adı verilmiştir.
Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi: İçerisinde Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik, Tunç ve Demir çağlarından toplam 73.800 arkeolojik ve etnografik eser bulunan müze, Türkiye'nin en büyük müzesidir. Dünya'nın bilinen en eski heykeli olan Balıklıgöl Heykeli, Göbeklitepe ve Nevali Çori'ye ait tarihi eserler de bu müzede yer almaktadır.
Göbeklitepe: Göbeklitepe Arkeolojik Alanı, Şanlıurfa kent merkezinin 18 kilometre kuzeydoğusunda, Örencik Köyü yakınlarındadır. Alan 1963 yılında, İstanbul ve Chicago Üniversitelerinin ortaklığıyla gerçekleştirilen bir yüzey araştırması sırasında keşfedilmiş ve "V52 Neolitik Yerleşimi" olarak tanımlanmıştır. Alanın gerçek değeri, 1994 yılından sonra başlatılan kazı çalışmaları ile ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu çalışmalar sonrasında, Göbeklitepe’nin 12000 yıl öncesine uzanan bir inanç merkezi olduğu anlaşılmıştır. Göbeklitepe’nin, konumu, içindeki anıtların boyutları, tarihlendirilmesi ile Neolitik dönem için oldukça özel bir kutsal alan olduğu anlaşılmıştır. Alan, 12000 yıl boyunca doğal çevresi içinde dokunulmadan kaldığından önemli arkeolojik buluntular çıkarılmaktadır.
Şanlıurfa'da ne yenir?
- - Ciğer Kebabı
- - Patlıcan Kebabı
- - Haşhaş Kebabı
- - Urfa Kebap
- - Çiğ Köfte
- - Lahmacun
- - Şabut Balığı
- - Kelle Paça
- - Şıllık Tatlısı
Şanlıurfa'nın meşhuru
Sıra gecesi geleneğinin en önemli ustalarından olan, Kazancı Bedih olarak bilinen Bedih Yoluk, Şanlıurfa doğumlu bir gazelhandır. 2004 yılında kaybettiğimiz büyük sanatçı, Şanlıurfa yöresine özgü gazel okuma geleneğinin son temsilcilerindendi.